Phương pháp và hình thức tổ chức dạy học theo định hướng phát triển năng lực
Phương pháp và hình thức tổ chức dạy học nào sẽ góp phần hình thành và phát triển năng lực người học? Đó là câu hỏi mà nhiều người muốn tìm hiểu, làm rõ. Nhưng cho đến nay, vấn đề này còn là mới và đang dược thảo luận, còn chưa có những nghiên cứu sâu, đủ để có thể trả lời tường minh. Do đó, ở đây, qua tìm hiểu ban đầu, chúng tôi chỉ xin trình bày một số điểm chung nhất.
Mục lục
Đặc tính cơ bản của dạy học theo định hướng hình thành và phát triển năng lực người học[sửa]
Dạy học theo định hướng hình thành và phát triển năng lực người học (xin viết tắt là DHTNL) không chỉ chú trọng phát triển các năng lực chung, cốt lõi mà còn chú trọng phát triển cả năng lực chuyên biệt (môn học). Do đó, cần tăng cường gắn hoạt động trí tuệ với hoạt động thực hành, ứng dụng trong thực tiễn. Tăng cường việc học tập theo nhóm, cộng tác, chia sẻ nhằm phát triển nhóm năng lực xã hội.
Theo quan điểm phát triển năng lực, việc ĐG kết quả học tập (KQHT) không lấy việc kiểm tra khả năng tái hiện kiến thức đã học làm trung tâm, mà cần chú trọng đánh giá khả năng vận dụng một cách sáng tạo tri thức trong những tình huống ứng dụng khác nhau.
Vì thế, DHTNL bên cạnh những thuộc tính chung về dạy học (như đã biết) còn có những đặc tính riêng như đề cập dưới đây.
Đặc tính cơ bản về dạy học theo hướng phát triển năng lực người học[sửa]
Qua tham khảo việc xây dựng và triển khai CT GDPT của một số nước theo định hướng tiếp cận năng lực ta thấy có một số đặc tính cơ bản khi tiếp cận DHTNL, đó là:
- Dạy học lấy việc học của HS làm trung tâm,
- Dạy học đáp ứng các đòi hỏi của thực tiễn, hướng nghiệp và phát triển
- Linh hoạt và năng động trong việc tiếp cận và hình thành năng lực
- Những năng lực cần hình thành ở người học được xác định một cách rõ ràng. Chúng được xem là tiêu chuẩn đánh giá kết quả giáo dục.
Qua đó, ta thấy DHTNL tăng cường các hoạt động; tăng cường tính thực tế, tính mục đích; gắn hơn nữa với đời sống hiện thực, hỗ trợ học tập suốt đời; hỗ trợ việc phát huy thế mạnh cá nhân; quan tâm hơn đến những gì HS được học và học được.
Ưu điểm của DHTNL[sửa]
Những đặc tính cơ bản nêu trên dẫn tới những ưu điểm của DHTNL là
- DHTNL cho phép cá nhân hoá việc học: trên cơ sở mô hình năng lực, người học sẽ bổ sung những thiếu hụt của cá nhân để thực hiện những nhiệm vụ cụ thể của mình.
- DHTNL chú trọng vào kết quả đầu ra.
- DHTNL tạo ra những cách thức riêng, linh hoạt, phù hợp với đặc điểm và hoàn cảnh của cá nhân nhằm đạt tới những kết quả đầu ra.
- Hơn nữa, DHTNL còn tạo khả năng cho việc xác định một cách rõ ràng những gì cần đạt và những tiêu chuẩn cho việc đo lường kết quả.
Do những đặc tính và:ưu điểm của tiếp cận dựa trẽn năng lực mà những tiêu chuẩn năng lực được xác định và sử dụng như công cụ cho việc phát triển CT GDPT ở nhiều nước trên thế giới.
Phương pháp dạy học theo định hướng hình thành và phát triển năng lực người học[sửa]
Theo tiếp cận phát triển năng lực người học thì PPDH không chỉ chú ý tới mặt tích cực hoá hoạt động học tập của HS mà còn chú ý rèn luyện năng lực GQVĐ gắn với những tình huống thực, với hoạt động thực hành, thực tiễn. Tăng cường hoạt động nhóm, đổi mới quan hệ GV-HS theo hướng cộng tác, nhằm phát triển năng lực cá nhân, năng lực xã hội,... Bên cạnh việc học tập những kiến thức, kĩ năng riêng lẻ thuộc các môn học cần bổ sung các chủ đề học tập theo hướng tích hợp.
Để CT GDPT theo định hướng tiếp cận năng lực có thể triển khai tốt trong thực tiễn rất cần có những nghiên cứu về PPDH, nhằm phát triển năng lực người học. Để GQVĐ này ta cần tập trung chủ yếu vào các yếu tố như:
- GV tổ chức hoạt động nhằm thúc đẩy việc học tập tích cực, chủ động của HS
- Tạo một môi trường hỗ trợ học tập (gắn với bối cảnh thực)
- Khuyến khích HS phản ánh tư tưởng và hành động, khuyến khích giao tiếp
- Tăng cường trách nhiệm học tập
- Tạo điều kiện thuận lợi cho học tập, chia sẻ, trao đổi, tranh luận,...
- Kết nối để học tập
- Cung cấp đầy đủ cơ hội để HS tìm tòi, khám phá, sáng tạo
- Giảng dạy như quá trình tìm tòi
Trong bất kì hoàn cảnh nào, với sự hỗ trợ gì thì PPDH hiệu quả đòi hỏi GV hiểu tác động của việc giảng dạy tới HS của mình. Mối quan hệ GV-HS trong dạy học phải được quán triệt như là một quá trình, theo chu kì, diễn ra ngày qua ngày. Trong quá trình này (như hình bên), GV cần biết:
- Điều gì là quan trọng cho HS của mình (và do đó đầu tư thời gian một cách thích đáng).
- Chiến lược nào (hay bằng cách gì) có nhiều khả năng để giúp HS của mình học?
- Kết quả học tập ra sao và tác động tới giảng dạy trong tương lai thế nào?
Nguồn[sửa]
- Tài liệu tập huấn Dạy học và kiểm tra, đánh giá kết quả học tập theo định hướng phát triển năng lực học sinh; môn Toán cấp trung học phổ thông; Vụ giáo dục trung học; 2014
