Rẻ quạt chữa viêm họng
Rẻ quạt có vị đắng, tính mát, thanh nhiệt, giải độc, tiêu đờm, tiêu viêm, mát cổ họng, được dùng để chữa các bệnh về họng như ho, viêm họng, đau họng, khản tiếng.
Rẻ quạt, còn có tên xạ can (tên khoa học là Belamcanda chinensis (DC) Red.), là một cây thảo sống dai thuộc họ Lay-ơn (Iridaceae).
Cây cao khoảng 0,5 - 1m, mọc thành từng khóm. Bộ phận chính được dùng làm thuốc là thân rễ (thường được gọi là củ). Có thể chỉ dùng riêng vị rẻ quạt hoặc dùng phối hợp với một số vị thuốc khác dưới đây:
Rẻ quạt đơn: Rễ rẻ quạt tươi 10 - 20g, muối ăn mươi hột. Lấy thân rễ rẻ quạt tươi, rửa sạch, nhúng qua nước sôi để sát khuẩn rồi giã nát với muối, vắt lấy nước ngậm và nuốt dần dần.
Bã còn lại đem hơ nóng và đắp ngoài cổ. Ngày uống 2 - 3 lần, dùng liền trong 3 - 5 ngày. Nếu dùng rễ rẻ quạt khô, chỉ cần 3 - 6g, sao vàng, sắc với nước uống. Số lần và ngày uống thuốc cũng như trên.
Rẻ quạt với cam thảo, cát cánh: Rễ rẻ quạt khô 4g, hoàng cầm 2g, cam thảo 2g, cát cánh 2g. Cách dùng: Đem các vị tán nhỏ, uống chiêu với nước đun sôi để nguội.
Rẻ quạt với sài đất: Rễ rẻ quạt khô 8g, hạt đậu chiều 8g, dây cam thảo tươi 8g, sài đất khô 10g. Đem hạt đậu chiều sao vàng, sài đất và rễ rẻ quạt đều phơi khô, riêng dây cam thảo để tươi. Cho các vị vào ấm, sắc với 400ml nước còn lấy 100ml, uống làm nhiều lần trong ngày, mỗi lần một thìa canh.
Viên rẻ quạt: Rễ rẻ quạt (sao vàng) 50g, hạt gấc (bỏ vỏ đen) 30g, đại hồi 10g, quả na điếc (đốt tồn tính) 100g. Đem các vị tán nhỏ, rây mịn, hoà với đường làm thành viên, mỗi viên 0,4g, phơi khô và bảo quản trong lọ kín. Người lớn mỗi lần ngậm nuốt dần hai viên, trẻ em từ 5 - 10 tuổi một viên. Ngày ngậm 4 - 5 lần.
BS Kim Minh
