Cổ học tinh hoa. Nguyễn Văn Ngọc, Trần Lê Nhân/84
BỌ NGỰA CHỐNG XE
Một hôm, Trang Công nước Tề xa giá đi săn. Xe ra khỏi thành, đi trên đường cái, có con bọ ngựa, cứ đứng giữa đường, chực chống lại vói cái xe. Tả, hửu thấy thế, kêu lên rằng: "Chết! chết!" Trang Công nghe tiếng, tưởng sự gì nguy hiểm, vội vàng bắt dừng xe lại hỏi. Tả, hữu thưa:
"Có con bọ ngựa thấy xe sắp đến, không tránh, lại giơ càng lên muốn chống lại. Giống bọ ngựa quái lạ, chỉ biết tiến lên, chớ không biết thoái, không chịu lượng sức mình khoẻ hay yếu, hề gặp cừu địch, thi xem thường, xem khinh, cứ lập tức xông vào đánh. Xin cứ để cho xe đi, xem bọ ngựa sống hay chết thế nào.
Trang Công nói: Hãy khoan. Giống bọ ngựa thê mà đáng kinh. Giả sử bây giờ có một người bị kẻ tàn bạo hà hiếp, không ngại gian nan, không sợ nguy hiểm, nhất quyết chỉ tiến lên, chọi vói cường địch, chết cũng không thoái tị thì chẳng đáng nên tôn kính lắm ư!"
Nói đoạn, Trang Công bảo tránh xe đi sang một bên.
Từ hôm đó, bọn tướng sĩ Trang Công nghe thấy câu chuyện, khi phải đi đánh giặc đâu, là liều chết tiến lên, chớ không chịu không bằng con bọ ngựa.
HÀN THI NGOẠI TRUYỆN
GIẢI NGHĨA[sửa]
- Xa giá: xe vua đi.
- Tả hữư. bên phải bẽn trái, đây nói các quan theo hầu ở bén vua.
- Nguy hiểm: nguy cấp, hiểm nghèo, nói cái gì có thể hại đến mình được.
- Lượng: đo đắn, cân nhắc để biết tài, sức của mình hay của người.
- Cừu địch: quân thù nghịch lảm hại mình.
- Tàn bạo: phá hại, hung ác.
- Hà hiếp: đè, bắt ức.
- Gian nan: khó nhọc khổ ải.
- Nhất quyết: khăng khăng một mực nhất định như thế.
- Cường địch: quân giặc mạnh.
- Thoái tị: lùi lại, lánh đi.
- Nói đoạn: nói xong cảu chuyện.
- Tướng sĩ: quan quân.
NHỜI BÀN[sửa]
Có kẻ cừu địch trước mặt, không biết tượng sức người ta yếu hay khoẻ thế nào, cử liều xông vào chọi, có khi như trứng chọi với đá, nồi đất chọi với nồi đồng, thì cũng tà khờ dại đáng tiếc. Tuy vậy, có kẻ hà hiếp mình thậm tệ, mà minh còn đủ chí khí muốn chống lại, thế tà mình còn hiểu được cái lẽ tự vệ, có bản năng thủ thân. Nhất là mỉnh lại quả quyết phẩn chẩn tiến tên, không chịu mềm nhũn lùi lại, thế là còn có chút dũng khí đảng khen. ôi ỉ Giống bọ ngựa là giống sâu bọ còn biết thế, huống chi là giống người ta là bậc tinh anh lại chịu kém bọ ngựa hay sao! Trang Công thực là khéo biết dạy, mà tướng sĩ Trang Công thực là biết nghe ra vậy.
