Ruột non

Ở động vật có xương sống, ruột non là một phần của hệ tiêu hóa sau dạ dày và trước ruột già. Đây là nơi diễn ra quá trình tiêu hóa và hấp thụ chất dinh dưỡng của phần lớn thức ăn được đưa vào cơ thể. Trong những động vật không có xương sống như sâu/giun, thuật ngữ "ống tiêu hóa" thường được dùng để mô tả toàn bộ ruột. Những đặc điểm ruột người cũng thường đúng với phần lớn các động vật có vú. (Một ngoại lệ quan trọng là trâu, bò; về thông tin về tiêu hóa ở trâu bò và những động vật tương tự, xem động vật nhai lại.)

Cấu tạo

Ruột non gồm 4 lớp cơ bản: màng bọc, lớp cơ, lớp dưới niêm mạc, lớp niêm mạc, trong đó lớp cơ được phân làm cơ dọc và cơ vòng.

Ruột non gồm 3 phần: tá tràng, hỗng tràng và hồi tràng. Tá tràng là đoạn đầu, nơi có ống dẫn chung dịch mật và dịch tụy nhờ vào Cơ Oddi ở nhú tá lớn (là lỗ của dịch tụy và dịch mật). Tuyến ruột tiết ra tuyến ruột và tế bào tiết chất nhầy. Dịch mật có muối mật và muối kiềm.

Ruột non là ống dài nhất trong ống tiêu hóa (tới 2-3m).Tổng diện tích bề mặt bên trong của ruột non đạt tới 400-500m² nhờ vào lớp niêm mạc ruột có các nếp gấp với các lông ruột và lông cực nhỏ. Hoạt động tiêu hóa chủ yếu ở đây là về mặt hóa học.

Ruột non có các mạch máu, mao mạch bạch huyết phân bố dày đặc tới từng lông ruột.

Ruột non ở người trưởng thành dài khoảng 5-9m, trung bình 6,5m. Người Việt Nam thì ngắn hơn (khoảng 5-5,5m), khi cần thiết có thể cắt bỏ đến 3,5m ruột non. Ruột già (đại tràng) dài 1,2 - 1,8m cả 1 thể tích đó ở trong bụng rất chật chội nên nó sẽ có xu thế thoát vị ra ở những nơi có cấu trúc yếu như thoát vị bẹn, thoát vị thành bụng,...

Một tổn thương ở thành bụng như bị thủng bụng, khi hít vào thì cơ hoành hạ xuống tăng áp lực của bụng, ruột sẽ chui ra phía bên ngoài, chúng ta lưu ý trong sơ cứu tuyệt đối không được cố gắng nhét ruột vào như vậy sẽ làm tổn thương lớp thanh mạc ruột non phản ứng kháng viêm ruột non sẽ có xu thế vón cục (nguy hiểm). Vì vậy, nên kiếm một vật tròn như bát tô để đậy chỗ đó lại, giữ vai trò như thành bụng và chuyển đến cơ sở y tế.

Tiêu hóa

Ruột hấp thu theo hướng tích cực: thức ăn được hấp thu hết khi tiêu hóa.

• Glucid -> đường Maltose -> Glucose;
• Lipide dưới tác động của enzyme lipase chuyển thành Acid béo và Glycegol
• Protein xuống ruột non thành Polypeptide
• Tụy có enzyme Trypsin
• Ruột có enzyme Trypsinogen + entersrokinase -> Trypsin
• Polypeptide + Trypsin -> Amino Acid.

Hấp thu

Chất dinh dưỡng được hấp thu qua thành ruột.

Mạch máu: Ruột non được nuôi bởi động mạch (ĐM) Mạc treo tràng trên và các nhánh (5 nhánh) các chất dinh dưỡng được hấp thụ ở ruột non sẽ đi theo đường tĩnh mạch về. Các chất dinh dưỡng và 30% lipid lẫn chất độc đi qua gan để lọc, sau đó theo tĩnh mạch chủ dưới về tim.

Một tổn thương ở gan trong tình trạng bệnh lý sơ gan gan không còn khả năng lọc chất độc thì các chất được đưa về tim bao gồm cả chất độc dễ gây cho cơ thể hôn mê sâu trường hợp bị ngộ độc NH3 lên não bộ sự tích tụ Ure.

Mạch bạch huyết: Vitamin tan trong dầu và 70% lipid theo tĩnh mạch chủ trên về tim.

Đọc thêm

• Sherwood, Lauralee (2005). Fundamentals of physiology: a human perspective (ấn bản Third). Florence, KY: Cengage Learning. 768. ISBN 0-53-446697-4. http://books.google.com/books?id=GoMD0tpYgBkC.
• Solomon et al. (2002) Biology Sixth Edition, Brooks-Cole/Thomson Learning ISBN 0-03-033503-5
• Townsend et al. (2004) Sabiston Textbook of Surgery, Elsevier ISBN 0-7216-0409-9
• Thomson A, Drozdowski L, Iordache C, Thomson B, Vermeire S, Clandinin M, Wild G (2003). "Small bowel review: Normal physiology, part 1.". Dig Dis Sci 48 (8): 1546–64. doi:10.1023/A:1024719925058. PMID 12924651.
• Thomson A, Drozdowski L, Iordache C, Thomson B, Vermeire S, Clandinin M, Wild G (2003). "Small bowel review: Normal physiology, part 2.". Dig Dis Sci 48 (8): 1565–81. doi:10.1023/A:1024724109128. PMID 12924652.

Chú thích

Bản mẫu:Các hệ thống trong cơ thể

Bản mẫu:Các chủ đề

Liên kết đến đây

• Đồng
• Gan
• Máu
• Tiêu hóa
• Viêm dạ dày ruột
• Hệ tiêu hóa