MediaWiki tự chứng tỏ là giải pháp mã nguồn mở tốt nhất

Tóm tắt: Khi mọi người nghĩ về các wiki, Wikipedia thường nảy ra. Tuy vậy, các doanh nghiệp đã nhận thấy rằng việc sử dụng phần mềm wiki để xây dựng trang web, quản lý các hướng dẫn người dùng trực tuyến và khuyến khích sự cộng tác giữa các nhân viên cần phải có phần mềm bên ngoài hộp máy. Hãy xem cách MediaWiki đã là lựa chọn của nhiều sự cộng tác và nhiều hoạt động chia sẻ thông tin thành công.

Không nghi ngờ là wiki được biết đến rộng rãi nhất là Wikipedia. Với hơn 9 triệu người dùng đăng ký và đóng góp đến 16 triệu trang nội dung tại thời điểm của bài viết này, những người phụ trách quản lý một trang web cộng tác lớn như vậy cần đảm bảo rằng họ dựa trên các gói phần mềm tốt nhất có sẵn. Tuy vậy, khi dự án quan trọng nhất của Quỹ Wikimedia nhanh chóng phát triển phần mềm Perl UseModWiki của nó, Quỹ đã chuyển sang một gói phần mềm dựa trên PHP được viết lại để bao gồm một tầng sau của cơ sở dữ liệu MySQL điều chỉnh được. MediaWiki đã được sinh ra.

Mặc dù Wikipedia hiện là wiki nổi tiếng nhất, nhưng nó còn khá mới cho trò chơi. Ward Cunningham đã tạo ra wiki đầu tiên năm 1994 như là một cách để các lập trình viên trao đổi ý kiến trên trang Web. Được lấy ra từ tiếng Hawai với nghĩa là nhanh, tên web nhanh (quick-web) đã trở thành WikiWikiWeb và với nó đã trở thành một phương tiện mới của sự cộng tác.

Cho đến năm 2001, các wiki hầu như không được những người ngoài cộng đồng lập trình biết đến. Tuy nhiên, với việc giới thiệu Wikipedia vào năm 2001, các lợi ích cộng tác của wiki đã trở thành hiển nhiên cho các tổ chức đủ loại và đủ quy mô. Wiki vẫn được duy trì vì nó thật dễ dàng tạo và sửa đổi các trang. Khi sử dụng một ngôn ngữ đánh dấu đơn giản gọi là wikitext, những người dùng đã đăng ký chỉ cần một trình duyệt Web để là thành viên tích cực trong cộng đồng.

Bởi vì wiki rất linh hoạt, phần mềm wiki đã được sử dụng theo nhiều cách để giúp các tổ chức xây dựng một thể hiện Web mạnh. Ngoài việc xây dựng toàn bộ trang Web trên một gói phần mềm wiki — mà nó thường xuyên được làm — các tổ chức triển khai thực hiện wiki như một phần của thể hiện Web của họ, thường làm để cung cấp cho khách hàng:

• Một nơi để cộng tác.
• Một thư viện nội dung.
• Một hệ thống quản lý tri thức.

Mặc dù một số trong những wiki nổi tiếng nhất tồn tại trên Internet cho mọi người xem, chỉnh sửa và tạo nội dung, không phải tất cả các bản cài đặt tồn tại trên một máy chủ ở dạng công khai. Các quản trị viên có thể cài đặt phần mềm tại chỗ để bảo vệ thông tin nhạy cảm khỏi thoát ra ngoài phạm vị hạn chế của một tổ chức.

Sự cộng tác

Phần mềm Wiki được thiết kế có tính đến sự cộng tác nhanh chóng và dễ dàng giữa các khách truy cập. Mặc dù đã có nhiều cài đặt của phần mềm, đây vẫn là lý do số 1 mà một tổ chức triển khai thực hiện một wiki. Các wiki cung cấp một nền tảng lý tưởng cho sự cộng tác, vì chúng dễ dàng cho những người không biết kỹ thuật sử dụng, cho phép chỉnh sửa theo thời gian thực và đảm bảo một kho lưu trữ tập trung để lưu trữ thông tin.

Những người không biết kỹ thuật nhận thấy wiki dễ sử dụng vì không có phần mềm mới nào để tìm hiểu. Mỗi khi người dùng cần tham khảo một bài viết wiki, tạo ra một bài viết mới hoặc chỉnh sửa một đoạn hiện có, họ làm thông qua một trình duyệt — hầu như chắc chắn là một đoạn phần mềm mà bất kỳ người dùng máy tính nào cảm thấy yên tâm.

Không giống như các công cụ quản lý dự án hoặc quản lý nội dung khác được sử dụng để cộng tác, những người sử dụng wiki chỉ cần tham chiếu đến ngôn ngữ đánh dấu của wiki khi tạo hoặc chỉnh sửa một tài liệu. Ngoài ra, không cần đến CNTT trong phía quản lý của wiki. Khi đã cài đặt và đặt cấu hình, bất cứ ai có thể giám sát nội dung của wiki để đảm bảo rằng nó có liên quan, chính xác và chấp nhận được.

Wiki cũng tính đến việc chỉnh sửa nội dung thời gian thực. Không có nhiều câu hỏi như là tài liệu mà bạn có là phiên bản mới nhất không: nếu nó tồn tại trên wiki, nó được cập nhật. Các wiki cũng tính đến việc theo dõi những người chỉnh sửa một đoạn nội dung và đến các cuộc thảo luận về nội dung, do đó chúng không chỉ có khả năng truy cập trong thời gian thực, mà chúng có thể được quản lý trong thời gian thực. Nhưng người dùng có thể dễ dàng nhìn thấy những nội dung nào mới được chỉnh sửa, khiến họ biết các thay đổi nào có thể quan trọng đối với họ.

Wiki làm cho việc cộng tác dễ dàng hơn vì chúng cho phép tất cả nội dung được lưu trữ trong một nơi tập trung: máy chủ. Với một giải pháp wiki tại chỗ, những ngày sắp đi nghỉ của một ai đó với bản sao duy nhất của một tài liệu được giảm thiểu. Miễn là nội dung đã được tạo ra trên wiki, nó được lưu trữ cho tất cả người dùng truy cập bất cứ khi nào họ cần.

Nội dung thư viện

Kể từ khi wiki đã được phát triển ban đầu cho các lập trình viên, không có gì đáng ngạc nhiên với sự gia tăng công cụ do phong trào Free/Libre/Open Source Software (FLOSS - Phần mềm nguồn mở/Tự do/Miễn phí), như là một phương pháp mà với nó các lập trình viên có thể cung cấp một số nội dung quan trọng nhất của họ cho người sử dụng.

Hãy truy cập hầu hết trang web bất kỳ với một dự án FLOSS và nhiều khả năng bạn sẽ tìm thấy hướng dẫn sử dụng, hỏi đáp, hướng dẫn cài đặt và một máy chủ lưu trữ nội dung khác liên quan đến phần mềm của chúng trong wiki của tổ chức đó. Nhiều công ty sử dụng wiki để cung cấp các chính sách, hướng dẫn người sử dụng, các tài liệu nguồn nhân lực, các kiểu dáng và nội dung khác cho nhân viên của họ. Một lần nữa, nội dung này có thể được lưu trữ tại vị trí trung tâm để cho nhân viên truy cập khi cần thiết. Với một giải pháp wiki, các công ty vẫn tuân theo pháp luật và chính sách cần cho công ty, mà vẫn cung cấp cho các nhân viên các thông tin nhất định và có thể cung cấp cho nhân viên của mình bằng một phiên bản trực tuyến dễ đọc về các thông tin này, giảm sự cần thiết in ấn và cung cấp các bản in tài liệu cho mỗi nhân viên.

Trong cả hai trường hợp, phần mềm wiki có thể được cấu hình để hạn chế chỉnh sửa nội dung các tài liệu ấy như những thứ đã đề cập, không thể là các thông tin không chính xác và có hại được chuyển đến người đọc.

Các wiki so với các hệ thống quản lý nội dung

Một công cụ thường được sử dụng cho sự cộng tác, một hệ thống quản lý nội dung (CMS) cho phép người dùng tải lên, xem và phổ biến nội dung tới những người khác trong một nhóm hay tổ chức, bằng cách tải nó lên một máy chủ trung tâm hoặc trang Web. Mặc dù các wiki và các CMS có vẻ giống nhau về cái chúng cung cấp, những các sự trái ngược rất rõ ràng.

Các CMS tính đến sự cộng tác theo ý nghĩa mà những người dùng với các tài liệu ủy quyền thích hợp có thể chỉnh sửa một tài liệu hiện có và những thay đổi xảy ra theo thời gian thực. Tất nhiên không giống như wiki, những thay đổi này được nhóm đó theo dõi dễ dàng, do đó những thay đổi có thể được thực hiện mà không có người nào được thông báo về những thay đổi đó.

Người có thể tạo và chỉnh sửa nội dung nói chung là hạn chế hơn trong CMS so với trong một môi trường wiki. Theo tự nhiên, wiki được thiết kế để cho tất cả người dùng chỉnh sửa và tạo nội dung nhanh chóng và dễ dàng. Ngược lại, các CMS thường được thiết kế để cho phép một vài người tạo và chỉnh sửa nội dung cho một nhóm độc giả rộng, những người này không thể thực hiện các thay đổi bất kỳ.

Liên kết giữa nội dung là một lĩnh vực khác mà trong đó wiki có một lợi thế khác biệt. Với wiki, liên kết giữa nội dung và các wiki khác là tương đối đơn giản. Khi sử dụng cú pháp của công cụ wiki, một trang web nội dung có thể được tạo ra để cho các khách truy cập có thể chuyển hướng đến nội dung tương tự một cách dễ dàng. Với các CMS, liên kết giữa nội dung là dễ tạo đối với người dùng. Những người có kiến thức về HTML sẽ nhận thấy việc tạo ra các mấu neo dễ dàng thực hiện trong một CMS, nhưng người sử dụng trung bình sẽ nhận thấy nó khó hơn việc chèn tiêu đề của một đoạn nội dung giữa hai dấu ngoặc, như chúng sẽ có trong cú pháp MediaWiki ([MediaWiki article]).

Mặc dù cả hai công cụ đều là mạnh trong việc cung cấp thông tin cho mọi người, cho nên việc quyết định sử dụng cái này hay cái khác dựa vào người có thể truy cập nội dung để chỉnh sửa và người quản lý nội dung. Như đã nêu, wiki cho phép người dùng không biết kỹ thuật quản lý và truy cập nội dung dễ dàng hơn, trong khi một CMS thường đòi hỏi một kiến thức kỹ thuật sâu sắc hơn để quản lý.

MediaWiki

Sau khi xác định rằng một giải pháp wiki là đúng cho tổ chức của bạn, bước tiếp theo là chọn một wiki sẽ làm việc cho bạn. Vào thời điểm viết bài này, có hơn 100 công cụ wiki đã có sẵn để cân nhắc về WikiMatrix. Trong số rất nhiều gói phần mềm có sẵn, thật khó có thể xác định cái nào tốt nhất. Tuy nhiên, MediaWiki đã tự chứng tỏ là tốt nhất trong số các công cụ wiki mã nguồn mở. Việc đang được Internet Journal bình chọn làm công cụ wiki tốt nhất là một sự công nhận thành quả đã hỗ trợ cho MediaWiki này, nhưng vẫn còn thực tế lớn hơn là không chỉ MediaWiki được chọn là công cụ cho các công ty như Intel® và Novell, mà còn có phần mềm cung cấp wiki lớn nhất thế giới: Wikipedia.

Các đặc tính

MediaWiki chia sẻ một số tính năng quan trọng với các công cụ wiki khác, do đó danh sách được cung cấp trong Bảng 1 không đại diện cho tính năng duy nhất cho MediaWiki. Ngoài ra, danh sách tính năng này chắc chắn không phải là một danh sách toàn diện về những gì mà MediaWiki phải cung cấp. Thay vào đó, nó trình bày một số tính năng quan trọng nhất mà bạn có thể yêu cầu khi thực hiện một giải pháp wiki.

Bảng: Một số tính năng của MediaWiki

Tính năng	Mô tả
Dựa vào cơ sở dữ liệu	Thay vì lưu trữ cơ sở dữ liệu trong tập tin văn bản, MediaWiki dùng MySQL hoặc PostgreSQL. Điều này cho phép tất cả các sửa đổi của bài viết sẽ được lưu giữ. .
Hỗ trợ đa ngôn ngữ	Hiện nay, MediaWiki hỗ trợ 140 ngôn ngữ.
Khả năng điều chỉnh	Bổ sung lớn nhất của MediaWiki — Wikipedia — có hơn 1 triệu bài viết.
Chỉnh sửa từng phần	Những người dùng có thể chỉnh sửa các phần bài viết thay vì phải tải toàn bộ bài viết.
RSS	Những người dùng có thể theo dõi các thay đổi với nội dung cụ thể thông qua các nguồn cung cấp RSS.
Các trang báo cáo đặc biệt	Những người dùng có thể định vị các số liệu thống kê trang Web, danh sách người sử dụng, các bài viết mới tạo ra, tất cả các trang theo tiêu đề, các bài viết ưa thích nhất, các bài viết phổ biến và các báo cáo khác giúp họ chuyển qua các nội dung.
Các danh sách thảo luận	Người dùng có thể theo dõi và tham gia vào các cuộc thảo luận liên quan đến nội dung của một bài viết thông qua trang thảo luận.
Phân biệt sát bên cạnh	Những người dùng có thể so sánh các sửa đổi được chỉ ra bên cạnh với những thay đổi được tô đậm.

Kiến trúc của MediaWiki

MediaWiki được viết bằng PHP và mặc dù MySQL nhận được một phần lớn việc thử nghiệm (vì Wikipedia sử dụng cơ sở dữ liệu này), cũng có sự hỗ trợ cho PostgreSQL, Ingres và SQLite. Theo hướng dẫn của MediaWiki cho các người khám phá, cơ sở mã là "lớn và đáng sợ". Phần lớn các dữ liệu được lưu trữ trong cơ sở dữ liệu, nhưng một số tệp — chẳng hạn như các tệp phương tiện (media) mà những người dùng tải lên — được lưu trữ trong hệ thống tệp cục bộ. Kiến trúc của phần mềm như sau:

• Lớp người dùng (User layer) — Trình duyệt Web.
• Lớp mạng (Network layer) — Thiết bị Squid | máy chủ Web.
• Lớp logic (Logic layer) — Kịch bản lệnh PHP MediaWiki | PHP.
• Lớp dữ liệu (Data layer) — Hệ thống tệp tin | Cơ sở dữ liệu | Hệ thống nhớ nhanh.

Để cài đặt MediaWiki, bạn cần:

• PHP
• Một máy chủ cơ sở dữ liệu.
• Một máy chủ Web.

Rõ ràng rằng PHP là cần thiết để chạy phần mềm và cơ sở dữ liệu lưu trữ các nội dung và các chi tiết người dùng. Mặc dù Apache là máy chủ Web được đề xuất, những bạn có thể sử dụng Microsoft® Internet Information Services (IIS Các dịch vụ thông tin Internet của Microsoft) để thay thế. Sun Java™ System Web Server (Máy chủ dịch vụ Web của Java Sun) cũng tương thích với MediaWiki, nhưng nó đòi hỏi các hướng dẫn cài đặt đặc biệt.

Phần cứng tối thiểu cần thiết cho một máy chủ để chạy một trang web MediaWiki là bộ nhớ RAM 256 MB và dung lượng lưu trữ 40 MB. Các giá trị này biểu thị các yêu cầu tối thiểu cơ bản vì trang web bất kỳ có một số lưu lượng đáng kể sẽ nhận thấy các yêu cầu tối thiểu này không đủ.

MediaWiki được so sánh

MediaWiki không phải là không có sự cạnh tranh mạnh mẽ từ các công cụ wiki mã nguồn mở khác. TikiWiki, DocuWiki, PmWiki và những công cụ khác mà tất cả chúng so sánh rất tốt với MediaWiki. Nhiều công cụ chia sẻ các tính năng tương tự mà chúng tạo ra cho các wiki những gì mà chúng có. Có một số sự khác biệt rõ rệt giữa các wiki hàng đầu, tuy nhiên, ở đó MediaWiki chứng tỏ một ranh giới chắc chắn.

Lưu trữ dữ liệu

Không phải tất cả các công cụ wiki đều sử dụng một cơ sở dữ liệu. Cả hai DokuWiki và PmWiki lưu trữ thông tin trong các tệp văn bản. Mặc dù các tệp tin văn bản chiếm không gian đĩa ít hơn, những các cơ sở dữ liệu lại cung cấp bảo mật dữ liệu tốt hơn, dễ dàng truy cập dữ liệu hơn và khả năng điều chỉnh tốt hơn cho một số lượng lớn người dùng. PmWiki không cung cấp hỗ trợ cho MySQL, ngoại trừ duy nhất thông qua một trình cắm thêm.

Cộng đồng phát triển rộng lớn

Bất kỳ dự án FLOSS nào cũng chỉ tốt cho cộng đồng của nó. Mặc dù lớn hơn không phải lúc nào có nghĩa là tốt hơn, nó giúp có nhiều tài nguyên để thu hút khách hàng từ đó. Do tính phổ biến của MediaWiki, nó tự hào về một kênh hỗ trợ IRC tích cực không có điểm nút (freenode) — #mediawiki — cũng như nhiều diễn đàn mà ở đó người sử dụng trao đổi các ý tưởng và câu hỏi. Hãy xem MediaWiki hỗ trợ nhiều ngôn ngữ gấp ba lần so với đối thủ cạnh tranh gần nhất của nó (140 so với 46 do DokuWiki cung cấp), rõ ràng là những người đóng góp từ khắp nơi trên thế giới đang làm việc với dự án này.

Đối với những người thích sự hỗ trợ thương mại cho các dự án FLOSS, có hơn 33 công ty sẽ cung cấp sự hỗ trợ thanh toán cho MediaWiki, so với sáu cho PmWiki, chín cho TikiWiki và 17 cho DokuWiki.

MediaWiki về ngữ nghĩa

Mang sức mạnh về ngữ nghĩa Web với một công cụ wiki cho phép các chú thích ngữ nghĩa về nội dung, làm cho nó có khả năng xử lý trên máy tính sao cho các văn bản có thể được hiểu bằng các máy tính đang tìm kiếm thông tin và các mối quan hệ phức tạp trong đó.

Để làm cho MediaWiki thậm chí mạnh hơn cho người sử dụng, một phần mở rộng miễn phí có tên là Semantic MediaWiki (SMW) đã được phát triển để trợ giúp "tìm kiếm, tổ chức, nhấn mạnh, trình duyệt, đánh giá và chia sẻ nội dung của wiki".

Đã cố gắng và đã thử nghiệm

Chỉ vì một ai đó đang thực hiện nó không luôn luôn có nghĩa là nó tốt nhất. Tuy nhiên, khi nhìn vào danh sách các công ty và các tổ chức sử dụng MediaWiki làm công cụ wiki của họ, thì ta cũng có một chút ấn tượng.

Tất nhiên, có Wikipedia và tất cả các trang web khác đang hoạt động dưới sự quản lý của quỹ Wikimedia, nhưng những các tham chiếu không dừng ở đó. Các công ty lớn như Pfizer, Siemens AGSI, NVIDIA và End Point sử dụng MediaWiki cho các dự án nội bộ và dự án phải đối mặt công khai. Các công ty nhỏ hơn cũng làm cho việc sử dụng công cụ wiki này tạo ra tài liệu, hỗ trợ khách hàng và các thông tin khác cho khách hàng và nhân viên. Ngay cả Chính phủ Hoa Kỳ đã chạy theo trào lưu MediaWiki với Diplopedia, wiki chính thức của U.S. Department of State, cung cấp thông tin cho 57.000 nhân viên của mình.

Với một cơ sở người dùng rộng lớn và đầy ấn tượng như vậy đang làm việc với cộng đồng phát triển, các tổ chức đang quan tâm triển khai thực hiện một giải pháp wiki có thể cảm thấy tự tin rằng MediaWiki có thể giải quyết các những kỳ vọng của họ.

MediaWiki đang hoạt động

Như đã nêu trước đó, MediaWiki có chức năng nhiều hơn một công cụ cộng tác cho nhiều tổ chức. Trong thực tế, nó đã được triển khai thực hiện như một công cụ tất cả xung quanh Web cho nhiều người. Các tổ chức được đề cập dưới đây sử dụng MediaWiki trong các tình huống khác với những gì người ta có thể mong đợi từ wiki.

Nhóm OpenNMS

Nhóm OpenNMS cung cấp một ví dụ hoàn hảo về một giải pháp tất cả quanh MediaWiki. Ngay từ đầu, khách truy cập được tiếp xúc với MediaWiki, vì nó dùng như là nền tảng phát triển cho trang chủ. Nhóm OpenNMS làm cho việc sử dụng MediaWiki nhiều hơn để cung cấp cho những người sử dụng các tài liệu sản phẩm, sự cộng tác thông qua các danh sách thảo luận và các trang phát triển và một thể loại quản lý tri thức có tiêu đề newbies.

ECGpedia

Moodle (là một gói phần mềm để tạo các trang chủ và các khóa học trên nền mạng toàn cầu) có thể nắm quyền như vua của sự phát triển khóa học trên Web, nhưng ECGpedia cho thấy cách MediaWiki có thể linh hoạt như thế nào với khóa học/sách giáo khoa, giảng dạy các chuyên gia y tế về điện tim trực tuyến của nó.

Các hệ thống trò chơi cao cấp

Để cung cấp sự hỗ trợ, tài liệu và một cổng cộng đồng cho loạt mô phỏng-hải quân cây lao móc (Harpoon) của nó, AGSI đã xây dựng wiki này với ý định biến nó thành nguồn thông tin chính và hỗ trợ cho cộng đồng Harpoon.

Kết luận

Không có gì về điều này để nói rằng MediaWiki là một liều thuốc chữa bách bệnh. Wiki nói chung không phải là một giải pháp cho mọi nhu cầu. Có những khi một CMS cung cấp một lộ trình tốt hơn cho các nhu cầu của tổ chức. Ngay cả khi một wiki được đi theo lộ trình đó, việc thiếu sự hỗ trợ của MediaWiki cho ACL có thể gây ra nhiều vấn đề cần xử lý. Tuy nhiên, những giới hạn mà MediaWiki đạt được chính là những đặc điểm chính xác đã làm cho nó phổ biến hơn so với những cái khác.

Các từ viết tắt thường dùng

• ACL: Danh sách điều khiển truy cập.
• FAQ: Các câu hỏi thường gặp.
• HTML: Ngôn ngữ đánh dấu siêu văn bản.
• IT: Công nghệ thông tin -CNTT.

Nguồn

• Hiểu biết về phần mềm wiki, Jeff Orloff, Tư vấn công nghệ, PBCSD/Sequoia Media Services Inc.

Liên kết đến đây

• Thành viên:Nguyenthephuc/Note: Hiểu biết về phần mềm wiki