Những thói hư tật xấu của người Việt/155
Thù ghét mọi sự thay đổi
(Đào Duy Anh, Việt Nam văn hóa sử đại cương, 1950)
Chúng ta không có những nhà tư tưởng xây dựng được những công trình huy hoàng phong phú. Chúng ta chỉ cốt sống được, và trong địa hạt sinh hoạt vật chất cũng như trong địa hạt tư tưởng nghệ thuật, chỉ nghĩ đến cái gì có thể giúp cho mình thích ứng với hoàn cảnh ác liệt, để theo đuổi một cuộc sống tầm thường kín đáo mà thôi. Bởi thế nếu thỉnh thoảng có một người nào có khí độ phóng khoáng, không chịu ép mình làm nô lệ thánh hiền mà vượt ra ngoài vòng lề lối - mới vượt ra ngoài chứ chưa chắc đã xây dựng được cái gì mới - thì xã hội đã xem là quái vật mà không dung. Hoặc giả khi có nhà nghệ thuật thực hiện được một cái gì to lớn phi thường như pho tượng thánh Trấn Vũ ở Hà Nội[1] chẳng hạn thì cái mái nặng nề của ngôi đền lại đè bẹp nó xuống ở trong bóng tối mò của gian chính tẩm[2]. Những cái thái độ và quan niệm xuất kỳ[3] ấy thường bị cái tính thiết thực của dân tộc kìm hãm hay bài xích ngay.
Chú thích[sửa]
- ↑ Pho tượng này cao 3, 95m, đặt ở chùa Quán Thánh.
- ↑ Gian nhà to rộng ở giữa.
- ↑ Bày ra kế lạ, có những tư tưởng mới mẻ.
