Cổ học tinh hoa. Nguyễn Văn Ngọc, Trần Lê Nhân/190
ĐỨC UỐNG RƯỢU
Có một tiên sinh Đại nhân lấy giời đất làm một buổi, lấy muôn năm làm một chốc, lấy mặt giời, mặt giăng làm cửa, làm ngõ, lấy cả thiên hạ làm sân, làm đường; đi, không thấy vết xe, ở, không có nhà cửa, giời tức là màn, đất tức là chiếu, ý muốn thế nào thì thế. Lúc ở, thì nâng chén, cầm bầu, lúc đi, thì vác chai, sách nậm, lúc nào cũng chỉ có việc rượu chè, không còn biết đến gì nữa.
Có một công tử và một vị quan sang nghe tiếng tiên sinh như thế, bèn đến tận nơi, xắn tay, vén áo, người thì trừng mắt, nghiến răng, người thì trần lễ, thuyết pháp, những giọng thị phi đâu bây giờ ầm ỹ xôn xao như đàn ong vậy.
Lúc đó tiên sinh mới ôm vò rượu, ghé vào thùng rượu, tọp cả chén rượu, phồng mồm những rượu, vểnh bộ râu lên, ngồi giạng hai chân, gối đầu vào men, lăn lưng vào bã, không nghĩ, không lo, hớn hở vui thú, ngất ngưởng say sưa, thoáng rồi lại tỉnh. Lắng tai, cũng không nghe thấy tiếng sấm sét, nhìn kỹ, cũng không trông thây hình Thái sơn; nực, rét thiết đến thân, cũng không biết; lợi dục cảm đến tình, cũng không hay; cúi xuống trông vạn vật rối rít ở trước mắt khác nào, như bèo nổi bồng bềnh trên sông Giang; sông Hán.
Hai vị kia đứng cạnh, tiên sinh bây giờ xem cũng như con tò vò, con sâu róm mà thôi vậy.
LƯU SINH
GIẢI NGHĨA[sửa]
- Tiên sinh Đại nhân: nghĩa thẳng là ông Thầy bực kẻ cả. Đây Lưu Linh dùng bốn chữ ấy để chỉ chính mình
- Công tử: con quan hay con vua chư hầu.
- Trần lễ: bày tỏ lễ độ.
- Thuyết pháp: giảng giải điều hay nhẽ dở cho người ta nghe. Chữ nhà Phật hay dùng.
- Thị phi: nghị luận, khen chê.
- Thái sơn: núi to và cao nhất ở tỉnh Sơn Đông bên Tàu.
- Thiết: thấu đến
- Lợi dục: tiền của và lòng ham muốn.
- Vạn vật: muôn vật ở trong giời đất.
- Sông Giang: con sông rứt to ở bên Tàu hạ lưu tức là sông Giương Tử Giang.
- Sông Hán: tức là sông Hán Thuỷ phát nguyên ở Thiểm Tây và chảy vào sông Giang.
- Lưu Linh: Tên tự là Bá Luân là người phóng dật, làm quan đời nhà Tấn đến chức Kiến uy tướng quân.
NHỜI BÀN[sửa]
Nói đến say rượu, thì ai cũng phải nhắc Lưu Linh, mà Lưu Linh sở dĩ còn lưu danh lại cho ta biết, là nhờ bài “Tửu đức tụng“ ta dịch trên này.
Uống rượu say được như tiên sinh là hiếm có. Say mà đến lấy giời làm màn, lấy đất làm chiếu, trút sạch được hết lợi, dục, quên bỏ được hết việc đời, kẻ sang giàu, người quyền thế trông chỉ còn như con sâu róm, con tò vò, thì quả là một cái say thú vị, làng say vị tất đã ai mà hưởng được. Nên tưởng những kẻ chưa tới được cảnh say, chưa biết cái thú say như thế là gì, cũng chẳng nên nghị luận trần thuyết đến cái say, cười người say chưa thấy đâu, lại phải người say cười lại. Còn những hạng người say đến nỗi làm càn, làm bậy, phạm vào những điều thương luân, bại lý mà vin Lưu Linh thì lại là tội nhân của Lưu Linh chớ không phải đồ đệ của Lưu Linh vậy.
