Cổ học tinh hoa. Nguyễn Văn Ngọc, Trần Lê Nhân/245
ĐÁM MA TO
Trang Tử sắp chết. Học trò bàn nhau định muôn làm ma rõ to.
Trang Tử thấy vậy bảo: "Ta lấy giời đất làm quan quách, mặt giời, mặt giăng làm hai viên ngọc bích, các ngôi sao làm các hạt châu báu, muôn vật làm đồ tông táng, đám ma ta như vậy há chẳng đủ rồi, cần gì mà phải làm cho to nữa.
Học trò nói:
- Nhà thầy làm như vậy, chúng con sợ diều hâu, quạ nó rỉa thịt nhà thầy.
Trang Tử bảo:
- Xác người chết mà để trên đất thì diều, quạ ăn, để dưới đất thì sâu bọ ăn. Bây giờ cướp của loài kia cho loài này, sao mà thiên tâm như thế? Tâm người đã thiên, thì bất bình, đem cái bất bình mà cho là bình, thì cái bình không còn phải là bình nữa. Tâm người không sáng thì chẳng thật, đem cái chẳng thật mà cho là thật, thì cái thật không còn phải là thật nữa.
Ôi! Người ta cứ khăng khăng giữ một ý kiến chẳng cũng đáng thương lắm ru!"
TRANG TỬ
GIẢI NGHĨA[sửa]
- Tống táng: tống: đưa, táng: chôn.
- Thiên tâm: để lòng chênh lệch về một bên nào.
- Bất bình: lệch về một bên không được bằng phẳng.
NHỜI BÀN[sửa]
Thầy sắp chết mà học trò định làm ma to cho thầy, thế là trung hậu mà là thường tình. Thầy gạt đi, chỉ muốn như bỏ xác ra ngoài núi, thế là có ý tự nhiên cao thượng hơn đời. Học trò bảo không nỡ để cho quạ mổ, diều tha thịt thầy thế là chỉ biết những điều trước mắt có thể trông thấy mà thôi. Có biết đâu cái xác kia, khi vùi xuống đất, dù cho đào sâu, chôn chặt thế nào, trong quan, ngoài quách dù cho chắc chắn đến đâu, cũng không khỏi được các giống sâu bọ, vi trùng đục rũa làm cho tan nát quá ư là mỏ quạ, mỏ diều vậy! Ôi! Trang Tử lúc gần chết còn dạy học trò như thế, thật là bình tâm sáng suốt, hiểu thấu cái nhẽ sinh, tử, tồn, vong, tức như bây giờ ta nói hiểu rõ chân lý, hiểu như cách trí rất hợp với cái học thuyết cao viễn của Trang Tử vậy.
