Đối phó với hành vi hung hăng thụ động

Hung hăng thụ động là một cách gián tiếp biểu lộ sự giận dữ mà ai đó đang cố chọc tức hoặc làm tổn thương bạn nhưng không thể hiện rõ rệt. Cái khó là ở chỗ người ta dễ dàng phủ nhận rằng họ đang làm điều không phải. Thông thường người ta có hành vi hung hăng thụ động vì không biết cách giải quyết mâu thuẫn sao cho đúng. Tuy nhiên có những cách để giúp người đó ngẫm nghĩ lại hành vi của họ và giải quyết thái độ hung hăng thụ động thông qua giao tiếp.

Các bước

Xác định hành vi hung hăng thụ động

1. Nhận biết các dấu hiệu hung hăng thụ động. Bản chất gian xảo của sự hung hăng thụ động là nó tạo ra sự phủ nhận có vẻ hợp lý cho người đang có hành vi đó. Khi bị chất vấn, họ có thể chối và bảo rằng chẳng hiểu bạn đang nói gì hoặc buộc tội bạn phản ứng thái quá. Bạn hãy tập trung vào cảm nhận của mình và học cách nhận ra sự hung hăng thụ động.
   • Một số biểu hiện của hành vi hung hăng thụ động bao gồm: bình luận và phản ứng châm biếm, khó tính quá mức, ưng thuận tạm thời (nói rằng đồng ý với đề nghị, nhưng trì hoãn không thực hiện), cố ý làm việc không có hiệu quả (tuân theo yêu cầu nhưng thực hiện với thái độ bê trễ), để mặc cho vấn đề leo thang do không hành động và đắc chí trước kết quả tồi tệ, có những hành động ngấm ngầm và cố ý trả thù, phàn nàn về sự bất công và tỏ thái độ câm lặng. “Tôi không tức giận” và “Tôi chỉ nói đùa thôi” là những câu mà người hung hăng thụ động thường nói.
   • Các dấu hiệu khác có thể bao gồm thái độ thù địch với những yêu cầu của người khác ngay cả khi được nói một cách nhẹ nhàng, căm ghét người có vị trí cao hơn hoặc những người may mắn hơn, trì hoãn xử lý các yêu cầu của người khác, cố tình làm việc với chất lượng kém cho người khác, có hành động giễu cợt, giận dỗi hoặc lý sự, và than phiền rằng mình bị coi thường.
   • Hành vi hung hăng thụ động được định nghĩa là sự phản kháng gián tiếp chống lại yêu cầu của người khác và là một cách tránh né đối mặt trực tiếp. Sự tránh né đối mặt là điều khó xử lý nhất.
2. Đảm bảo bạn không phản ứng thái quá. Có vẻ như người đó đang cố tình chọc tức bạn, nhưng cũng có khả năng là bạn đang quá đa nghi và coi hành vi của họ như sự công kích cá nhân. Xem xét lại sự bất an của chính bạn – có phải bạn đã quen với việc có những người từng gây khó khăn cho bạn không? Có phải người này đang khiến bạn nhớ lại điều đó không? Có phải bạn đang cho rằng người này cũng hành động như những người trước kia không?
   • Đặt mình vào địa vị của người đó. Ở góc nhìn này, bạn có nghĩ rằng một người bình thường có thể hành động tương tự trong tình huống đó không?
   • Bạn cũng nên nhớ rằng một số người luôn muộn giờ và chậm chạp khi hoàn tất nhiệm vụ là do một chứng rối loạn, chẳng hạn như tăng động giảm chú ý. Đừng ngay lập tức cho rằng hành vi của họ là cố tình hướng vào bạn.
3. Để ý xem người đó khiến bạn cảm thấy thế nào. Việc đối mặt với một người hung hăng thụ động có thể khiến bạn nản lòng, giận dữ, thậm chí thất vọng. Bạn có cảm tưởng như không thể nói hoặc làm gì cho họ hài lòng.
   • Bạn có thể bị tổn thương do tác động của hành vi hung hăng thụ động. Ví dụ người đó có thể đáp lại bạn với thái độ im lặng.
   • Bạn có thể nản lòng khi người đó luôn miệng kêu ca, nhưng chẳng bao giờ thấy họ có hành động gì để cải thiện tình hình. Hãy tin vào khả năng phán đoán của bạn.
   • Việc ở bên cạnh người đó sẽ khiến bạn mệt mỏi hoặc buồn nản, bởi vì bạn đã tốn quá nhiều năng lượng để cố gắng đối phó với hành vi hung hăng thụ động của họ.

Phản ứng với hành vi hung hăng thụ động

1. Luôn giữ thái độ tích cực. Sức mạnh của lối suy nghĩ tích cực giúp bạn đối phó với các vấn đề hàng ngày trong cuộc sống. Những người hung hăng thụ động sẽ cố kéo bạn vào cơn lốc tiêu cực. Đôi khi họ tìm kiếm phản ứng tiêu cực để có thể quay ngược lại chĩa mũi dùi vào bạn mà không bị trách cứ. Bạn đừng để điều đó xảy ra.
   • Giữ thái độ tích cực nghĩa là bạn không chìm xuống ngang hàng với họ. Đừng trả đũa lại cũng bằng thái độ hung hăng thụ động. Không rủa xả, la hét hoặc giận dữ quá mức. Nếu giữ được sự tích cực, bạn sẽ ở vị trí tốt hơn để tập trung vào hành động của họ thay vì tập trung vào mình. Nếu nổi giận, bạn sẽ đi chệch khỏi vấn đề chính.
   • Thể hiện hành vi tích cực. Dù là đang giao tiếp với trẻ em hay người trưởng thành, bạn cần xử lý những xung đột của chính mình với một thái độ sao cho người khác biết phải ứng xử thế nào với bạn. Sự hung hăng thụ động là một cách bộc lộ cảm xúc đằng sau chiếc mặt nạ lãnh đạm. Thay vì thế, bạn hãy thể hiện cảm xúc một cách cởi mở, trung thực và trực tiếp. Khi đối mặt với những hành vi hung hăng thụ động như thái độ im lặng, bạn hãy dẫn dắt cuộc đối thoại sang hướng tích cực.
2. Luôn giữ bình tĩnh. Nếu bạn bực bội, hãy trấn tĩnh lại trước khi giải quyết vấn đề (đi dạo, bật nhạc lên và khiêu vũ, giải ô chữ), sau đó xác định bạn cần gì ở tình huống đó, ví dụ như bạn có thể chịu được kết quả hợp lý nào.
   • Không phản ứng thái quá dưới bất cứ hình thức nào, đặc biệt là giận dữ. Và không trực tiếp buộc tội ai đó hung hăng thụ động, vì việc đó sẽ mở cánh cửa cho họ phủ nhận mọi thứ và còn trách bạn là “suy diễn” hoặc quá nhạy cảm hay đa nghi.
   • Dù xảy ra chuyện gì, bạn cũng đừng nổi giận. Đừng để người kia thấy rằng họ chọc tức được bạn. Nếu không, bạn đã vô tình củng cố và tạo thêm cơ hội cho hành vi đó tái diễn.
   • Chống lại sự bùng phát cơn giận hoặc phản ứng xuất phát từ cảm xúc. Bạn sẽ có vẻ ngoài tự chủ, và bạn sẽ có biểu hiện như một người không sợ ai đe dọa.
3. Bắt đầu đối thoại về vấn đề xảy ra. Nếu bạn cân bằng về cảm xúc, có lòng tự trọng và bình tĩnh, cách tiếp cận tốt nhất là đơn giản đề cập đến việc đó. (ví dụ như, “Có thể tớ nhầm, nhưng hình như cậu bực mình vì anh Minh không mời cậu đến buổi tiệc đó. Cậu có muốn nói về việc này không?”)
   • Nói một cách trực tiếp và cụ thể. Người hung hăng thụ động có thể dùng xảo thuật để xuyên tạc ý của bạn nếu bạn nói quá chung chung hoặc mơ hồ. Nếu đang đối phó với một người hung hăng thụ động, bạn cần nói thật rõ ràng về vấn đề hiện tại.
   • Điểm nguy hiểm của việc chất vấn là những lời nói thốt ra trở nên quá chung chung với những câu như “Anh lúc nào cũng vậy!” Điều này sẽ không giúp gì cho bạn, do đó quan trọng là bạn nên chất vấn người đó về một hành động cụ thể. Ví dụ, nếu thái độ im lặng khiến bạn bực mình, bạn hãy kể về một sự kiện cụ thể, trong đó sự im lặng khiến bạn có cảm giác như thế nào.
4. Cố gắng khiến người đó phải công nhận rằng họ đang tức giận. Làm điều này với thái độ ôn hòa, nhưng quả quyết, chẳng hạn như bạn có thể nói, “Lúc này anh có vẻ rất bực dọc” hoặc” Tôi thấy hình như có chuyện gì đó làm anh phiền lòng”.
   • Diễn tả cảm giác của bạn trước hành vi của người đó, ví dụ như, “Khi anh nói kiểu cộc lốc như vậy, tôi cảm thấy tổn thương và có cảm giác như bị gạt qua một bên”. Như vậy, họ phải thừa nhận hành vi của họ đã ảnh hưởng lên bạn. Tập trung nói đến cảm giác của bạn và không dùng ngôn ngữ trách móc với họ.
   • Dùng những câu có chủ ngữ là “tôi”. Khi nói chuyện với ai đó, nhất là khi có xung đột, bạn cần cố gắng dùng câu có chủ ngữ ở ngôi thứ nhất thay vì câu có chủ ngữ ờ ngôi thứ hai. Ví dụ, thay vì nói “Cậu thật thô lỗ”, bạn có thể nói, “Tớ thấy rất buồn khi cậu đóng sầm cửa vì tớ có cảm giác như cậu không muốn nghe tớ”. Câu trước là câu có chủ ngữ ở ngôi thứ hai. Nói chung, câu có chủ ngữ ở ngôi thứ hai ám chỉ sự đổ lỗi, phán xét hoặc buộc tội. Ngược lại, câu có chủ ngữ là “tôi” cho phép bạn diễn tả cảm xúc của mình mà không chĩa mũi dùi vào người kia.
   • Người hung hăng thụ động thường hay nói quanh co. Đừng quanh co lại với họ. Hãy thẳng thắn nhưng lịch sự, trung thực nhưng dịu dàng. Tuy nhiên cũng đừng cố tô vẽ.

Bảo vệ mình khỏi hành vi hung hăng thụ động

1. Đặt giới hạn cho người hung hăng thụ động. Mặc dù bạn không muốn kích động một cuộc đối đầu giận dữ, nhưng bạn cũng không cần làm bao cát cho người kia trút giận. Hành vi hung hăng thụ động có thể gây tổn hại và cũng là một dạng bạo hành. Bạn có quyền vạch ranh giới.
   • Một trong những sai lầm lớn nhất người ta hay mắc phải là quá khoan dung. Một khi đã nhượng bộ hành vi hung hăng thụ động, bạn đã đánh mất quyền lựa chọn của mình. Nói cho cùng, đây là sự đấu tranh quyền lực. Bạn có thể duy trì sự tích cực và bình tĩnh, trong khi vẫn mạnh mẽ và quả quyết để tỏ ra mình sẵn sàng đến mức nào.
   • Theo đến cùng các giới hạn bạn đã đặt ra. Tỏ rõ rằng bạn sẽ không chấp nhận bị đối xử bất công. Nếu người đó liên tục đến muộn và điều đó khiến bạn phiền lòng, bạn hãy nói rõ rằng lần sau nếu cô ấy còn đến muộn khi hẹn xem phim với bạn, bạn sẽ đi xem phim mà không cần cô ấy. Đó là một cách để cho thấy bạn sẽ không trả giá cho hành vi của người đó.
2. Tìm ra và xử lý gốc rễ của vấn đề. Cách tốt nhất để đối phó với kiểu giận dữ này là phát hiện mọi sự thay đổi càng sớm càng tốt. Và cách tốt nhất để làm điều này là tìm được nguồn gốc của cơn giận.
   • Nếu người đó không phải típ người hay tỏ ra giận dữ, bạn hãy nói chuyện với một người đủ thân thiết với họ để có thể hỏi điều gì khiến họ tức giận, và những dấu hiệu nhỏ nào cho thấy họ đang giận dữ.
   • Suy nghĩ sâu hơn, và trung thực đánh giá điều gì có thể dẫn đến sự hung hăng thụ động. Hành vi hung hăng thụ động thường là biểu hiện của một nguyên nhân khác.
3. Thực hành giao tiếp một cách quyết đoán. Có kiểu giao tiếp hung hăng, có kiểu giao tiếp thụ động, và có kiểu giao tiếp hung hăng - thụ động. Tất cả các kiểu giao tiếp đó đều không đem lại hiệu quả như kiểu giao tiếp quyết đoán.
   • Giao tiếp quyết đoán nghĩa là tỏ ra quả quyết và không bị động, nhưng tôn trọng. Tỏ ra tự tin, hợp tác và diễn đạt rằng bạn muốn giải quyết vấn đề sao cho hai bên cùng có lợi.
   • Điều quan trọng là lắng nghe và không chen vào những lời buộc tội hoặc đổ lỗi trong cuộc đối thoại. Xem xét và công nhận quan điểm của đối phương. Tôn trọng cảm giác của họ, dù cho bạn nghĩ đó là sai.
4. Quyết định khi nào nên hoàn toàn tránh người đó. Nếu người đó thường xuyên có hành vi hung hăng thụ động đối với bạn, thì đó là lý do hoàn toàn xác đáng để bạn tránh họ. Bạn phải đặt hạnh phúc của mình lên trên.
   • Tìm cách hạn chế thời gian tiếp xúc với người đó, và cố gắng chỉ tương tác với họ khi bạn đang ở giữa những người khác. Tránh tương tác khi chỉ có mặt hai người.
   • Nếu người đó chẳng đem lại điều gì đáng kể ngoài năng lượng tiêu cực, bạn hãy tự hỏi rằng liệu mối quan hệ này có đáng giữ lại trong cuộc đời của bạn không.
5. Không cho người đó biết nhiều thông tin về mình khiến họ có thể sử dụng để chống lại bạn. Không kể với người hung hăng thụ động những thông tin cá nhân, những tình cảm và suy nghĩ của bạn.
   • Họ có thể hỏi về cuộc sống của bạn với vẻ vô tư hoặc quan tâm chân thành. Bạn có thể trả lời những câu hỏi đó, nhưng tránh đưa ra những thông tin chi tiết. Nên nói ngắn gọn và chung chung, nhưng cần thân thiện.
   • Tránh các chủ đề nhạy cảm hoặc tiết lộ điểm yếu của bạn. Những người hung hăng thụ động thường nhớ những điều bạn đã nói với họ, đôi khi là những điều rất nhỏ nhặt, và rồi sau đó họ tìm cách sử dụng những thông tin đó chống lại bạn.
6. Cầu viện sự giúp đỡ của người trung gian hoặc người phân xử. Đó phải là một bên thứ ba khách quan, bất kể là người đại diện nhân sự, người thân trong gia đình (nhưng khách quan), hoặc thậm chí là một người bạn chung. Điều quan trọng là chọn ai đó mà người hung hăng thụ động cũng có thể tin cậy.
   • Trước khi gặp người trung gian, bạn nên cho họ biết những lo lắng của mình. Cố gắng nhìn từ góc độ của người khác và hiểu nguyên nhân khiến họ giận dữ. Đừng khó chịu và đừng để ý đến thái độ hung hăng thụ động của họ, cho dù bạn đang cố gắng giúp họ.
   • Khi một mình đối mặt với người đó, bạn có thể nghe họ nói “Thoải mái đi, tôi chỉ đùa thôi” hoặc “Anh cứ quan trọng hóa vấn đề”. Đó là lý do tại sao sự can thiệp của bên thứ ba có thể hiệu quả hơn.
7. Nói rõ những hậu quả nếu họ tiếp tục hành vi đó. Người hung hăng thụ động thường hành động ngấm ngầm, do đó hầu như họ sẽ phản kháng khi bị chất vấn về hành vi của mình. Phủ nhận, viện cớ và hướng mũi nhọn vào người khác chỉ là một vài cách trả đũa của họ.
   • Cho dù họ có nói gì, hãy tuyên bố rằng bạn sẵn sàng bước tới. Điều quan trọng là bạn cần đưa ra một hoặc nhiều hậu quả mạnh mẽ để buộc người hung hăng thụ động phải xem xét lại hành vi của họ.
   • Khả năng xác định và quyết đoán khi đặt ra hậu quả là một trong những kỹ năng mạnh mẽ nhất mà chúng ta có thể dùng để “hạ bệ” một người hung hăng thụ động. Nếu được diễn đạt một cách rành mạch, hậu quả đặt ra sẽ dừng hành động của người khó chịu kia và buộc họ phải chuyển thái độ từ cản trở sang hợp tác.
8. Củng cố hành vi tốt/phù hợp. Trong lĩnh vực tâm lý hành vi, củng cố là một việc bạn thực hiện hoặc đối xử với một người sau khi họ biểu hiện một hành vi nào đó. Mục đích của sự củng cố là cải thiện hành vi đó.
   • Điều này đồng nghĩa với việc thưởng cho hành vi tốt mà bạn muốn họ tiếp tục phát huy và ra hình phạt đối với hành vi xấu mà bạn muốn loại trừ. Sự củng cố tích cực không dễ thực hiện, bởi vì hành vi xấu dễ nhận thấy hơn hành vi tốt. Bạn cần có cái nhìn bao quát để tìm thấy hành vi tốt và tận dụng mọi cơ hội để khuyến khích hành vi đó.
   • Ví dụ, nếu người hung hăng thụ động tỏ ra cởi mở và trung thực về cảm giác của họ - “Tôi cảm thấy như anh cố tình đối xử tệ với tôi!” – đó là điều tốt! Bạn hãy củng cố hành vi này bằng cách nói “Cảm ơn anh đã cho tôi biết anh cảm thấy thế nào. Tôi thực sự cảm kích điều đó”.
   • Điều này sẽ hướng sự chú ý tích cực về hành vi tốt là truyền đạt cảm giác của họ. Từ đó bạn có thể mở đầu cuộc đối thoại.

Lời khuyên

• Khi bạn gắt gỏng, chì chiết hoặc nổi giận, bạn đã khiến mâu thuẫn gia tăng và tạo thêm cớ cho đối phương phủ nhận trách nhiệm.
• Nếu bạn dung dưỡng các chiến lược của đối phương hoặc nhận trách nhiệm của họ vào mình, bạn đã tạo điều kiện và khuyến khích cho hành vì hung hăng thụ động.
• Những người có hành vi như vậy thường cảm thấy tự hào về khả năng chế ngự cảm xúc của mình.

Bài liên quan

• 10 điều bạn cần nhớ về những người thân độc hại
• Cách từ bỏ một mối quan hệ độc hại và yêu thương bản thân mình hơn
• Ứng xử với người hay ghen ghét
• Nhận ra một người bạn xấu
• Tại sao có những người không bao giờ xin lỗi?

• « Mới nhất
• ‹ Mới hơn
• Cũ hơn ›