Thổi sáo flute

Từ VLOS
Bước tới: chuyển hướng, tìm kiếm

Sáo là một loại nhạc cụ bộ hơi có âm thanh êm tai và thường được sử dụng trong dàn nhạc, ban nhạc hoặc chơi độc tấu. Sáo cũng là nhạc cụ cổ xưa nhất mà con người từng biết đến. Trên thực tế, người ta tìm thấy những chiếc sáo ở các vùng Tây Âu từ 43.000 năm trước.[1] Vậy nếu bạn muốn trở thành một phần của truyền thống âm nhạc vĩ đại này và học cách chơi sáo thì hãy bắt đầu với Bước 1 dưới đây.

Các bước[sửa]

Bắt đầu[sửa]

  1. Mua hoặc thuê một cây sáo từ cửa hàng nhạc cụ. Khi mới bắt đầu chơi một nhạc cụ thì bạn có thể chọn thuê để xem mình có thích nhạc cụ này đến mức phải mua về chơi không.
    • Nếu bạn chắc chắn rằng mình sẽ thích nhạc cụ này thì bạn có thể chọn mua trả góp hoặc mua ngay. Nếu bạn đang tham gia các khoá học thì bạn nên tham khảo ý kiến của giáo viên về loại sáo thích hợp đối với bạn.
    • Sáo có giá từ khoảng 2 triệu đến hơn 20 triệu đồng, nhưng những loại sáo chất lượng tốt dành cho học viên chỉ có giá khoảng 6 triệu đồng. Những người mới học nên mua một chiếc sáo bịt lỗ dành cho học viên của một thương hiệu có uy tín vì nhiều sáo rẻ tiền được làm rất ẩu và khó chơi.
    • Hãy chắc chắn rằng bạn đã chơi sáo khá hay trước khi quyết định mua một chiếc sáo mở lỗ.
    • Những chiếc sáo đắt tiền, chuyên nghiệp và đa phần là mở lỗ nếu không vì những lý do khác thì thường dành cho những nghệ sĩ chơi sáo chuyên nghiệp và cũng rất khó thổi.
    • Trước khi mua, hãy tìm lời khuyên từ những người chơi khác hoặc tham khảo các giáo viên để giúp lựa chọn nhạc cụ thích hợp cho bạn.
  2. Cân nhắc theo học một giáo viên dạy sáo tư thật giỏi. Thử hỏi người chỉ huy dàn nhạc của bạn hoặc một nhân viên cửa hàng nhạc cụ để biết thêm thông tin (hãy hỏi vào thời điểm bắt đầu năm học nếu bạn đang đi học). Đây sẽ là nguồn thông tin học tập vô cùng hữu ích khi bạn học chơi cũng như khi bạn phát triển lên các mức cao hơn.
  3. Lắp cây sáo. Trước khi chơi được sáo, bạn cần học cách lắp sáo. Bạn có thể làm theo hướng dẫn dưới đây:
    • Đút phần đuôi hở của khớp nối đầu vào phần đuôi rộng hơn ở thân – đây là phần đuôi có ít nút hơn và thường nằm gần nhất với nhãn hiệu của nhạc cụ này. Để nối hai bộ phận, bạn có thể cần phải xoáy hai phần lại với nhau.
    • Căn cho lỗ thổi (nơi đặt miệng của bạn) thẳng hàng với phím đầu tiên trên thân sáo. Đừng đẩy toàn bộ khớp nối vào mà hãy để hở ra một chút để cây sáo tạo ra âm thanh chuẩn.
    • Lấy phần khớp nối ở đuôi ra khỏi hộp và nối phần này với đầu kia của thân. Căn cho cần chỉnh của khớp nối đuôi thẳng hàng với phím cuối cùng trên thân. Bạn có thể điều chỉnh độ thẳng này nếu cần thiết.

Học cách Chơi[sửa]

  1. Học cách cầm sáo. Bạn cần dùng miệng đặt trên lỗ thổi để giữ sáo và đặt nằm ngang phần còn lại của cây sáo, hướng về phía tay phải của bạn.
    • Tay trái của bạn cần đặt thật gần lỗ thổi và quay về hướng bạn từ mặt bên kia của chiếc sáo. Bạn nên đặt tay trái lên những phím phía trên.
    • Tay phải của bạn cần đặt lên phần dưới sáo, gần điểm nối đuôi và quay ngược hướng với bạn.
  2. Học cách thổi vào sáo. Ban đầu, bạn có thể thấy việc tạo ra âm thanh từ sáo là khá khó khăn, vì vậy bạn cần luyện tập phương pháp thổi thật chuẩn trước khi bắt đầu chơi bất cứ nốt nào.
    • Đừng thổi vào sáo. Thay vào đó hãy học cách đánh lưỡi để tạo ra tiếng “t”.
    • Một phương pháp hay để luyện tập kỹ thuật thổi sáo chuẩn là cố gắng thổi vào cốc thuỷ tinh hoặc chai nhựa để tạo ra âm thanh. Bạn hãy thử thổi xuống, qua miệng chai và tạo ra âm thanh “mm”, sau đó là âm p khi bạn mím môi. Hãy nhớ rằng chai chứa càng nhiều chất lỏng thì tiếng mà bạn tạo ra càng có âm vực cao.
    • Sau khi đã luyện thành thục kỹ thuật thổi thông qua sử dụng chai, bạn có thể chuyển qua bước tiếp theo là thổi vào sáo. Thay vì thổi trực tiếp vào miệng sáo, bạn hãy thử đặt mép miệng sáo ở viền môi dưới và nhẹ nhàng thổi xuống qua miệng sáo (hệt như khi bạn thổi vào chai).
    • Đừng phồng má khi thổi. Không khí cần xuất phát trực tiếp từ khí quản chứ không phải từ miệng bạn. Hãy thử tạo âm “tu” khi thổi vì âm này sẽ giúp môi bạn tạo thành vị trí chính xác.
  3. Học cách đặt tay cho đúng. Bước tiếp theo là học cách đặt tay sao cho đúng vì sáo có rất nhiều phím khác nhau về hình dạng và kích cỡ. Vị trí ban đầu của mỗi ngón tay như sau:
    • Với tay trái, ngón trỏ của bạn cần đặt lên phím thứ 2 tính từ trên xuống. Bỏ qua phím thứ 3, sau đó đặt ngón giữa của bạn lên phím thứ 4 và ngón áp út lên phím thứ 5. Đặt ngón út của bạn lên phím nhỏ (hay phím cân bằng) có vị trí xuyên từ phía thân sáo, nằm bên cạnh phím thứ 5. Đặt ngón cái tay trái của bạn lên phím dài và phẳng ở mặt sau của sáo.
    • Với tay phải, đặt ngón trỏ, ngón giữa và ngón áp út của bạn lên 3 phím ngay phía trên khớp nối đuôi. Đặt ngón út của bạn lên phím nhỏ hình bán nguyệt ở phần đầu của khớp nối đuôi. Ngón cái tay phải của bạn chỉ cần đặt bên dưới sáo để nâng đỡ nhạc cụ này khi bạn chơi. Bạn không được dùng ngón cái tay phải để chơi bất kì nốt nào.[2]
    • Hãy nhớ rằng ban đầu bạn có thể cảm thấy vị trí đặt tay như thế này hơi bất tiện và không được tự nhiên. Điều này là hoàn toàn bình thường và càng luyện tập nhiều, bạn sẽ càng cảm thấy vị trí này tự nhiên hơn. [2]
  4. Tham khảo bảng đặt tay để giúp bạn học thuộc các nốt nhạc. Để học cách chơi những nốt cụ thể trên sáo, bạn nên tham khảo bảng đặt tay. Bảng này sẽ chỉ dẫn bạn cần đặt ngón tay như thế nào với mỗi nốt.
    • Bảng đặt tay sử dụng các hình ảnh và sơ đồ, vì vậy bạn sẽ dễ dàng hình dung vị trí đặt tay của mỗi nốt hơn. Hầu hết các sách hướng dẫn chơi sáo đều có kèm theo bảng hướng dẫn đặt tay, nhưng bạn cũng có thể dễ dàng tìm những bảng này trên mạng.[3]
    • Tập chơi mỗi nốt cho đến khi bạn thấy nốt đó có âm thanh đúng. Khi chơi một nốt trên sáo, nốt đó không được có âm thanh như tiếng bạn đang thổi hoặc huýt sáo. Thay vì đó, nốt đó cần phải tròn và đều.
    • Sau khi đã luyện tập thành thục mỗi nốt, bạn có thể thực hành bằng cách chơi nhiều nốt cùng một lúc. Đừng lo lắng nếu giai điệu bạn tạo ra nghe không du dương cho lắm vì mục đích của việc tập này là để học cách chuyển thật tự nhiên từ nốt này sang nốt khác.
  5. Giữ tư thế đúng khi chơi. Việc giữ tư thế chơi đúng là rất quan trọng khi học sáo vì tư thế này sẽ tạo điều kiện để bạn tăng khả năng hơi cũng như giúp bạn tạo ra những nốt đều nhau hơn
    • Đứng hoặc ngồi thật thẳng, cằm nâng cao và đôi mắt hướng thẳng về phía trước. Tư thế này sẽ mở khí quản của bạn và giúp bạn thổi được những nốt trong và sâu hơn.
    • Khi đứng, giữ vững hai chân trên mặt đất và thẳng lưng. Đừng đứng bằng một chân hoặc xoay cổ theo một tư thế kì quặc. Tư thế không đúng sẽ dẫn tới căng cơ và đau đớn, gây cản trở đến việc luyện tập của bạn.
    • Hãy nhớ phải giữ cho cơ thể bạn thật thoải mái và tránh gồng mình lên khi chơi. Điều này sẽ giúp bạn thổi được một âm thanh nhịp nhàng và giàu cảm xúc hơn.
    • Nếu bạn sử dụng giá đỡ bản nhạc thì hãy đảm bảo rằng giá đỡ đó nằm ngang tầm mắt. Nếu giá đỡ thấp quá, bạn sẽ phải cúi cổ xuống và thu cằm về, điều này sẽ gây cản trở đường thông gió và khiến bạn đau cổ. [4]
  6. Luyện tập 20 phút mỗi ngày như câu nói “Có công mài sắt, có ngày nên kim”. Nhưng bạn cần nhớ rằng việc tập luyện trong một khoảng thời gian ngắn mỗi ngày sẽ tốt hơn là dồn cả vào một buổi luyện tập hàng tuần kéo dài 2 tiếng.
    • Hãy cố gắng luyện tập 20 phút mỗi ngày và đảm bảo rằng mỗi buổi tập đều có mục tiêu để bạn luôn tập trung. Hãy đặt ra những mục tiêu nho nhỏ nhưng thật cụ thể, ví dụ như mục tiêu hướng đến cách chuyển từ nốt B sang nốt A.
    • Việc luyện tập không thường xuyên mà “chạy nước rút” sẽ không đem lại hiệu quả vì hình thức này bắt cơ thể bạn phải làm việc quá sức, và rồi bạn sẽ cảm thấy không tự nhiên và khó chịu. Nếu chơi trong các khoảng thời gian ngắn và thường xuyên, bạn sẽ nhận thấy những tiến bộ đáng kể và độ cứng trên cơ thể bạn cũng giảm bớt.[4]
  7. Duỗi người sau khi chơi. Bạn nên thường xuyên duỗi người sau mỗi giờ luyện tập để giảm bớt sức căng và ngăn cơ thể bị cứng sau khi chơi, giúp bạn sẵn sàng hơn để bước vào bài luyện tập tiếp theo. Một số động tác thể dục tốt có thể kể đến như sau:
    • Nhẹ nhàng cong đầu gối của bạn và cúi người xuống, để hai cánh tay vươn về phía sau như bạn đang trượt tuyết vậy. Sau đó bạn hãy đưa hai cánh tay lên trời như đang chuẩn bị bay. Hãy lặp lại bài tập duỗi tay và vai này khoảng 5-10 lần.
    • Khi hít vào, hãy thu vai lại và đẩy về phía tai bạn rồi giữ vai ở vị trí này khoảng vài giây. Khi thở ra, bạn cần thả lỏng vai mình theo hướng xuống dưới. Hãy lặp lại động tác này vài lần để giải toả sức căng cũng như làm giảm những cơn đau ở vai và cổ.
    • Đứng thẳng, để hai tay bên người và lắc cánh tay cùng bàn tay như thể tay bạn làm bằng cao su vậy. Động tác này sẽ giúp bạn thả lỏng các khớp ở cánh tay và bàn tay.
    • Còn có rất nhiều cách duỗi người khác để giúp bạn giảm bớt độ căng và những cơn đau. Hãy tập động tác nào bạn thấy thoải mái là được!
  8. Đừng từ bỏ. Học chơi sáo cần một khoảng thời gian.Hãy kiên nhẫn, tiếp tục luyện tập và nhờ giáo viên giỏi hỗ trợ. Rồi bạn sẽ sớm thổi được những âm thanh du dương!

Bảo quản Sáo của Bạn[sửa]

  1. Lau chùi sáo của bạn thật cẩn thận sau khi chơi. Dùng một miếng gạc hoặc tấm giẻ quấn vào chiếc bút chì hay bất cứ loại que dài nào để loại bỏ hơi nước ngưng tụ và nước bọt bên trong sáo. Thỉnh thoảng bạn cũng có thể dùng vải để đánh bóng cho sáo.
  2. Tháo sáo ra và đặt sáo trở lại trong hộp. Bạn không bao giờ được để cây sáo nối thành một mảnh quá lâu vì sau này bạn sẽ gặp khó khăn khi tháo ra, thậm chí làm cho các phần có thể bị kẹt lại với nhau.
    • Để tháo dỡ cây sáo của bạn, hãy nhẹ nhàng vặn phần khớp nối ở đầu và đuôi khỏi thân sáo và đặt chúng lại vào trong hộp. Đóng hộp lại và đặt hộp ở một nơi an toàn có nhiệt độ phòng ổn định.
    • Đừng bao giờ để sáo trên giá đỡ bản nhạc vì sáo sẽ dễ gặp sự cố hỏng hóc. Khi một bộ phận của sáo bị hỏng sẽ rất khó sửa và chi phí thay mới cũng không hề rẻ nên hãy bảo quản sáo của bạn thật cẩn thận.
    • Nếu sáo của bạn bị kẹt ở các phần khớp nối thì hãy bôi một chút dầu bôi trơn lên những phần đó. Kem Vaseline cũng giúp bôi trơn các khớp nối.

Lời khuyên[sửa]

  • Hãy mua một quyển sách dành cho người mới bắt đầu. Bạn có thể nhờ người chỉ huy dàn nhạc hoặc giáo viên dạy sáo giới thiệu một cuốn. Sử dụng sách và cố gắng chơi vài đoạn nhạc đơn giản.
  • Học cách đọc bản nhạc. Hầu hết các sách dành cho người mới thường bắt đầu với tên các nốt nhạc trên khuông nhạc. Tuy nhiên, nếu chưa biết cách đọc bản nhạc thì sau này bạn cũng sẽ cần phải học kỹ năng này.
  • Lau chùi sáo thật cẩn thận trước và sau khi chơi để loại bỏ nước bọt cũng như hơi nước ngưng tụ trong sáo và giúp sáo có âm thanh hay hơn.
  • Để tạo nên những nốt cao, bạn cần thổi vào miệng sáo nhỏ hơn một chút, ở góc cao hơn và thổi nhanh hơn. Chơi những nốt thấp hơn từ góc thấp hơn và sử dụng miệng sáo lớn hơn.
  • Hãy biến việc luyện tập thành thói quen hàng ngày của bạn. Nếu bạn lên kế hoạch cho việc luyện tập như bất cứ hoạt động nào khác thì bạn sẽ dành ra được rất nhiều thời gian để luyện tập.
  • Tập làm quen với các gam trưởng, gam thứ và gam nửa cung. Những gam này sẽ có trong sách dạy chơi sáo của bạn. Âm nhạc thường được tạo nên từ những chuỗi các thang âm, vì vậy khi bạn đã quen thuộc với các thang âm, bạn sẽ có kiến thức để sẵn sàng chơi nhạc hơn. Bạn cũng cần luyện chơi các hợp âm nối tiếp, hợp âm thứ 3, thứ 4… để tập làm quen dần!
  • Hãy thử xoay phần khớp nối đầu theo các chiều khác nhau để tạo âm thanh hay hơn.
  • Bạn nên giữ một Fingering_Chart fingering chart trong kẹp nhạc.
  • Nếu cây sáo của bạn liên tục bị sai tông thì có thể là do nút chỉnh âm của sáo có vấn đề. Hãy chú ý nhìn một đường thẳng gần một đầu của dây chỉnh âm. Tháo phần khớp nối đầu ra và nhét đầu dây chỉnh âm đó vào trong. Khi đầu dây đó đặt bên trên khớp nối đầu thì đường thẳng cần nằm chính xác ở giữa miệng sáo. Nếu không được như vậy thì hãy nhờ thầy dạy sáo điều chỉnh nút chỉnh âm cho bạn.
  • Hãy cố thổi mạnh một chút! Nếu không thổi mạnh thì âm phát ra sẽ rất nhẹ và không hay.
  • Khi học một bản nhạc lần đầu tiên, đừng chơi hay đặt ngón tay vội mà hãy xem qua bản nhạc một lượt. Hãy để ý đến phong cách, tiết tấu, cách phát âm thanh, nhịp độ và khoá nhạc. Bạn cũng cần cẩn thận với những nốt thăng giáng bất thường không nằm trong khoá nhạc.
  • Nếu khi chỉnh âm, nốt A của bạn bị thấp hơn, bạn có thể vặn khớp nối đầu vào rồi vặn ra. Nếu nốt A bị cao hơn, bạn làm ngược lại vặn khớp nối đầu ra rồi lại vặn vào. Bạn cần điều chỉnh đôi chút để nốt được chuẩn xác.
  • Nhờ ai đó giám sát tư thế của bạn trong một khoảng thời gian, sau đó bạn sẽ thấy việc giữ lưng thẳng, chân đặt trên mặt sàn, sáo hướng lên trên là khá dễ dàng.
  • Luyện tập tạo âm thanh mà không cần thổi quá mạnh.
  • Đa phần các cửa hàng nhạc cụ đều có cuốn Những yếu tố cần thiết (Essential Elements) cho các ban nhạc. Họ có sách cho mỗi loại nhạc cụ, và những cuốn sách này không hề đắt mà lại rất hữu ích.
  • Đừng đặt sáo trên vai hay nghiêng đầu vì sau này những thói quen đó sẽ rất khó sửa.
  • Luôn luyện tập.

Cảnh báo[sửa]

  • Hãy cẩn thận đừng để những ngón tay của bạn ở quá gần các phím khi chơi. Nếu bạn chơi những nhịp nhạc nhanh thì điều này có thể gây cản trở.
  • Đừng cầm sáo ở chỗ những nốt nhạc. Luôn cầm sáo ở những phần không có các lỗ được gia công. Thói quen này sẽ giúp bạn bớt đi khoản tiền sửa chữa đắt đỏ. Bạn cũng đừng lăn sáo trên đùi khi ngồi.
  • Đừng uống những đồ có đường hoặc ăn khi chơi sáo. Rửa sạch miệng bạn bằng nước sau khi ăn hoặc uống trước khi chơi sáo. Bạn sẽ phải tốn rất nhiều tiền để gỡ kẹo cao su hay kẹo ra khỏi sáo đấy.
  • ĐỪNG BAO GIỜ rửa sáo với nước mà hãy dùng miếng gạc để lau.
  • Đừng để sáo ở những nơi có nhiệt độ đặc biệt cao hoặc đặc biệt thấp trong thời gian quá dài vì có thể làm hỏng những miếng đệm bên dưới các phím.
  • Nếu những miếng đệm bị rơi ra thì đừng cố dán chúng lại. Hãy mang sáo đến một cửa hàng hoặc trung tâm sửa chữa.
  • Đừng để miếng vải lau lên trên sáo ở trong hộp vì có thể làm cong phím.
  • Đừng để cánh tay trái của bạn rủ xuống khi chơi sáo vì điều này sẽ khiến phần còn lại của cơ thể bạn bị kéo theo và gây ảnh hưởng không tốt đến âm thanh của sáo. Điều này còn gây đau cho lưng bạn.
  • Nếu trước đây bạn không quen ngồi thẳng lưng và bây giờ mới bắt đầu tập thì lưng của bạn sẽ bị đau sau vài lần đầu ngồi.

Những thứ bạn cần[sửa]

  • Sáo
  • Bảng đặt tay/sách nhạc
  • Miếng gạc hoặc giẻ lau mềm
  • Giá đỡ bản nhạc (không bắt buộc)
  • Giáo viên dạy kèm riêng (không bắt buộc)
  • Máy đếm nhịp (không bắt buộc)
  • Giá đỡ sáo (không bắt buộc)
  • Bảng vị trí ngón cái đặt trên sáo (không bắt buộc)

Nguồn và Trích dẫn[sửa]

Liên kết đến đây