Nhận diện chân lý
Trong đời sống, chúng ta ai cũng trải qua hay ít nhất cũng mục kích biết bao cuộc tranh cãi không bao giờ ngã ngũ. Hăng say tranh cãi, chúng ta quên bẵng đi việc dành một chút thì giờ ngẫm nghĩ lại rằng tại sao chúng ta bỏ cả một cuộc đời để đả phá, bênh vực một điều gì đó nhằm vào một mục đích không tưởng là buộc đối thủ đuối lý và câm miệng. Chuyện đó không tưởng vì nó không hề xảy ra, không ai chịu câm miệng trừ phi ta tranh cãi với một họng súng bên hông, đã lên đạn. Rõ ràng cái đề tài chúng ta đang tranh cãi không quan trọng bằng việc hòan tòan chiến thắng, hòan tòan chinh phục được đối phương bằng bất cứ giá nào, kể cả việc dùng những thủ đọan mà thâm tâm ta biết rằng nếu đối thủ biết thủ đọan ấy, luận cứ ta bị phá vỡ. Xin kể một anecdote.
Mục lục
Điều răn thứ 9[sửa]
Mười năm trước Meta có quen một bạn gái tên là Mỹ (cô này nick Cô Miên biết). Cô ta ở Philadelphia, một tiểu bang cổ ở phía bờ biển Đông nước Mỹ. Như bao cô gái mới lớn khác, cô ta thích những chuyện tình lãng mạn trong tiểu thuyết, những hòang tử công chúa thơm ngát những trang cổ tích thần tiên khi những ngón tay thon xinh của tuổi thơ vừa chạm vào mũi thoi của bà phù thủy ác độc (tượng trưng cho giai đọan mới có kinh nguyệt). Mỹ quen một anh nhạc sĩ dương cầm trên net. Hàng ngày, tâm hồn cô được nuôi dưỡng bằng tiếng đàn réo rắt, điêu luyện qua đường dây điện thọai. Cô yêu say mê, yêu điên cuồng tới mức bỏ ngòai tai mọi lời ong tiếng ve về anh chàng nhạc sĩ. Thiên hạ trên net đồn rằng anh chàng nhạc sĩ này đã đàn cho nhiều cô gái nghe và đàn bằng băng cassette. Cô bỏ thì giờ lên net tìm một tấm hình một danh thủ dương cầm xoay lưng về phía ống kính và một cô gái tóc thề buông lơi, chống tay lên mặt đàn, đối diện với ống kính, ánh mắt đám đuối mê say nhìn vào đôi bàn tay có 10 ngón đang khiêu vũ trên phím ngà của anh nhạc sĩ. Đưa hình anh nhạc sĩ đang đánh đàn lên net (chỉ thấy sau lưng, Mỹ tự nhận là cô gái đứng đối diện), Mỹ chứng minh cho mọi người biết rằng chính Mỹ đã từng xem tận mắt, hôn lên đôi bàn tay anh nhạc sĩ. Nghĩa là anh nhạc sĩ đàn thật chứ không phải đàn bằng cassette. Nghĩa là Mỹ làm chứng dối để bảo vệ những gì mình nâng niu yêu quý.
- Em yêu anh ấy đến nỗi em làm chứng dối. Không biết anh ấy đàn thật hay giả, nhưng em không tin. Em không tin vì yêu nên tìm mọi cách minh oan cho anh ấy. Cho đến khi nghe theo tiếng gọi con chim, em đáp máy bay đi Cali. Như bao quý vị nhãn hiệu Việt Nam có cầu chứng tại tòa khác, tay đeo nhẫn hạt xoàn giả, mặc quần áo D&G, lái xe Lexus, nói tiếng mỹ bồi, "ruộm" tóc vàng, Mỹ chuyên môn mua vé máy bay hạng ...cá kèo cho rẻ. Việt Nam là thế. Xui cho tình yêu của Mỹ. Vì dành ngạc nhiên cho người tình, Mỹ đến nhà anh ta bất ngờ kèm theo một cặp nhẫn đính hôn mà đáng lẽ anh chàng phải bỏ tiền ra mua và theo phong tục Âu Tây, phải quỳ xuống, đeo vào tay người yêu, ngỏ lời cầu hôn. Xui cho Mỹ là nàng gặp vợ anh ta. Hai người dẫn nhau đi ra quán cà phê. Nơi đây, Mỹ được bà vợ anh chàng tiết lộ:
- Đàn hát gì em. Ổng chuyên mua băng cassette độc tấu piano play vào micro, tối ngày lên net cua gái đó em ơi.
Mỹ còn biết anh chàng làm nghề chặt thịt heo, thịt bò cho một siêu thị Việt Nam chứ không phải là nha sĩ kiêm nhạc sĩ như Mỹ từng biết. Ôi! Sau khi chìm vào giấc ngủ trăm năm vì vết thương của mũi thoi (có kinh, tượng trưng tuổi dậy thì), cô được đánh thức bằng nụ hôn để bước vào ngưỡng hôn nhân, không phải nụ hôn của một hoàng tử bạch mã, áo choàng rách nát bởi gai rừng mà bằng nụ hôn của 1 con khỉ tinh quái. Mỹ bỏ về, mang theo cặp nhẫn đính hôn còn receipt và một thực tế phũ phàng dở khóc dở cười.
Điều răn thứ 9 : Chớ làm chứng dối. Để bảo vệ niềm tin, chúng ta không ngại ngần làm chứng dối.
Câu chuyện ám ảnh Meta cho đến ngày nay. Một câu hỏi có lẽ Meta không bao giờ có thể trả lời: Người ta có thể làm chứng dối vì yêu và người ta làm chứng dối vì tin. Sự thực nằm ở đâu khi cái "tôi", cái "của tôi" choán chỗ lý trí? Yêu và tin có những lý lẽ của con tim. Lý lẽ của con tim thì chủ quan. Các tôn giáo đều tin đạo của mình là chân lý. Không ít thì nhiều các tôn giáo đều pghủ nhận tôn giáo khác. Nếu chân lý mang nghĩa tuyệt đối tại sao mỗi người trong chúng ta lại nhìn chân lý khác nhau, thấy chân lý khác nhau?
Hãy cùng Meta mổ xẻ chân lý để hiểu rõ hơn bản chất của nó.
Chúng ta không được trang bị một siêu giác quan để nhìn chân lý[sửa]
Từ khi còn là một sinh vật đơn bào, chúng ta được nẩy sinh, bổ sung, tiến hóa cho đến ngày nay với tất cả giác quan cần thiết để sinh tồn và phát triển nòi giống. Những giác quan ấy có được là nhờ môi trường. Hãy khoan nói đến thuyết Tiến Hóa và đấng Sáng Tạo. Một điều quan trọng trong cuộc tiến hóa là các hiểm họa môi trường đều hiện diện trong thế giới 3 chiều của chúng ta. Các giác quan giúp chúng ta nhận dạng hiểm nguy, nhận dạng nơi che chở khỏi hiểm nguy đều thích nghi trong bối cảnh vũ trụ 3 chiều. Không một mãnh thú nàu tấn công chúng ta từ chiều thứ tư nên việc có giác quan nhìn thấy chiều thứ tư không cần thiết. Không cần thiết nên không phát sinh hoặc lỡ phát sinh cũng thui chột.
Xui xẻo cho chúng ta rằng không chỉ có 1 vũ trụ. Chúng ta đang sống trong một vũ trụ 3 chiều nhưng có những vũ trụ khác như Thiên Đàng, Hỏa Ngục, có những hiện tượng thỉnh thoảng rò rỉ vào vũ trụ của chúng ta mà chúng ta gọi là "phép lạ", "thần thoại" cùng với mọi hiện tượng siêu nhiên không thể giải thích khác. Chân lý nằm ở một chiều kích (dimension) cao hơn. Chúng ta không còn cách chọn lựa nào hơn là chấp nhận một chân lý tạm, hiệu lực chỉ trong vũ trụ 3 chiều của chúng ta để đối phó với mọi vấn đề của chúng ta. Nhắm mắt xuôi tay, chúng ta mời thấy mặt được chân lý có giá trị vĩnh cửu. Hãy cùng Meta đi vào những vũ trụ nhiều kích thước.
Tưởng tượng con người trong vũ trụ 2 chiều[sửa]
Anh ta không có khái niệm về chiều cao cũng như người mù bẩm sinh không có khái niệm về màu sắc. Lại tưởng tượng Meta, một con người trong vũ trụ 3 chiều. Để có thể cho con người dẹp lép thấy được trái bóng rổ, Meta "bóc" anh chàng ra khỏi vũ trụ của anh ta, một phép mầu mà lỏai người của anh ta không làm được, đưa anh chàng vào một vũ trụ mà anh ta chưa từng trải qua. Đó là "bóc" anh ta từ sàn nhà, nơi đặt trái bóng và từ từ nhấc anh ta lên cao, lên cao cho đến khi tới đỉnh trái bóng. Chiều cao là chiều anh ta không biết. Anh ta thấy một cái chấm. Rồi cái chấm nở ra thành một hình tròn. Hình tròn đó to dần rồi tóp lại cho đến khi nhỏ thành một cái chấm. Cái chấm, vòng tròn nhỏ, vòng tròn to chỉ là những lát cắt mỏng của trái bóng. Hỏi anh hình dung trái bóng rổ ra làm sao? Anh ta cắt nghĩa lung tung nhưng rốt cuộc không cắt nghĩa nào đúng.
Tìm một anh chàng dẹp lép thứ hai. Lập lại các động tác trên. Khi trả anh ta về vũ trụ của anh ta, nghĩa là đặt anh ta xuống, ra khỏi chiều cao, chiều anh ta không biết. Anh ta cũng cắt nghĩa lung tung. Cả 2 anh chàng dẹp lép cắt nghĩa khác nhau và cãi nhau như chúng ta đang cãi nhau ở đây. Thọat đầu cả hai bác thề sống thề chết rằng đã thấy trái bóng rổ rồi.
Trong thế giới của bác, một dấu chấm không có kích thước từ từ nở ra thành một hình tròn 2 kich thước rồi to dần tới một cỡ nào đó lại dần dần teo lại thành một chấm không kích thước là một vật thể lạ lùng, phản khoa học. Nếu diễn tả như thế, nhân lọai của 2 bác không hiểu mà chính 2 bác cũng không hiểu đó là cái gì. Hai bác chỉ cỏn cách mô tả trái bóng theo "lẽ thường tình" mà thế giới bác chấp nhận. Bác này nói bóng rổ là một sinh vật giống hình dấu chấm. Bác kia nói nó là một vòng tròn. Đấy là cách giải thích duy nhất mà lòai người của các bác có thể chấp nhận và hiểu. Được một lúc, câu chuyện trái bóng rổ chuyển sang:
- Bác ngu như bò.
- Hả! Mày bảo ai ngu? Chính mày là thằng ngu thì có.
Chân lý của chúng ta cũng đưiợc bàn cãi theo kiểu đó. Khổ nỗi cả 2 bác đều thấy trái bóng rổ thật. Không bác nào nói dối.
Tưởng tượng một vũ trụ 3 chiều[sửa]
Gọi anh chàng dẹp lép trong thế giới 2 chiều là Nguyễn Thị Nhân Trí. Đừng dẫy nẩy lên chửi bới. Đây chỉ là thí dụ. Meta cho anh chàng xem cái hộp hình lập phương. Dĩ nhiên Thị Trí chỉ nhìn thấy cái đáy hộp vuông vức dẹp lép nằm trên sàn nhà mà thôi.
Biết rằng cãi với Thị Trí không được. Meta khai triển cái hộp như sau:
Thị Trí thấy cái hộp gồm 6 cái hình vuông chứ không phải 1 hình vuông như trước. Thị Trí vẫn cãi vì anh ta vừa chứng kiến Meta làm ảo thuật. Thao tác banh cái hộp ra đòi hỏi hạ 5 hình vuông từ chiều cao (chiều thứ 3 mà Thị Trí không thấy) xuống cái chiều quen thuộc mà Thị Trí có thể hiểu và thấy. Bao nhiêu năm đọc sách và theo học các môn luận lý, toán học, triết, thần học v.v... không cho phép anh ta tin 1 (hình vuông) = 6 (hình vuông). Bỗng nhiên cái hình vuông nở ra 6 hình vuông xếp theo hình thập tự như 1 tà thuật. Thị Trí kết luận cái chân lý của Meta là nhảm nhí, là tà giáo. Theo anh 1 chỉ bằng 1. Đó là chân lý vĩnh cửu.
Thực ra cái hình vuông dẹp lép theo quan điểm Thị Trí chỉ là cái bóng ngả của sự thực. Sự thực gồm 6 hình vuông gồm 24 cạnh được gập lại trên một kích thước cao hơn 2.
Vũ trụ 4 chiều[sửa]
Xin đừng cãi vũ trụ 4 chiều có thật hay không bởi vấn đề chúng ta đang thảo luận không phải là có vũ trụ 4 chiều hay không, mà là chân lý nằm ở đâu. Cho rằng đây là một vũ trụ giả định. Xin giới thiệu hai nhân vật mới: Cụ Ann trong vũ trụ 3 chiều và bác Thượng Đế trong vũ trụ 4 chiều.
Một hôm bác Thượng Đế hiện ra với cụ Ann trong một giấc mộng. Ngài nói:
- Dậy con. Theo ta tới nơi con muốn tới.
Cụ Ann lồm cồm bò dậy, quên mang theo hàm răng giả. Trên đường đi Thượng Đế nói:
- Sở dĩ ta muốn con đi diện kiến chân lý vì con lắm mồm quá. Cũng may hồi nặn ra Adam ta định nặn 2 cái mồm mà nghĩ sao, ta chỉ nặn có 1. Vẫn biết con lắm mồm vì muốn sáng danh ta, nhưng ở trên Giời ta điếc con ráy quá. Con nói tòan những điều trật lất. Sau khi nhận diện chân lý, ta mong con bớt nói nhiều cho thiên hạ nhờ mà chính ta đây cũng được nhờ.
Lúc này Thượng Đế mặc cái quần jean hiệu Ông Địa, giày Air Nike, áo khóac hiệu burton, nói chung là giống Meta, cùng cụ Ann bước vào một tiệm phở trong khu thương xá Phước Lộc Thọ. Cụ Ann kêu 1 tô cháo vịt không thịt vì quên răng giả ở nhà. Không thịt đỡ phải nhá. Bác Thượng Đế móc trong túi ra một cái hộp. Vẫn cái hộp mà Meta dạo nào khoe với Thị Trí. Thọat trông cái hộp cụ Ann làm tài khôn:
- Tưởng cái gì. Cái này con biết rồi. Đây là cái hộp mà thằng Meta lòe lão Thị Trí chứ gì.
Thượng Đế hỏi vặn:
- Con có tin cái hộp này gồm 8 khối vuông không?
Cụ Ann bắt đầu nổi cơn suyễn. Trước khi lên cơn cãi nhau, cụ thường lên cơn suyễn. Bịnh này các bác sĩ bó tay. Sách y khoa gọi là sida mồm.
- Theo như trí khôn của con thì 1 không thể bằng 8. Thượng Đế về ...học lại đi.
Cười hiền từ, Thượng Đế đáp:
- Con hãy xem kỹ đôi bàn tay ta nhé.
Vừa nói Ngài đặt đôi tay có cái nhẫn hột xòan to bằng củ lạc sáng lấp lóe dưới ánh đèn tiệm phở. Ngài khai triển cái hộp hình khối sang hình dạng lòai người có thể nhìn thấy.
Vâng, cái hộp hình khối được khai triển trong một vũ trụ có kích thước thứ 4. Nó gồm 8 hình khối. Đây mới là hình dạng đích thực của hình khối theo quan điểm của người trong một vũ trụ cao hơn. Giống như hình vuông dẹp lép của vũ trụ 2 chiều thực ra là là bóng ngả của hình khối trong vũ trụ 3 chiều, hình khối trong vũ trụ quen thuộc của chúng ta chỉ là bóng ngả của sự thực: nó là 8 hình khối gập lại trong chiều thứ 4, chiều của Thượng Đế. Thực ra cái hình khối vuông vức 6 mặt 24 cạnh theo quan điểm cụ Ann chỉ là cái bóng ngả của sự thực. Nó là 8 khối vuông gồm 192 cạnh gập lại trong kích thước thứ 4. - Nhắm mắt lại để ta nâng con lên chiều thứ 4, gọi là chiều của Siêu Nhiên giống như thằng Meta nâng lão Thị Trí dẹp lép lên chiều thứ 3 để chiêm ngưỡng trái bóng rổ. Thượng Đế ôn tồn nói với cụ Ann. Cụ Ann bỗng thấy khung cảnh tiệm phở biến mất. Tất cả là một vùng sáng chói lòa, trong đó có một hình dạng giống như Đức Giê Hô Va đứng giang tay trong chiếc áo dài trắng tinh khiết. Hình ảnh Ngài dần dần trong suốt như thủy tinh nhìn thấy bên trong. Từ phía trái tim, một hình ảnh giống Ngài, nhỏ xíu, cũng trong suốt, dần dần lớn ra trong khi hình ảnh Ngài đang lớn dần dần rút nhỏ lại, thu về phía trái tim. Cứ thế hình nhỏ lớn ra, đồng thời hình lớn nhỏ lại, trong suốt và không ngớt biến chuyển. Cùng lúc, vóc dáng Ngài méo mó chuyển sang tròn, tam giác và vô số hình dạng khác nhau trong khi nhỏ biến thành lớn, lớn biến thành nhỏ.
- Con vừa thấy dung nhan ta. Hình ảnh ta trong các nhà thờ chỉ là hình dạng hồi nãy được "banh" ra cho con mắt ngưởi thường được nhìn thấy. Khi lão Thị Trí nhìn trái bóng rổ là 1 cái chấm nở ra thành vòng tròn, to dần, nhỏ lại cho đến khi teo lại thành cái chấm thì ta vừa "bóc" con ra khỏi vũ trụ của con, nâng con từ "sàn" của kích thước thứ 4 lên đến đỉnh đầu ta trong kích thước thứ 4. Mỗi một milimét ta nâng con trong chiều siêu nhiên, hình dạng ta lại đổi khác. Hình ảnh con vừa thấy chính là ta trong hình dạng giống như con người đủ đầu, mình và 2 tay 2 chân được "gập" lại trong chiều kích thứ 4. Mỗi một hình dạng trong vô vàn hình dạng con vừa thấy chỉ là một miếng cắt 3 chiều trong khối hình dạng 4 chiều. Nào, bây giờ con còn ý định "mô tả" dung nhan ta cho lòai người nữa hay không? Nếu có, con sẽ tả như thế nào? Ta không có vóc dáng và đồng thời ta có vô vàn vóc dáng. Chính Einstein cũng không thể hiểu ta vừa là hằng số vừa là biến số (Constant and variable). Con không hiểu sao con có thể tả cho lòai người hiểu? Hãy nhắm mắt lại, ta đưa con về vũ trụ của con. Ánh sáng chói lòa dịu lại rồi trở nên bình thường. Cụ Ann lại thấy mình ngồi thù lù trong tiệm phở.
Trước khi chia tay, Thượng Đế nói với cụ Ann:
- Con ạ. Trong cõi tạm của con, hãy chấp nhận cái chân lý vừa đủ cho lòai người chúng con hiểu vì chỉ có ta là Đường, là Chân Lý. Đem cái chân lý mà con tưởng rằng vĩnh cửu của con lên một cõi cao hơn, nó hãy còn sơ sài lắm. Đừng tranh cãi với ai về nó. Chỉ khi nào con sống trong cõi của nó con mới hiểu nó.
Cụ Ann bối rối:
- Vậy thì từ nay con biết nói gì khi có ai hỏi về đạo của con?
- Con cứ nói rằng con sẽ về hỏi các linh mục. Họ là người ta giao phó để nói về nước Trời. Ta không giao phó cho con thì con làm ơn đừng nói. Càng nói, con càng trở nên mục tiêu cho bọn chống phá tôn giáo gièm pha nói xấu. Chúc con ngủ ngon.
Thức giấc, cụ Ann quên tiệt. Cụ chỉ nhớ cái nhẫn hột xòan trên ngón tay bác Thượng Đế. Cầm cái hộp vuông bác Thượng Đế tặng trên tay, cụ thầm nghĩ: Giá mà bác Thượng Đế kỷ niệm cho cái nhẫn hột xòan đem ra tiệm cầm đồ thì đỡ khổ cho cái thân già biết mấy. Cụ thích cái hột xòan hơn cái hộp. Giờ đây cụ lại định online tìm tên Mắt Kiếng để chiến đấu tiếp. Có lẽ nào chân lý trên cõi tạm chỉ có ý nghĩa tạm trong cõi tạm? Cái chân lý vừa mới học nó khó hiểu quá hay nó phũ phàng quá. Nó làm sụp đổ cái tháp ngà nơi cụ trịnh trọng đặt cái lòng tự tôn (egoism) trên đỉnh chín tầng cao ngất. Bài học tháp Babel trong Kinh Thánh có lẽ con người không bao giờ học được. Con người vừa muốn bằng Thượng Đế mà vừa muốn khuất phục lẫn nhau.
Khi hiểu được chân lý là gì, chúng ta mới có thể hiểu được cái đẹp của mỹ nữ theo cái nhìn của Picasso. Chúng ta ước ao nhìn hình một người đẹp vừa thấy chính diện lẫn trắc diện thì đây là khải tượng của một mỹ nữ trong một vũ trụ đa chiều. Vậy thì cái đẹp, giống như chân lý cũng gò bó trong cái khuôn khổ vũ trụ chúng ta sống. Chân lý vĩnh cửu chỉ ở nơi vĩnh cửu. Gỡ cặp kiếng xuống, chúng ta vừa mục kích sự sụp đổ của chân lý tạm trong cõi tạm.
Metamorph
