Cổ học tinh hoa. Nguyễn Văn Ngọc, Trần Lê Nhân/110
NHÂN TRUNG DÀI SỐNG LÂU
Một hôm vua Vũ Đế nhà Hán nói với các quan rằng: "Ta xem trong sách tướng có nói: Người ta nhân trung dài một tấc, thì sống lâu một trăm tuổi".
Đông Phương Sóc đứng bên, phi cười. Các quan hặc là vô phép.
Đông Phương Sóc cất mũ, tạ rằng:
"Muôn tâu Bệ hạ, kẻ hạ thần không dám cười Bệ hạ chỉ cười ông Bành Tổ mặt dài mà thôi.
- Vua nói: Sao lại cười ông Bành Tổ?
- Đông Phương Sóc nói: Tục truyền ông Bành Tổ sông tám trăm tuổi, nếu quả thực như câu trong sách tướng Bệ hạ vừa nói, thì nhân trung ông dài tám tấc, mà nhân trung dài tám tấc thì mặt ông dễ dài đến một trượng".
Vua Vũ Đế nghe nói, bật cười, tha tội cho ông.
SỬ KÝ
GIẢI NGHĨA[sửa]
- Vũ Đế: vua nhà Hán trị vì bên Tàu 140 - 88 trước Th. ch.
- Sách Tướng: Sách dạy cái thuật xem hình, sắc, thần, thái (vẻ, dạng) người ta mà đoán người ta hay, hay giở.
- Nhân trung: chỗ trũng tự dưới mũi xuống đến hết môi trên.
- Tấc: đây là một tấc tàu.
- Đông Phương Sóc: bầy tôi vua Vũ Đế nhà Hán là người ăn nói giỏi tính hay khôi hài.
- Hặc: đem cái tội người ta ra mà xin trừng trị.
- Cất mũ: khi quan có tội phải lột mũ ra.
- Bệ hạ: bệ: thềm, hạ: dưới, bẩy tôi gọi vua, không dám chỉ chích vua, chỉ dưới thềm nhà vua là có ý kính.
- Hạ thần: bầy tôi tự xưng trước mặt vua.
- Bành Tổ: tên ông lão đời cổ cho là sống lâu lắm.
- Trượng: một trượng là mười thước.
NHỜI BÀN[sửa]
Vua Vũ Đế nhắc câu trong sách tướng là có lòng má tín tướng thuật. Đông Phương Sóc cười, rồi nói như thể, tuy là khôi hài, nhưng thực có ý làm cho phá được sự tin sằng của vua. Nhân trung nào có phải là cái thước đo sự thọ, yểu của người ta đâu? Hay là phải ăn ở cho nhân từ, làm việc cho chầm chỉ, biết tiết độ, biết quả dục, may mới có cơ hòng sống lâu được?
