Những thói hư tật xấu của người Việt/94
Không thật bụng trong khi giao tiếp
(Nguyễn Trường Tộ, Di thảo, số 42, năm 1871)
Tất cả các nước, không nước nào giao thiệp qua lại chặt chẽ với nước khác, mà không được cường thịnh. Có điều là tôi đã quan sát tình tình thiên hạ thì thấy rằng họ dễ giao thiệp với người, tình tình của ta thì quá khác người, cho dẫu muốn chọn lựa để giao thiệp cũng sợ việc khó thành.
Phàm bình thường trong khi giao tế vẫn người ta, một khi mở bày tấm lòng là đã thấy thành thực, thể còn sợ chưa thỏa lòng thay. Huống chi ngồi nói chuyện với người ta mà coi bọ bồi hồi láo liêng, như người xây xẩm, mắt cứ ngó chừng bốn phía, như sợ để quên vật gì người sẽ lấy cắp đi, như thế là mình đem cái tâm không tốt ra đối đãi với người ta, mà người ta không nghi kỵ sao được?
Thường tình con người ta khi đến một xứ lạ nào, ai cũng muốn đi dạo xem cho thỏa thích. Người đến nước ta, trừ thành nội là vùng đất cấm thì phải cấm, ngoài ra các làng xóm bé nhỏ nằm trong vùng phụ cận thì không ở trong luật cấm, thể mà có một người nào muốn xin đến đó thì bắt phải trì hoãn, tựa hồ như phải để có thì giờ trai giới[1] tắm gội mới được. Quan nha chạy xuôi chạy ngược, giấy tờ đi về như cánh bướm, chẳng khác nào đang bị đại địch bao vây, khiến họ trông thấy phải bật cười. Vậy ai còn muốn giao hảo về mình, giúp đỡ mình làm gì?
Chú thích[sửa]
- ↑ Ăn chay và giữ mình cho sạch
