Gây giống cá xiêm

Gây giống Cá Chọi Xiêm, hay cá lia thia (Betta), là một thú tiêu khiển tuyệt diệu. Tuy nhiên, đây không phải là việc mà bạn nên xem nhẹ. Nếu bạn có nhiều thời gian rảnh rỗi, tiềm lực kinh tế, kiến thức, và sự tận tụy mà công việc gây giống cá Xiêm đòi hỏi, thì đây có thể là một trải nghiệm đáng giá.

Các bước

Thiết lập và Chọn Cá Xiêm để Gây giống

1. Học hỏi càng nhiều càng tốt. Khi bạn đang thử gây giống bất kỳ loại động vật nào, thì việc tìm hiểu kỹ về loài đó là rất quan trọng. Nghiên cứu cách chăm sóc và gây giống cá Xiêm. Có rất nhiều trang web và sách rất hay viết về cá Xiêm. Hơn 600 quả trứng có thể được đẻ mỗi lần, có nghĩa là bạn phải chăm sóc cho hơn 500 con cá Xiêm khi chúng nở! Bạn cần phải biết mình muốn nhận được gì từ trải nghiệm thực tế này.
   • Bạn có quan tâm đến ngành di truyền học, gây giống để khoe với mọi người, hoặc cung cấp cho cửa hàng bán cá cảnh?
   • Hoặc chỉ đơn giản là bạn thích loài cá Xiêm và muốn đưa sở thích của mình lên một đẳng cấp mới?
   • Gây giống cá Xiêm để khoe với bạn bè hoặc cung cấp cho cửa hàng là một công việc kinh doanh quy mô lớn đòi hỏi sự đầu tư rất nhiều về thời gian, không gian, và tiền bạc. Do chi phí đầu tư khởi nghiệp và ngân sách cao, rất khó để kiếm lời từ việc gây giống cá Xiêm, vì vậy đây không nên là mục tiêu ban đầu của bạn.
2. Thiết lập bể chứa cá. Khi bạn đã sẵn sàng để gây giống cho cá Xiêm, bạn cần phải chuẩn bị trước khi mang cặp cá giống về nhà. Thiết lập hai cái bể và chắc chắn là bạn đã chạy chu kỳ xử lý nước ở cả hai bể trước khi mang bất kỳ con cá nào về.
3. Tìm một cặp cá giống. Cá Xiêm gây giống tốt nhất lúc chúng còn non, vậy nên bạn sẽ dễ thành công nhất nếu như tìm được một người gây giống có uy tín trên mạng hoặc gần nhà để mua cặp cá giống. Nếu như bạn tìm được một người gây giống cá trong khu vực, thì họ còn là một nguồn thông tin vô giá. Hãy chắc chắn là con đực và con cái có kích thước giống nhau, và cân nhắc việc mua hai cặp cá giống phòng trường hợp một cặp không thành công.
   • Đa phần cá Xiêm ở cửa hàng thường quá già để gây giống và không rõ nguồn gốc, nhưng đây là một cách rẻ tiền để bắt đầu gây giống và thường có sẵn nhiều hơn cá giống chuyên dụng.
   • Nếu bạn chọn gây giống cá mua ở cửa hàng, nên nhớ là có thể bạn sẽ không kiếm được người mua hoặc nhận nuôi cá con, vì đa phần các cửa hàng cá cảnh sẽ không mua chúng. Bởi vì bạn không rõ về nguồn gốc gien của những con cá bạn cho kết đôi, bạn có thể phải nhận những con cá bột bệnh và không ai thích.

Thiết lập các Điều kiện để Gây giống

1. Để cá ổn định trong bể. Tốt nhất là bạn nên để những con cá Xiêm sống trong bể vài tháng trước khi bắt đầu gây giống để chúng thích nghi với môi trường nước. Hãy nhớ rằng, cá đực có khả năng sinh sản tốt nhất khi tuổi của chúng không quá 14 tháng. Lập kế hoạch sinh sản cho chúng khi bạn có một khoảng thời gian rảnh dài và không bị gián đoạn.
   • Khi bạn đã giới thiệu con đực và con cái với nhau, bạn sẽ cần phải dành ít nhất vài giờ đồng hồ mỗi ngày trong vòng hai tháng hoặc hơn để chăm cho cặp cá và con của chúng. Hãy chắc chắn là bạn không có bất kỳ ngày nghỉ lễ, công tác, hoặc các sự kiện quan trọng trước mắt.
2. Thiết lập bể gây giống. Bể gây giống nên có dung tích khoảng 19-38 L và được trang bị vách chia tháo lắp được, vài chỗ để ẩn nấp, một máy lọc điều chỉnh được (ví dụ máy lọc bằng bọt biển với van vặn điều chỉnh), và một thiết bị cấp nhiệt đặt ở nhiệt độ 27 °C. Không nên rải sỏi hoặc hoặc các chất nền khác vào bể gây giống bởi trứng sẽ bị lạc mất nếu rơi xuống đáy bể. Chỉ đổ nước cao khoảng 13-15 cm, và đặt bể ở nơi ít có sự sao lãng, ví dụ chỗ có những con cá khác, màu sắc môi trường rực rỡ, và có hoạt động của con người.
3. Bắt đầu cho ăn đồ ăn sống khi bạn sẵn sàng để cá sinh sản. Ấu trùng tôm biển hoặc trùn chỉ là tốt nhất, nhưng các loại sâu, dế, gián, và các loại bọ khác (cắt ra) cũng ăn được. Tự nuôi những loại thức ăn này là một ý tưởng hay hoặc mua ở cửa hàng bán cá hoặc người gây giống để tránh nhiễm khuẩn, đất cát, và chất hóa học mà côn trùng hoang dã có thể mang trên mình. Nếu không có thức ăn sống, bạn cũng có thể thử mua các loại thức ăn sống đông lạnh.
4. Bắt đầu nuôi đồ ăn cho cá con. Cá Xiêm con rất nhỏ, và chỉ ăn thức ăn sống, vậy nên bạn sẽ cần nguồn cung cấp thức ăn sống cực nhỏ cho chúng ăn khi chúng nở ra. Bắt đầu ngay bây giờ để chắc chắn là bạn có một nguồn cung ổn định trong vài tuần khi bạn cần. Trùn cám có lẽ là loại thức ăn tốt nhất, nhưng một số người gây giống cá thích dùng trùng cỏ hoặc trùn giấm. Ấu trùng tôm biển cũng cho ăn được, nhưng chỉ với lượng nhỏ cùng với các nguồn thực phẩm khác, vì ăn quá nhiều có thể gây bệnh rối loạn bong bóng cá khi bơi.
5. Cho cặp cá làm quen. Khi việc cho ăn thức ăn sống ổn định và cặp cá giống ăn được một hoặc hai tuần, bạn đã sẵn sàng để giới thiệu cặp cá Xiêm với nhau. Di chuyển bể của con đực và con cái đến gần để chúng có thể nhìn thấy rõ nhau, nhưng tách riêng ra. Bạn có thể đặt bể của hai con cá cạnh nhau, hoặc thả chúng vào hai bên của bể gây giống đã được ngăn cách. Để cặp cá nhận biết nhau là yếu tố cần thiết trước khi thả chúng vào chung một bể cá để giảm thiểu nguy cơ gây thương tích nguy hiểm cho nhau.
   • Một số người gây giống thả cá đực vào trong bể gây giống chưa phân chia và dùng một cái ly nhựa trong hoặc nắp đậy đèn dầu để ngăn cá đực tấn công cá cái. Khi sử dụng phương pháp này, con cái chỉ nên được làm quen vài giờ mỗi ngày, vì nó bị giữ trong khoảng không gian quá nhỏ. Cho chúng nhìn nhau thêm vài ngày để làm quen.
   • Một số người gây giống tiếp tục tách riêng đôi cá trong vài ngày trước khi cho chúng nhận biết nhau thêm vài ngày, rồi tiến hành bước tiếp theo.
6. Quan sát thái độ của cá. Quan sát cặp cá Xiêm để xem chúng có vẻ thích nhau không. Cá đực sẽ bơi vòng quanh, phô bày những chiếc vây của mình, phồng mang và thường thể hiện bản thân. Con cái sẽ xuất hiện những đường thẳng trên cơ thể và sẽ hướng đầu xuống một cách phục tùng. Thể hiện một chút hung hăng là điều bình thường, nhưng nếu chúng phồng mang và tấn công lẫn nhau dù có vách ngăn, thì đừng cho chúng vào chung một bể. Thay vào đó, thì tốt nhất là tách riêng hai con cá ra và thử lại sau, hoặc thử với một cặp cá Xiêm khác. Thỉnh thoảng cá Xiêm sẽ đánh nhau vậy nên tốt hơn là bạn dành chút thời gian để quan sát và chờ đợi thời cơ thích hợp.

Gây giống Cá Xiêm

1. Tháo vách ngăn. Khi cá đực đã sẵn sàng để sinh sản, nó sẽ xây một cái tổ bong bóng lớn trong vòng 2-3 ngày. Khi điều này xảy ra, tắt máy lọc nước và thả cá cái vào bể, nhưng vẫn chú ý quan sát cặp cá. Con cá đực hầu như sẽ bắt nạt con cá cái, rỉa vây và đuổi con cá cái vòng quanh bể. Việc này hoàn toàn ổn miễn sao chúng không gặp nguy hiểm tính mạng là được. Thời gian tìm hiểu này sẽ kéo dài vài giờ hoặc vài ngày. Hãy chắc chắn là trong bể có nhiều chỗ trốn cho cá cái thoát khỏi việc bị bắt nạt, và thường xuyên kiểm tra cặp cá để ngăn chặn thương tích nghiêm trọng.
2. Để mọi chuyện xảy ra tự nhiên. Con đực cuối cùng sẽ dụ được con cá cái bơi dưới cái tổ bong bóng của nó và chúng sẽ ghì lấy nhau. Có thể phải để vài lần như vậy để trứng cá xuất hiện. Sau đó con cái sẽ đi vào trạng thái 'bất động' trong khi những quả trứng trắng rơi xuống từ cơ quan đẻ trứng màu trắng nhỏ xíu của nó. Con đực sẽ bơi xuống và nhặt trứng lên, đặt từng quả một vào tổ của nó. Một số con cái sẽ giúp đỡ ngay khi chúng hồi phục, nhưng một số khác thì sẽ ăn luôn cả trứng, vậy nên hãy trông chừng cẩn thận và tách con cái ra nếu chúng ăn trứng. Hai con cá có thể sẽ ghì nhau thêm nhiều lần, nhưng dần dần con cái sẽ dừng đẻ trứng.
3. Tách con cá Xiêm cái ra. Khi cá cái ngừng đẻ trứng, con cá đực sẽ tiếp tục bắt nạt cá cái, và cá cái sẽ lẩn trốn. Nhẹ nhàng múc cá cái ra và thả nó vào bể riêng của mình. Đổ thêm dung dịch Maroxy vào bể để giúp làm lành vây của cá. Sử dụng dung dịch Maroxy trong bể gây giống cũng là một ý hay, để ngăn nấm mốc làm hư trứng cá.
4. Để cá đực trong bể cá cho đến khi cá con nở ra và bơi được. Sẽ mất khoảng ba ngày sau khi ấp. Một số người gây giống sẽ không cho cá đực ăn trong thời điểm này. Mục đích của việc này là giảm nguy cơ con đực ăn trứng và cá con. Một số người gây giống khác sẽ cho cá ăn một lượng thức ăn nhỏ mỗi hai ngày. Nếu bạn chọn cách cho cá đực ăn, đừng hoảng nếu như cá không ăn ngay, cứ tiếp tục thả thức ăn vào, và nhẹ nhàng hút bỏ những thứ cá không ăn bằng ống nhỏ giọt. Không dùng máy lọc để tránh dòng nước làm xáo trộn đàn cá con, nhưng nhớ bật đèn cả ngày lẫn đêm.

Chăm sóc Cá con

1. Chờ cá con nở. Khi cá con chớm nở chúng sẽ bám vào tổ bong bóng, và con đực sẽ liên tục thay bong bóng bị vỡ. Sau vài ngày, cá con sẽ có thể "bơi tự do," chúng bơi theo chiều ngang và mạo hiểm rời khỏi tổ. Trước khi rời tổ, cá con sẽ ăn những gì còn lại của lòng đỏ trứng, và chúng chưa tự ăn được.
2. Tách cá đực khỏi bể, hãy thật cẩn thận để không vớt nhầm cá con. Cá đực có thể quay về cuộc sống và lịch ăn uống thường ngày. Nếu cá đực trông có vẻ tả tơi sau cuộc tán tỉnh, cho một ít dung dịch Maroxy vào bể để giúp làm lành vây.
3. Cho cá con ăn. Ngay khi bạn tách cá đực ra, cho cá con ăn một lượng nhỏ trùn cám sống. Cho ăn hai lần một ngày, và để ý kỹ xem chúng ăn hết bao nhiêu. Nếu trùn cám vẫn còn khi đến lần cho ăn tiếp theo, thì bạn có thể bỏ qua bữa đó vì đàn cá con vẫn còn thức ăn. Nếu bạn thấy nhiều trùn cám chết, thì bạn đang cho ăn quá nhiều, cắt bớt khẩu phần tùy theo tình hình. Những con cá con cần được cho ăn thức ăn sống, cực kỳ nhỏ ví dụ như:
   • Trùng cỏ: Cho ăn loại này trong tuần đầu của cá con;
   • Trùn cám: Bạn sẽ cần phải mua một bầy trùn ban đầu, sau đó chúng sẽ tự sinh sôi, bạn không cần phải mua thêm. Tốt cho cá con từ 3-40 ngày tuổi;
   • Ấu trùng tôm biển: Loài này dễ ấp và dễ kiểm soát lượng cho ăn nhất, nhưng cho ăn quá nhiều sẽ dẫn đến bệnh rối loạn bong bóng cá;
4. Cho cá con thời gian để phát triển. Giữ ấm ở nhiệt độ 27 °C và che nắp bể để tránh gió và sự bay hơi. Tiếp tục tăng dần lượng thức ăn bỏ vào bể. Khi đàn cá con lớn quá sức chứa của bể gây giống, chúng sẽ cần được di chuyển qua một bể khác lớn hơn. Không hẳn tất cả cá con sẽ sống sót trong những tuần đầu, nhưng nếu bạn thấy một số lượng lớn cá con chết, thì hẳn là đang có vấn đề. Kiểm tra nhiệt độ, lượng chất hóa học trong nước, và cân nhắc việc tẩy trùng cho bể cá.
   • Khi cá con được một tuần tuổi, bật máy lọc nước lên, nhưng hạn chế dòng nước bằng van điều chỉnh để không gây ảnh hưởng.
   • Khi cá con được hai tuần tuổi, bắt đầu thay nước từng phần (10%) mỗi vài ngày để giữ cho bể cá sạch và không ô nhiễm bởi xác thức ăn, nhẹ nhàng dùng ống xifông hoặc ống nhỏ giọt để tránh gây thương tổn cho cá con, và thêm nước sạch một cách chậm rãi. Bạn có thể bắt đầu tắt đèn bể cá vào ban đêm.
   • Trong những tuần tiếp theo, dần dần tăng độ mạnh của dòng chảy máy lọc nước, xem chừng cá con cẩn thận và chắc chắn là chúng đủ khỏe để bơi ngược dòng nước.
5. Để cá con vào bể lớn. Khi cá con được hai tuần tuổi bạn nên di chuyển chúng đến bể lớn hơn có dung tích ít nhất là 75 L. Hãy chắc chắn là nhiệt độ và nước ở bể mới cũng giống như bể cũ nơi cá con đã quen sống. Cá con rất mỏng manh — chỉ một sai sót nhỏ có thể khiến chúng chết. Nếu bạn đang dùng một bể cá chỉ đổ nước đến nửa bể, có dung tích 19 hoặc 38 L bạn có thể đổ thêm nước vào và chuyển bể khi cá được 4-5 tuần tuổi.

Chăm sóc Cá con đến khi Trưởng thành

1. Cai thức ăn sống cho cá con. Khi cá con được khoảng một tháng tuổi bạn có thể dần dần bắt đầu chuyển qua cho cá con ăn đồ đông lạnh và rồi đồ khô và thức ăn dạng viên nhỏ. Hãy chắc chắn là thức ăn được nghiền đủ nhỏ cho những cái miệng cá tí hon ăn. Cho ăn một lượng nhỏ, và cai dần thức ăn sống. Luôn luôn loại bỏ thức ăn thừa khỏi bể cá.
2. Tách những con đực. Khi những con cá đực bắt đầu đánh nhau (bất cứ khi nào trong tầm 5-8 tuần tuổi), thì đó là lúc tách chúng ra khỏi bể cá. Đặt chúng vào những bể cá riêng biệt cạnh nhau, vì có thể chúng sẽ buồn chán nếu bỗng nhiên bị cách ly.
   • Những con đực không đánh nhau có thể giữ lại với những con cái cho đến khi chúng trở nên hung hăng.
   • Một số con đực sẽ bỏ ăn một hai ngày đầu; hãy thử cho ăn thức ăn sống để kích thích sự thèm ăn của chúng.
   • Tiếp tục việc tách riêng tất cả những con cá đực và những con cá tỏ ra hung hăng. Trong những ngày và những tuần tiếp theo bạn sẽ muốn bắt đầu việc cách ly những con cá đực ra bằng vách ngăn mờ, vì chúng sẽ làm căng thẳng lẫn nhau, phồng mang và cố tấn công những con cá đực khác ở bên cạnh.
3. Quyết định tương lai của đàn cá con. Nếu bạn muốn đem bán đàn cá con, bạn sẽ cần liên lạc với những người mua tiềm năng. Đa phần cá con sẽ bắt đầu phô bày những đặc điểm trưởng thành ở tuần thứ 10-11, và bạn có thể bắt đầu lựa chọn những con cá tốt nhất cho đợt gây giống trong tương lai hoặc chụp hình gửi cho những người có ý định mua. Nếu bạn đang cố tạo ra một dòng di truyền, bạn sẽ chỉ muốn chọn những con cá tốt nhất trong mỗi đàn cá để tiếp tục gây giống, và bán hoặc đem cho số còn lại, nếu không thì bạn sẽ bị ngập trong đàn cá Xiêm mà bạn không thể chăm xuể.
4. Phân biệt giới tính cá Xiêm lúc nhỏ. Việc này đòi hỏi thời gian và kinh nghiệm; thỉnh thoảng những người gây giống có kinh nghiệm cũng nhầm lẫn để hai con cá đực vào chung một bể.
   • Con đực có vây dài hơn, tuy nhiên những con đực lúc nhỏ thì vây ngắn.
   • Những con đực phồng mang với nhau. Con cái thì thường không làm vậy, nhưng con cái cũng có thể hung hăng y như con đực.
   • Con cái có bộ phận đẻ trứng, nằm ở dưới bụng nó; đây là nơi trứng sẽ phun ra lúc đẻ.
   • Con đực tạo ra tổ bong bóng; nếu bạn cho một con cá Xiêm vào hũ và nó thổi ra một cái tổ bong bóng, thì nó là con đực. Tuy nhiên, một số con cái cũng có khả năng thổi ra tổ bằng bong bóng, vậy nên hãy chắc chắn là bạn kiểm tra kỹ lưỡng.

Lời khuyên

• Không bao giờ cho cá con ăn thức ăn viên có sẵn vì chúng quá lớn và cá con sẽ bỏ ăn. Cá con sẽ chết đói hoặc bị giết bởi vi khuẩn sinh ra bởi thức ăn thừa.
• Hãy cẩn thận không hút nhầm cá con khi thay nước, chúng rất nhỏ và có thể không bơi ngược dòng nước được.
• Luôn loại bỏ thức ăn thừa trong bể cá con, nếu không chúng sẽ phân hủy và gây nhiễm khuẩn toàn bộ bể cá.
• Một số người gây giống cá sẽ đặt vài thứ vào bể để cá đực dễ làm tổ hơn, ví dụ như một cái ly nhựa xốp, một lá rau diếp hoặc những vật có thể nổi được khác.
• Trước khi định gây giống bất kỳ loài vật gì, hãy chắc chắn là bạn có kế hoạch cho đàn con. Một cặp cá Xiêm có thể đẻ 500 cá con, vậy nên hãy đảm bảo là có chỗ để cho chúng sinh sống.
• Cá con chất lượng cao đến từ cặp đôi cá có chất lượng cao. Nếu bạn có ý định bán cá con, thì rất đáng để đầu tư tiền vào một cặp cá Xiêm tốt.
• Nghiên cứu và học hỏi thật nhiều trước khi bắt tay vào gây giống cho cá. Có rất nhiều nguồn thông tin hữu ích trên internet, hoặc bạn có thể nói chuyện với người gây giống cá ở địa phương hoặc một chuyên gia nuôi cá cảnh.
• Luôn dùng vợt có mắt lưới nhỏ để vớt cá Xiêm. Vợt thông thường có thể làm rách vây cá.
• Nếu bạn tạo ra một dòng cá di truyền độc đáo, ổn định, hãy đặt tên cho giống đó để nhận diện sau này.
• Bạn có thể phải đưa ra những quyết định khó khăn về những con cá sinh ra bị dị dạng. Nếu chúng phải chịu đau khổ, bạn có thể cân nhắc việc cho chúng chết một cách êm ái nhân đạo. Đừng bao giờ gây giống cho những con cá dị dạng như vẹo cột sống hoặc vây bị biến dạng.

Cảnh báo

• Gây giống cho cá Xiêm đòi hỏi đầu tư rất nhiều thời gian, công sức, và tiền bạc. Đây không phải là một sở thích mà bạn có thể xem nhẹ.
• Khả năng xảy ra biến cố là rất cao kể từ khi bạn giới thiệu cặp cá với nhau cho đến khi cá con trưởng thành. Hãy sẵn sàng đón nhận thất bại trước khi bạn nắm được mọi thứ.
• Luôn cẩn thận khi sử dụng hóa chất hoặc thuốc cho bể cá. Thuốc có thể cứu mạng nếu dùng đủ và giết cá nếu quá liều. Luôn đọc kỹ bao bì và hướng dẫn sử dụng cẩn thận và không bao giờ dùng quá liều khuyên dùng.
• Những người gây giống trách nhiệm luôn nghiên cứu kỹ lưỡng về gien và những đặc điểm của cá và bảo đảm họ có chỗ cho cá con sống trước khi tiến hành gây giống. Việc gây giống mà không nghĩ trước có thể dẫn đến cả đàn cá không như mong đợi.
• Không gây giống cá Xiêm mắt kim cương dù dưới bất kỳ hoàn cảnh gì. Đàn cá này sẽ bị mù bẩm sinh.

Những thứ bạn cần

• 2 bể cá cho cá Xiêm trưởng thành
• Bể cá dung tích 38 L với nắp che và ánh sáng để gây giống
• Vách ngăn bể cá hoặc nắp đèn dầu
• Thiết bị giữ ấm cho nước có khả năng duy trì nhiệt độ 27 °C
• Máy lọc có lực hút nhẹ
• Ống xifông lực hút nhẹ
• Ống nhỏ giọt
• Chỗ để lẩn trốn (cây cối, ống nhựa pvc, v...v...)
• Vợt vớt ấu trùng tôm
• Maroxy, BettaFix, Ampicillin, hoặc các loại thuốc chữa lành khác
• Thức ăn sống (trùn huyết hoặc ấu trùng tôm)
• Thức ăn cho cá con (trùn cám hoặc trùng cỏ)
• Thức ăn đông lạnh hoặc viên
• Bể cho cá đực con (50-100 cái)
• Bể lớn cho "cá trưởng thành" (110-190 lít)

Nguồn và Trích dẫn

• Betta Care 101
• BettaTalk
• Betty Splendens

Bài liên quan

• Làm bom khói
• Vệ sinh đồng xu
• Làm keo Mod Podge
• Buộc thòng lọng
• Làm một tấm gương vô tận

• « Mới nhất
• ‹ Mới hơn
• Cũ hơn ›

Liên kết đến đây

• Gây giống Cá Xiêm