Tìm đúng hướng bắc khi không có la bàn

Từ VLOS
Bước tới: chuyển hướng, tìm kiếm

Làm sao để tìm được hướng Bắc? Giả sử bạn đang lạc trong rừng hay đang dựng một đồng hồ Mặt trời trong sân thì xác định hướng Bắc là điều cần phải làm. Với la bàn bạn có thể làm điều đó dễ dàng nhưng nếu không có la bàn hay không may đồ vật quan trọng này bị nhiễm từ thì vẫn có nhiều cách để định hướng.

Các bước[sửa]

Đo bóng cây[sửa]

  1. Cắm một chiếc gậy xuống đất sao cho bạn có thể thấy được bóng của nó. Hoặc bạn có thể dùng bóng của bất cứ vật thể cố định nào đó. Vật thể càng cao và nhọn thì càng dễ dàng quan sát sự chuyển động của bóng. Nên chọn vật nguyên khối để bóng đổ ra không bị phân mảnh.
  2. Đánh dấu đầu chiếc bóng bằng cách vẽ xuống đất hay đặt một viên sỏi. Để xác định thật chính xác, đánh dấu càng nhỏ càng tốt, nhưng chắc rằng sau đó bạn vẫn có thể nhận ra nó.
  3. Chờ 10-15 phút. Đầu chiếc bóng sẽ di chuyển từ Đông sang Tây theo một đường cong.
  4. Đánh dấu vị trí mới của đầu bóng cây. Hai chỗ đánh dấu sẽ cách nhau một đoạn nhỏ.
  5. Nối hai điểm đánh dấu lại với nhau. Đây gọi là đường nối Đông-Tây.
  6. Chân trái đặt ở vị trí đầu tiên bạn đánh dấu (điểm hướng Đông), chân phải đặt ngay vị trí còn lại (điểm hướng Tây). Bây giờ trước mặt bạn chính là hướng Bắc, dù cho bạn có đang ở đâu trên thế giới. Hình minh họa chỉ ra rằng mặt trời và điểm đánh dấu tại điểm 1 là những gì đang diễn ra cho Bước 2. Tại điểm 2, nó cho biết những gì đang xảy ra cho Bước 4. Phương pháp này dựa trên thực tế là mặt trời di chuyển qua bầu trời từ Đông sang Tây.

Xem thiên văn: bán cầu Bắc[sửa]

  1. Xác định Ngôi sao phương Bắc (sao Bắc Đẩu) trên bầu trời. Sao Bắc Đẩu là ngôi sao nằm cuối cùng bên phải của chòm Tiểu Hùng. Nếu bạn không thể tìm ra hãy tìm chòm sao Bắc Đẩu với hình dạng chiếc muỗng trước. Hai ngôi sao dưới cùng của chòm sao Bắc Đẩu (nằm phía ngoài cùng của đầu muỗng) tạo thành một đường thẳng "chỉ" về sao Bắc Đẩu. Bạn cũng có thể tìm chòm sao Thiên Hậu để xác định vì nó nằm đối diện chòm sao Bắc Đẩu. Sao Bắc Đẩu là ngôi sao sáng nhất nằm giữa hai chòm sao này (xem hình).
  2. Vẽ một đường tưởng tượng từ sao Bắc Đẩu xuống mặt đất. Đây là đường chỉ về phương Bắc và hãy tìm một cột mốc nằm trên đường thẳng này để định hướng cho mình.

Xem thiên văn: bán cầu Nam[sửa]

  1. Tìm chòm sao Nam Thập. Ở bán cầu Nam không thể nhìn thấy sao Bắc Đẩu hay ngôi sao đơn lẻ nào luôn chỉ về hướng Bắc hoặc Nam, tuy nhiên bạn có thể dùng chòm sao Thập Tự Phương Nam để định hướng. Chòm sao này gồm năm ngôi sao, trong đó bốn ngôi sao sáng nhất xếp thành hình thập tự giá.
  2. Nhận dạng hai ngôi sao tạo nên trục dài của thập tự giá. Trục này "chỉ" thẳng về một điểm tưởng tượng trên bầu trời phương Nam, điểm này cách trục của thập tự giá một khoảng bằng năm lần khoảng cách giữa hai ngôi sao ấy.
  3. Vẽ một đường thẳng tưởng tượng từ điểm này xuống mặt đất và cố chọn ra một cột móc nằm trên đường thẳng đó để nhắm hướng. Đây là hướng Nam, vậy thì hướng Bắc ở phía đối diện (sau lưng bạn nếu bạn đang nhìn vào vật thể làm cột mốc).

Xem thiên văn: xích đạo[sửa]

  1. Chòm sao Lạp Hộ (Thần Săn) có thể nhìn thấy được ở cả hai bán cầu tùy thuộc vào thời điểm trong năm. Nó là một nét đặc trưng của đường Xích đạo.
  2. Tìm thắt lưng của Thần Săn. Chòm sao này có nhiều ngôi sao nổi tiếng. 'Thắt lưng' (3 ngôi sao thẳng hàng) chạy từ Đông sang Tây. Bạn sẽ thấy 'thanh kiếm' cũng nằm gần đó.
  3. Kẻ một đường từ thanh gươm xuyên qua đầu và ngôi sao giữa của thắt lưng. Đường thẳng này chỉ về hướng Bắc.
  4. Chòm Lạp Hộ nằm trên đường Xích đạo: thắt lưng chếch lên và tạo thành đường Đông-Tây.

Phương pháp đo bóng cây khác với độ chính xác cao[sửa]

  1. Cắm một cây gậy vuông góc với mặt đất và đánh dấu đầu bóng thứ nhất như cách trên. Với phương pháp này, ghi nhận đánh dấu đầu tiên vào buổi sáng, trước giữa trưa ít nhất một đến hai giờ.
  2. Tìm dụng cụ đo như thước hoặc dây v.v… ghi chép chính xác chiều dài của bóng.
  3. Tiếp tục đo sau mỗi 10-20 phút. Bóng cây sẽ co lại vào buổi sáng và dài ra vào buổi chiều.
  4. Theo dõi sự phát triển của bóng. Sử dụng dụng cụ mà bạn đã dùng để đo lúc sáng. Khi bóng cây dài ra bằng chiều dài lúc đầu hãy đánh dấu vị trí đó.
  5. Vẽ một đường nối hai vị trí đã đánh dấu. Một lần nữa đoạn thẳng này chính là đường nối Đông-Tây. Chân trái đặt lên điểm 1, chân phải tại điểm 2 và bạn sẽ đối mặt với hướng Bắc.

Xem đồng hồ: Bắc bán cầu[sửa]

  1. Tìm một chiếc đồng hồ kim chạy chính xác. Cầm nó trên bàn tay hoặc đeo lên cổ tay.
  2. Xoay đồng hồ sao cho kim giờ chĩa về phía Mặt trời.
  3. Chia đôi (có nghĩa là tìm điểm giữa) góc tạo bởi kim giờ và mốc 12 giờ (số 12 trên mặt đồng hồ). Đường nối tâm của đồng hồ và điểm giữa này là đường thẳng Bắc-Nam. Nếu bạn không biết đâu là hướng Bắc đâu là hướng Nam thì chỉ cần nhớ rằng Mặt trời mọc ở đằng Đông, lặn ở đằng Tây. Ở bán cầu Bắc Mặt trời nằm về hướng Nam vào giữa trưa.

Xem đồng hồ: Nam bán cầu[sửa]

  1. Dùng một chiếc đồng hồ kim như trên, và hướng mốc 12 giờ (số 12) về phía Mặt trời. Nếu đồng hồ của bạn được đặt ở chế độ Giờ tiết kiệm ánh sáng (hay Giờ quy ước mùa hè),hãy hướng mốc 1 giờ về phía mặt trời.
  2. Chia đôi góc tạo bởi kim giờ và mốc 12 giờ (số 12 trên mặt đồng hồ). Đường nối tâm của đồng hồ và điểm giữa này là đường thẳng Bắc-Nam. Nếu bạn không biết đâu là hướng Bắc đâu là hướng Nam thì chỉ cần nhớ rằng Mặt trời mọc ở đằng Đông, lặn ở đằng Tây. Ở bán cầu Nam Mặt trời nằm về hướng Bắc vào giữa trưa.

Ước lượng quỹ đạo Mặt trời[sửa]

  1. Hiểu được quỹ đạo của Mặt trời. Nói chung, hãy nhớ rằng Mặt trời mọc ở phía Đông và lặn ở phía Tây. Ở giữa quỹ đạo, mặt trời sẽ quét một đường cung về phía Nam ở bán cầu Bắc, và về phía Bắc ở Nam bán cầu (luôn hướng tới đường xích đạo). Điều này có nghĩa là vào buổi sáng sớm (ngay sau khi Mặt trời mọc), mặt trời sẽ nhô lên từ hướng Đông, vào buổi tối muộn (ngay trước khi hoàng hôn), Mặt trời sẽ ở phía tây.
    • Quỹ đạo này có thể thay đổi một chút tùy thuộc vào mùa, đặc biệt là xa xích đạo. Chẳng hạn vào mùa hè, bình minh và hoàng hôn sẽ có xu hướng xa hơn đường xích đạo (về hướng Bắc nhiều hơn ở bán cầu Bắc và phía Nam nhiều hơn ở bán cầu Nam), trong khi vào mùa đông, nó có xu hướng gần xích đạo hơn. Chỉ có vào xuân và thu phân, Mặt trời sẽ mọc lên theo đúng hướng đông và lặn đúng về hướng tây.
    • Phòng bệnh hơn chữa bệnh, làm quen với quỹ đạo mặt trời ở nơi bạn sống hay nơi bạn sắp đến trước khi bạn rơi vào tình huống phải biết điều đó. Trang web http://www.sunearthtools.com/dp/tools/pos_sun.php rất hữu ích và hoàn toàn miễn phí. Cố gắng tìm hiểu hình dạng đường đi của Mặt trời ở hai nơi, thời gian ước lượng khi Mặt trời mọc và lặn để chuyến hành trình của bạn được thuận lợi.
  2. Tìm hướng Bắc theo hướng Mặt trời. Nếu Mặt trời ở hướng Đông (vào sáng sớm), phía Bắc sẽ cách trái ngược chiều kim đồng hồ khoảng ¼ (ví dụ: nếu bạn đang hướng mặt về Mặt trời, bạn sẽ quay sang trái). Nếu Mặt trời ở hướng Tây, phía Bắc là khoảng ¼ theo chiều kim đồng hồ. Nếu mặt trời ở phía Nam, thì phía Bắc là phía đối diện với nó.
    • Khoảng 12 giờ trưa (phụ thuộc vào vị trí và múi giờ nơi bạn sống) Mặt trời sẽ hướng về phía Nam tại bán cầu Bắc và về phía Bắc ở bán cầu Nam.

Lời khuyên[sửa]

  • Điều quan trọng cần nhớ khi xác định ngôi sao Bắc Đẩu đó là nó không phải ngôi sao sáng nhất trên bầu trời như nhiều người lầm tưởng. Dùng sao Bắc Đẩu để định hướng vì nó là ngôi sao cố định duy nhất trên trời.
  • Những cách trên cần một chút luyện tập, vì vậy sẽ là ý hay nếu bạn có thể thử chúng vài lần trước. Bằng cách đó bạn sẽ xác định chính xác hơn khi phải đối mặt với tình huống sống còn.
  • Đường thẳng giữa mốc 12 và kim giờ là đường nối Bắc-Nam. Vào giữa trưa, Mặt trời nằm ở phía Nam nếu ở bán cầu Bắc và ở về phía Bắc nếu ở bán cầu Nam.
  • Đối với phương pháp đo bóng cây, bạn càng đợi lâu, độ dài hai điểm càng lớn thì càng chính xác.
  • Ở vùng núi có tuyết rơi, bạn có thể nhìn vào dấu hiệu của tuyết để xác định hướng Tây/Bắc. Sườn núi phía nào tuyết dày hơn thì hướng đó là Bắc hoặc Tây.

Chú ý[sửa]

  • Càng đi về phía Bắc, sao Bắc Đẩu sẽ càng cao hơn trên bầu trời, và nó sẽ không chính xác ở vĩ tuyến 70° Bắc.
  • Phương pháp xem đồng hồ không được khuyến khích ở những vĩ độ thấp, đặc biệt là dưới 20° ở cả hai bán cầu.
  • Phương pháp đo bóng không được khuyên dùng ở vùng cực, từ vĩ tuyến 60°, ở cả hai bán cầu.

Nguồn và Trích dẫn[sửa]

Liên kết đến đây

Lấy từ “https://tusach.thuvienkhoahoc.com/index.php?title=Tìm_đúng_hướng_bắc_khi_không_có_la_bàn&oldid=123272”