Cổ học tinh hoa. Nguyễn Văn Ngọc, Trần Lê Nhân/76
PHÚC ĐẤY, HỌA ĐẤY
Một người nhà quê tải cỏ phơi ờ chân dạu. Hôm sau ra vơ cỏ, nghe thây tiếng kêu "tích tích", lật lên xem, thì bắt ngay được một con trĩ.
Anh ta thấy thế, lại cứ để cỏ đấy, có ý mong ngày mai lại được con tri nữa. Mai ra, lắng tai nghe lại thấy tiếng "tích tích" như hôm trước, trong bụng mừng thầm. Nhưng vừa bới cỏ lên, thì ra một con rắn, nó cắn ngay vào tay anh ta bị thương rồi chết.
Uc Ly Tử nói rằng: "Một việc nhỏ ấy đủ làm gương cho ta: Trong thiên hạ có cái phúc không tưởng được thế, mà may được thế, cũng có cái hoạ không ngờ đến thế, mà xẩy ra thế!
ỨC LY TỬ
GIẢI NGHĨA[sửa]
- Trĩ: giống chim có lông đẹp và thịt ăn ngon.
- Phúc: sự may, sự sung sướng.
- Hoạ: sự rủi, sự tai vạ.
NHỜI BÀN[sửa]
Sự may, sự rủi người ta không thể lường trước được. Trong cái may, biết đâu mà chẳng có cái không may, trong cái chẳng may, biết đảu rằng không có cái may? Cũng một việc, bận trước là chẳng may, bận sau lại may, hay bận trước may mà bận sau chẳng may, như người trước gặp trĩ có lợi, sau gặp rắn bị chết, nói trong truyện này! Cho nên việc gỉ đổng làm, thỉ ta cứ làm cho tận tâm, còn cái may rủi phó mặc sự ngẫu nhiên chẳng nên mơ mòng củng chớ tham lam.
