Cổ học tinh hoa. Nguyễn Văn Ngọc, Trần Lê Nhân/94
MẸ HIỀN DẠY CON
Thầy Mạnh Tử, thuở nhỏ, nhà ở gần bãi tha ma. Thấy người ta đào, chôn, lăn khóc, về nhà cũng bắt chước đào, chôn, lăn khóc. Bà mẹ thấy thế nói: "Chỗ này không phải chỗ con ta ở được". Rồi, dọn nhà ra gần chợ.
Thầy Mạnh Tử ở gần chợ, thấy người buôn bán điên đảo, về nhà cũng bắt chước buôn bán điên đảo. Bà mẹ thấy thế lại nói: "Chỗ này cũng không phải chỗ con ta ở được". Bèn, dọn nhà đến ở cạnh trường học.
Thầy Mạnh Tử ở gần trường học, thấy trẻ đua nhau học tập lễ phép, sách vở, về nhà cũng bắt chước học tập lễ phép, sách vở. Bây giờ bà mẹ mới vui lòng, nói: "Chỗ này là chỗ con ta ở được đây".
Một hôm, thầy Mạnh Tử thấy nhà hàng xóm giết lợn, về hỏi mẹ: "Người ta giết lợn làm gì thế? - Bà mẹ nói đùa: Để cho mày ăn đấy". Nói xong, bà nghĩ lại, hối rằng: "Ta nói nhỡ mồm rồi! Con ta thơ ấu, trí thức mới mở mang mà ta nói dối nó, thì chẳng ra ta dạy nó nói dối hay sao?" Rồi bà đi mua thịt lợn, đem về cho con ăn thật.
Lại một hôm thầy Mạnh Tử đang đi học, bỏ học về nhà chơi. Bà mẹ đang ngồi dệt cửi, trông thấy liền cầm dao cắt đứt tấm vải đang dệt trên khung, mà nói rằng: "Con đang đi học, mà bỏ học, thì cũng như ta đang dệt tấm vải này mà cắt đứt đi vậy". Từ hôm đó, thầy Mạnh học tập rất chuyên cần. Rồi về sau thành một bậc đại hiền. Thế chẳng là nhờ có cái công giáo dục quí hoá của bà mẹ hay sao?
LIỆT NỮ TRUYỆN
GIẢI NGHĨA[sửa]
- Tha ma: chỗ có nhiều mồ mả, tục ta còn gọi mộ địa.
- Điên đảo: điên: ngọn, đỉnh; đảo: lộn ngược, đây nghĩa là giả dối lật lừa.
- Thơ ấu: bé dại.
- Trí thức: biết, hiểu rõ.
- Chuyên cần: để tâm vào việc làm và làm chăm chỉ.
- Đại hiền: bậc đức hạnh, học thức giỏi, nghĩa lý sâu.
- Giáo dục: giáo: dạy cho điều nên làm; dục: nuôi theo nhẽ tự nhiên; giáo dục: công việc nuôi trẻ và dạy trẻ cho hợp với nhẽ phải để luyện tập cho đủ tư cách làm người.
NHỜI BÀN[sửa]
Mẹ thầy Mạnh thực là biết dạy con. Mấy lần dọn nhà, thế là hiểu cái nhẽ: gần mực thì đen, gần đèn thì rạng. - Nói nhỡ nhời phải mua thịt cho con ăn, thế là hiểu cái nhẽ: chớ nên nói dối trẻ. - Thấy con bỏ học mà cầm dao cắt đứt tấm vải làm thí dụ, thế tà hiểu cái nhẽ: học hành cốt phái chuyên cần... Người ta đã nói: Người mẹ là thầy giáo thứ nhất của trẻ, nên người mẹ phải biết cách dạy trẻ mới được. Dạy con từ thuở còn thơ, cái buổi đầu là cái buổi khó, mà cái buổi ấy là ở trong tay người mẹ, người mẹ tức là người có cái trách nhiệm gia đình giáo dục rất to.
