Thiếu máu thiếu sắt
Mục lục
Đại cương[sửa]
Định nghĩa[sửa]
Trẻ bị thiếu máu thiếu sắt vì không tổng hợp đủ Hémoglobin do thiếu sắt đây là loại thiếu máu dinh dưõng.
Chuyển hóa Hemoglobin và sắt[sửa]
Sắt là yếu tố vi lượng quan trọng cho cuộc sống. Sắt chỉ chiếm một lượng nhỏ trong cơ thể bằng 0,005% trọng lượng cơ thể. Sắt là thành phần của Hem. Hem là thành phần của của huyết sắc tố: Hb= globin + Hem.
Như vậy nếu thiếu sắt sẽ không tạo được Hem, do đó không tạo được globin nên dẩn đến thiếu máu. Thời gian đầu nếu thiếu sắt thì lượng sắt dự trữ bù đắp vào. Nếu tiếp tục thiếu mà không được bù sắt, thì sắt sẽ cạn dần. Lúc đầu sắt huyết thanh giảm, rối loạn sinh hồng cầu, các nguyên hồng cầu đòi hỏi nồng độ Hb nhưng không đáp ứng sẽ tăng phân bào, tạo nên hồng cầu nhỏ.
Hồng cầu là nguồn cung cấp sắt chính cho cơ thể. Trong 100 ml máu có 15 g Hb chứa 50 mg sắt. Với tổng số khoảng 5 lít máu ở người lớn thì có độ 2500 mg sắt trong hồng cầu. Đời sống trung bình hồng cầu là 100 ngày, thì mỗi ngày có khoãng 1% Hb bị phá hủy và tương ứng với 25 mg sắt được giải phóng ra. Số này đưa vào dự trữ và đủ để tái tạo hồng cầu. Ngoài ra cơ thể còn hấp thu sắt từ thức ăn tại niêm mạc tá tràng độ 1 mg một ngày, đủ để thải ra 0,4 mg theo nước tiểu và 0,6 mg theo mật.
Nguyên nhân[sửa]
Cung cấp sắt thiếu:[sửa]
Lượng sắt trong sữa mẹ 1 mg/l trong sữa bò là 0,5 mg/l. Sự hấp thu sắt đối với sữa mẹ cao hơn sữa bò. Khẩu phần dinh dưỡng thiếu sắt.
Hấp thụ sắt kém:[sửa]
giảm độ toan dạ dày, tiêu chảy kéo dài, dị dạng tiêu hóa gây kém hấp thu.
Nhu cầu sắt cao[sửa]
Nhu cầu theo khuyến nghị của Viện dinh duõng-Bộ Y tế năm 1997 đối với trẻ em như sau: Trẻ từ 3 tháng đến dưới 6 tháng cần 10 mg sắt /ngày; từ 6 đến 12 tháng: 11 mg sắt/ngày; trẻ em từ 1 đến 3 tuổi: 6 mg sắt / ngày.
Mất sắt nhiều do chảy máu:[sửa]
Thường gặp do nhiễm giun móc kéo dài.
Lâm sàng[sửa]
Bệnh xảy ra vào tháng thứ 6 có thể sớm hơn nếu đẻ non, sinh đôi.
Da xanh, niêm mạc nhợt nhạt, lòng bàn tay nhạt màu. Kém ăn. Chậm phát triển tinh thần vận động. Nhịp tim nhanh. Ngoài ra có triệu chứng rối loạn tiêu hóa đặc biệt do nguyên nhân giun móc có triệu chứng ăn gở.
Xét nghiệm[sửa]
- Thiếu máu nhược sắc hồng cầu nhỏ.
- Tủy đồ có hiện tượng giảm sinh, riêng nguyên nhân giun móc tủy có hiện tượng tăng sinh.
- Sắt huyết thanh giảm dưới 50 mg/ml có khi dưới 10 mg/ml. Định lượng Ferritin nếu dưới 12 mg/lít chứng tỏ thiếu sắt trong tổ chức nặng.
Khả năng gắn tiềm tàng trong huyết thanh tăng. Bảo hòa sắt huyết thanh giảm dưới 16% bình thường là 30%.
Điều trị[sửa]
- Sulfat sắt, gluconat sắt liều lượng: 6 mg / kg sắt nguyên tố. Muối sulfat sắt chứa 20% sắt nguyên tố hay dùng nhất vì hiệu quả, rẻ tiền dùng liều 30 mg/Kg/ngày.
Thời gian điều trị 1-2 tháng sau khi Hb trở lại bình thường.
Thêm Vitamin C để dễ hấp thu sắt.
Điều trị nguyên nhân thiếu sắt: điều chỉnh chế độ ăn thích hợp, chữa nguyên nhân kém hấp thu và chảy máu.
Phòng thiếu máu thiếu sắt[sửa]
- Phòng bệnh từ sớm, tăng cường dinh dưỡng cho các bà mẹ có thai và cho con bú.
- Nuôi dưỡng trẻ đúng, bằng sữa mẹ, ăn sam đúng, thức ăn bổ sung thích hợp.
- Trẻ đẻ non, đẻ đôi cho thêm sắt bổ sung: 20 mg/ ngày từ tháng thứ hai.
- Phòng và chữa các bệnh giun sán, tiêu chảy, các bệnh chảy máu mạn tính.
NGUỒN
Giáo trình bộ môn nhi, Đại học Y Dược Huế
