Trị táo bón

Táo bón xảy ra khi ruột co bóp quá chậm trong khi đẩy chất thải ra khỏi cơ thể, hay khi không có đủ nước để làm mềm và đẩy phân qua các đoạn ruột. Có một số cách để bạn ngăn ngừa táo bón, như thay đổi khẩu phần ăn hay uống các loại thuốc không cần kê toa. Nếu bạn muốn biết cách trị táo bón thì hãy làm theo các bước sau.

Các bước

Thay đổi Khẩu phần ăn

1. Tăng cường ăn thực phẩm giàu chất xơ. Thực phẩm giàu chất xơ có thể giúp kích thích tiêu hoá ở ruột, tuy nhiên chúng ta thường không xem trọng các thực phẩm như hoa quả, rau xanh trong các bữa ăn hằng ngày. Đừng xem rau hay hoa quả là các món ăn tùy chọn phụ thêm, mà nó chính là thành phần chính của một bữa ăn cân đối. Chúng không chỉ chống táo bón mà còn tăng cường sức khỏe tiêu hóa. Bạn nên ăn khoảng 24-38 gram chất xơ một ngày. Sau đây là một số loại thực phẩm bạn nên đưa vào bữa ăn:
   • Quả bơ, đậu tách hạt, bông cải, cải xoăn, đậu xanh và đậu lăng
   • Ngũ cốc nguyên cám, bột yến mạch, gạo nâu, hạt lanh
   • Đậu đen, đậu nành
   • Dâu tây, việt quất, cam
   • Cải bắp và cải súp lơ
   • Quả hạnh, quả sung khô và ô-liu
   • Đu đủ, đào
2. Tăng mật độ chất xơ. Nếu đã bổ sung các thực phẩm giàu chất xơ nhưng tình hình vẫn không cải thiện thì bạn thử ăn chay trong ba ngày toàn các loại rau giàu chất xơ, hoặc ăn các thức ăn có thành phần chính là chất xơ vào một hay hai bữa trong ngày. Đây không phải là giải pháp lâu dài vì một chế độ ăn cân đối đòi hỏi phải có protein và carbohydrate, nhưng ăn chay ba ngày được xem là một giải pháp tức thời.
   • Cải bắp đặc biệt tốt vì không chỉ có hàm lượng chất xơ cao mà còn có các enzim kích thích toàn tuyến tiêu hóa “trơn tru” hơn. Đây cũng là chất giúp làm sạch các độc tố tích tụ trong gan.
   • Có một số cách chế biến cải bắp, ví dụ như xào bằng dầu hạt nho hay dầu ô-liu. Bạn nên thay đổi cách chế biến để ba ngày ăn chay không bị nhàm chán.
3. Dùng thuốc bổ sung chất xơ. Hãy cân nhắc dùng thuốc bổ sung chất xơ nếu bạn nghĩ mình không thể tiếp thu đủ từ các bữa ăn. Mặc dù các thuốc này chưa chắc có tác dụng nhưng nhiều người đã trị táo bón thành công. Bạn có thể dùng các loại chất xơ đã qua chế biến hay dưới dạng tổng hợp như Citrucel, Metamucil hay Perdiem.
4. Cung cấp đủ nước. Cơ thể thiếu nước có thể gây ra táo bón. Thông thường một người nên uống từ 1,5-2 lít nước một ngày hoặc nhiều hơn, tùy vào thể trạng, thời tiết hay cường độ hoạt động. Nếu nguyên nhân của táo bón là do thiếu chất lỏng trong phân thì cung cấp đủ nước có thể giải quyết vấn đề.
   • Nếu bạn đang trong đợt táo bón thì nên tăng lượng nước uống trong 3-4 ngày, bắt đầu với một cốc nước lớn vào buổi sáng và uống đều đặn suốt cả ngày.
   • Nói chung, bạn nên uống ít nhất 10 cốc nước lớn mỗi ngày. Nước là chất lỏng tốt nhất để loại bỏ chất thải và độc tố ra khỏi cơ thể.
   • Các thức uống khác như nước ép hoa quả hay sô đa, cho dù bổ dưỡng và có nguồn gốc thiên nhiên cũng không thể sánh bằng nước vì chúng chứa nhiều đường, một chất làm trầm trọng thêm tình trạng táo bón.
5. Ăn thêm mận khô hay nước ép mận. Mận khô rất giàu chất xơ và có chứa sorbitol, đây là loại đường có thể làm lỏng phân, do đó có chức năng trị táo bón. Sorbitol cũng là chất kích thích nhẹ cho đại tràng, rút ngắn thời gian vận chuyển của phân dẫn tới giảm nguy cơ táo bón. Nếu bạn không thích mặt da nhăn nheo hay hương vị đặc trưng của mận khô thì có thể uống nước ép mận thay thế.
   • Mận khô có thể hiệu quả hơn so với nước ép mận. 100 g mận khô có khoảng 14,7 g sorbitol trong khi nước ép mận chỉ có 6,1 g sorbitol trong 100g, do đó bạn sẽ phải uống nhiều nước ép mận hơn để có hiệu quả tương tự. Ngoài ra các quả mận đã qua xử lý khi lấy nước ép nên sẽ làm tăng lượng đường tiếp thu.
6. Dùng chuối trị táo bón nhẹ. Với phương pháp này bạn cần ăn một quả chuối với một cốc sữa ấm, hãy nhai chuối thật kỹ. Nhớ ăn chuối chín rục vì chuối chưa chín sẽ gây phản tác dụng.
7. Tránh ăn các thực phẩm gây táo bón. Táo bón có thể là nguyên nhân của việc tiêu thụ quá nhiều chất béo, đường tinh luyện, thực phẩm từ sữa so với lượng chất xơ hấp thu từ ngũ cốc nguyên hạt, cám ngũ cốc, hoa quả và rau. Tránh ăn các thực phẩm chứa nhiều đường như kẹo hay bánh quy, cũng đừng ăn quá nhiều phô mai, thịt đỏ, bánh mì trắng, gạo trắng và trứng luộc. Bạn không nhất thiết phải loại bỏ hoàn toàn các thực phẩm này ra khỏi bữa ăn, mà chỉ cần cắt giảm nếu đang bị khó tiêu. Dưới đây là một số thực phẩm nên tránh:
   • Khoai tây chiên, bánh quy
   • Thức ăn đông lạnh chế biến sẵn thường giàu chất béo và ít chất xơ
   • Chuối chưa chín
   • Các thực phẩm chiên như khoai tây chiên, bánh rán
   • Thực phẩm chứa nhiều vụn bánh mì
   • Các sản phẩm từ sữa như bơ, kem, phô mai hay sữa chua
   • Thịt đỏ
8. Tránh dùng chất caffein. Caffein có thể là giải pháp tức thời để trị táo bón, nhưng sử dụng lâu dài sẽ làm cơ thể mất nước và khiến tình trạng trầm trọng hơn.
9. Tránh uống rượu bia. Cũng như caffein, rượu bia sẽ làm cơ thể mất nước và làm táo bón nặng thêm. Hạn chế hay dừng hẳn rượu bia có thể giúp đi cầu dễ hơn.

Thay đổi Thói quen

1. Đi cầu vào một thời gian cụ thể trong ngày. Tập đi cầu vào một thời gian xác định trong ngày để tạo thói quen và kích thích cơ thể đào thải một cách đều đặn. Bạn nên để thời gian đi vệ sinh vào buổi sáng, sau khi ăn trưa hay đi nhiều lần trong ngày miễn là tiện lợi cho bạn. Nếu bạn không sắp lịch đều đặn thì cơ thể không có phản xạ theo thói quen, khiến bạn không thể đi vệ sinh vào một thời điểm cố định nào.
2. Làm theo tiếng gọi của cơ thể. Bạn đừng cố nín nếu cơ thể đang đòi đi vệ sinh. Cho dù chỉ có cảm giác hơi mắc nhưng bạn cũng nên dành ít thời gian vào nhà vệ sinh, cả khi công việc rất bận rộn. Nếu lờ đi nhu cầu này thì có thể vào cuối ngày bạn sẽ bị táo bón, mặc dù lúc ấy bạn có thời gian đi nhưng cơ thể lại không còn muốn nữa.
3. Năng vận động. Khi đang bị táo bón bạn nên thử tập thể dục nhẹ thay vì chỉ ngồi ì ra. Đi bộ từ 20 tới 30 phút có thể kích thích đường tiêu hoá, và bất kì bài tập thể dục nào đều giúp cải thiện hoạt động đào thải của cơ thể.
   • Dù ngay lúc bị táo bón bạn không có thời gian tập thể dục, nhưng hãy lồng thời gian luyện tập vào mỗi tuần để làm giảm tình trạng táo bón theo thời gian.
4. Tập yoga. Yoga được xem là phương pháp làm giảm căng thẳng và cải thiện sức khoẻ tiêu hóa nói chung. Có một số tư thế tập yoga có thể kích thích hoạt động của ruột, chỉ riêng việc duy trì các tư thế tập đó cũng đã trị được táo bón. Dưới đây là một số tư thế bạn có thể tập:
   • Thế đứng trên vai. Nằm dài ra rồi đưa hai chân thẳng lên trời, sao cho chúng vuông góc với thân mình. Sau đó đặt hai tay lên lưng dưới, sử dụng cánh tay đỡ hai chân khi bạn duỗi thẳng xương sống.
   • Tư thế xả hơi. Nằm thẳng trên mặt sàn, cong một đầu gối và kéo lên tới ngực, giữ như vậy trong mười giây. Sau đó chuyển sang tập với chân còn lại, cứ luân phiên tập giữa hai chân từ năm tới mười lần.
   • Thế Kapalbhati Pranayam. Nhiều người cho rằng bài tập Kapalbhati Pranayam trị táo bón rất hiệu quả, nhưng chỉ nên tập khi đang đói hay sau khi ăn no 5 tiếng đồng hồ.
5. Ngồi xổm lên bồn cầu. Khi ngồi trên bồn cầu bạn đừng đặt chân trực tiếp lên mặt đất, thay vào đó nên nâng chân lên để cơ thể ngồi sâu hơn một chút vào bồn cầu, hoặc đặt hai bàn chân lên chiếc ghế đẩu thấp. Đây là tư thế lý tưởng khi đi cầu. Để ngồi tư thế này bạn dùng một chiếc ghế nhỏ cho trẻ em ngồi, hay chồng các cuốn sách rồi chống hai bàn chân lên khi đang ngồi trên bồn cầu. Nếu bạn không thấy thoải mái với tư thế ngồi xổm thì thu hai chân sát vào người để cơ thể tụt sâu hơn vào miệng bồn, nâng hai gót chân lên giống như khi đang đứng trên các đầu ngón chân, sau đó chúi người về phía trước càng xa càng tốt nhưng không để mất thăng bằng. Như vậy cơ thể của bạn đã vào "vị trí ngồi xổm" nhưng không thật sự là đang ngồi xổm. Tư thế ngồi này giúp chất thải được đẩy ra dễ hơn.
6. Tìm một vật nào đó cao khoảng đầu gối chân, có tay cầm để vịn. Đặt vật đó vào vị trí sao cho tay cầm ở ngay bên trên các ngón chân. Bạn có thể dùng hai chiếc ghế đẩu cao bằng gỗ. Hãy nắm lấy tay cầm và nhấn mạnh xuống khi đang rặn.
7. Bấm huyệt mỗi ngày. Mát xa hay ấn vào một vài huyệt quan trọng trên cơ thể có thể giúp kích thích đại tràng và làm giảm táo bón. Hãy thử ấn vào các điểm sau:
   • Điểm cuối tại chỗ da nhăn của khuỷu tay
   • Điểm cao nhất của phần cơ nhô ra trên mui bàn tay khi bạn ép ngón trỏ và ngón cái với nhau
   • Ngay bên dưới rốn

Giải pháp cho các Trường hợp Táo bón Nặng

1. Khi nào nên đi khám bệnh. Dù táo bón là tình trạng khá phổ biến ảnh hưởng tới gần 30% dân số Việt Nam, nhưng nếu bạn bị táo bón từ ba tuần trở lên thì nên đi khám bệnh, vì đó có thể là dấu hiệu của các căn bệnh về tiêu hóa nghiêm trọng hơn. Dưới đây là những dấu hiệu khác mà bạn nên đi khám bệnh:
   • Bạn bị táo bón nặng mà trước đây chưa từng bị
   • Có máu trong phân
   • Bạn chảy máu liên tục khi rặn
   • Bạn giảm cân nhưng không phải do chủ ý
2. Dùng thuốc đặt hậu môn. Loại thuốc này phát huy hiệu quả nhờ hút nước vào ruột, dẫn tới cảm giác mắc đi cầu chỉ sau 15 phút tới một giờ. Phương pháp này không được áp dụng thường xuyên nhưng là giải pháp cho các trường hợp nặng. Bạn nên tuân theo các hướng dẫn sử dụng ghi trên nhãn và đừng dùng thường xuyên hơn mức khuyến cáo.
3. Dùng thuốc nhuận tràng dạng muối. Bạn không nên uống các loại thuốc nhuận tràng này nếu đang trong chế độ ăn hạn chế natri, hoặc nếu bạn bị huyết áp cao hay mắc bệnh thận. Một số thuốc nhuận trạng dạng muối là Fleet Phospho-Soda, sữa Magnesia, đường lactose, và Miralax. Các thuốc này không làm kích ứng đại tràng và cũng không gây ra tình trạng phụ thuộc vào thuốc như các thuốc nhuận tràng kích thích.
4. Dùng thuốc nhuận tràng kích thích. Một số loại thuốc nhuận tràng kích thích, chẳng hạn như Ex-Lax, có thể trị được táo bón. Nhưng bạn chỉ nên dùng thuốc để điều trị tạm thời hay kéo dài không quá hai tuần khi không có chỉ định của bác sĩ. Sử dụng thuốc nhuận tràng thường xuyên có thể khiến cơ thể trở nên phụ thuộc, làm yếu xương, và thậm chí chính nó “gây ra” táo bón.
5. Cẩn thận với thuốc giảm đau. Các thuốc giảm đau, đặc biệt là thuốc có chứa chất gây mê như hydrocodone (Vicodin, Lorcet, Norco) và oxycodone (Percocet và Oxycontin) có thể gây táo bón. Nếu thấy thật sự cần thì bạn không nền dừng sử dụng thuốc giảm đau để trị táo bón, dù vậy bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ để tìm phương pháp thay thế.

Lời khuyên

• Uống nhiều nước.
• Ăn nhiều rau và tập thể dục hằng ngày.
• Tăng chất xơ trong khẩu phần ăn.
• Nếu không thể cung cấp đủ nước cho cơ thể thì bạn nên ăn thêm hoa quả tươi hay dùng chất bổ sung để tái cung cấp nước, đủ để luân chuyển các chất thải trong cơ thể và hỗ trợ làm mềm phân.
• Tránh ăn các thực phẩm giàu chất béo và natri, vì các chất này làm phân khó di chuyển hơn.
• Đi vệ sinh khi cảm thấy mắc.
• Đừng quá gắng sức khi rặn! Hãy thả lỏng cơ thể và để đại tràng làm việc của nó. Nếu cơ thể không chịu hợp tác thì bạn nên uống thuốc nhuận tràng.
• Tắm nước ấm! Hãy nằm trong bồn nước ấm và thư giãn cơ thể.
• Tập thở sâu và thả lỏng!
• Ở gần nhà vệ sinh để khi mắc có thể đi liền trước khi cảm giác đó biến mất.
• Uống nước ấm.
• Siêng tập thể dục, yoga và bài tập Pranayam.
• Ăn thêm dầu dừa vì đây là chất lợi tiểu tự nhiên.

Cảnh báo

• Đừng bao giờ cố nín khi cảm thấy mắc đi vệ sinh.
• Trong một số trường hợp táo bón là dấu hiệu của các căn bệnh đại tràng và đường ruột. Bạn nên thông báo cho bác sĩ biết nếu bị táo bón kéo dài.
• Uống các loại thuốc nhuận tràng thường xuyên có thể khiến cơ thể rất khó chịu vì nó gây ra các cơn co bóp dạ dày. Hãy nhờ bác sĩ tư vấn trước khi dùng thuốc.
• Một số loại thuốc chống trầm cảm có thể gây ra táo bón. Ví dụ, thuốc Prozac được xem là nguyên nhân gây ra chứng táo bón đối với nhiều người dùng loại thuốc này.

Bài liên quan

• 8 thời điểm uống nước trong ngày tốt nhất cho sức khỏe
• Tránh tình trạng bụng kêu òng ọc trong lớp
• Tránh tác dụng phụ khi sử dụng thuốc xịt mũi Flonase (fluticasone)
• Giảm đau do chuột rút
• Phòng ngừa viêm gan B

• « Mới nhất
• ‹ Mới hơn
• Cũ hơn ›

Liên kết đến đây

• Trị Táo bón