Viết tóm lược

Đừng lo nếu bạn cần viết một đoạn tóm lược cho một bài báo học thuật. Đoạn tóm lược này thường là một đoạn văn ngắn nhằm tổng kết các kết quả bạn đã đạt được, qua đó giúp người đọc có thể nhanh chóng nắm bắt được nội dung chính. Phần này sẽ nêu những gì bạn sẽ viết trong bài viết của mình, có thể là kết quả nghiên cứu khoa học hay bài phân tích lý thuyết. Phần này sẽ giúp người đọc có được cái nhìn khái quát về bài viết, đồng thời giúp họ xác định xem bài viết của bạn có phù hợp với nội dung mà họ đang tìm kiếm hay không. Để viết tóm lược, đầu tiên bạn cần hoàn thành bài viết, sau đó tóm tắt mục đích, đặt vấn đề, mô tả phương pháp, kết quả và kết luận. Sau khi đã hoàn thành tất cả các chi tiết, phần còn lại chính là chỉnh sửa phần trình bày sao cho phù hợp. Vì đoạn tóm lược là một cách tóm tắt những gì bạn đã làm, vì thế để viết được đoạn văn này không hề khó.

Các bước

Bắt tay vào viết tóm lược

1. Hoàn thiện bài báo trước tiên. Đoạn tóm lược thường xuất hiện đầu tiên trong bài viết học thuật, tuy nhiên, mục đích chính của nó chính là tóm tắt nội dung của toàn bộ bài báo. Thay vì giới thiệu chủ đề, đây sẽ là đoạn tổng quan của tất cả các phần sẽ có trong bài báo của bạn. Vì thế, hãy hoàn thiện bài báo trước tiên, sau đó mới bắt tay vào viết đoạn tóm lược.
   • Phần đặt vấn đề và phần tóm lược là hai phần hoàn toàn khác nhau. Ở phần đặt vấn đề, bạn sẽ giới thiệu cho người đọc ý tưởng của bài viết hay vấn đề mà bài viết sẽ giải quyết, trong khi đó, phần tóm lược là phần tóm tắt lại toàn bộ bài viết, bao gồm cả phương pháp và kết quả.
   • Dù bạn cho rằng bạn đã biết bài báo mình viết sẽ như thế nào, hãy viết phần tóm lược cuối cùng. Vì như thế bạn sẽ viết được tóm lược một cách chính xác nhất và đúng với mục tiêu của phần tóm lược nhất, đó là tóm tắt lại những gì bạn đã viết.
2. Biết và hiểu những yêu cầu của một phần tóm lược chuẩn. Bài báo bạn viết thường có một hướng dẫn và yêu cầu cụ thể, có thể là để gửi đăng lên một tạp chí, là một bài tiểu luận, hay là một phần của dự án nào đó. Trước khi bắt đầu viết, hãy xem lại hướng dẫn bạn đã được đưa để xác định các điểm cần tuân thủ.
   • Có yêu cầu về số trang tối thiểu hay tối đa không?
   • Bạn có cần viết theo một phong cách cụ thể nào không?
   • Bạn viết cho một người hướng dẫn hay để đăng báo?
3. Nghĩ tới người đọc. Tóm lược là đoạn văn nhằm giúp người đọc tìm được bài viết của bạn. Ví dụ, trong các bài báo khoa học, phần tóm lược giúp người đọc có thể nhanh chóng xác định được liệu rằng nghiên cứu này có phù hợp với những gì họ đang quan tâm không. Bên cạnh đó, đoạn tóm lược này cũng giúp người đọc nắm được mục đích của bài viết trong thời gian ngắn. Hãy luôn nghĩ tới người đọc khi bạn viết tóm lược.
   • Liệu những người làm trong lĩnh vực của bạn có đọc đoạn tóm lược này không?
   • Nếu người ngoài ngành đọc đoạn tóm lược của bạn thì họ có thể nắm được ý đồ của bạn không?
4. Xác định cách tóm lược mà bạn cần viết. Có hai dạng chính đối với đoạn tóm lược : mô tả và cung cấp thông tin. Có thể bạn đã được yêu cầu viết theo một phong cách nhất định nào đó, nếu không, bạn cần xác định dạng tóm lược nào phù hợp với bài viết cảu bạn. Nhìn chung, tóm lược kiểu cung cấp thông tin thường được sử dụng cho các bài viết học thuật dài, còn dạng mô tả phù hợp với các bài báo ngắn.
   • Tóm lược kiểu mô tả sẽ nêu mục đích, mục tiêu và phương pháp nghiên cứu mà không nhắc đến kết quả. Dạng tóm lược này thường dài từ 100 đến 200 từ.
   • Tóm lược nêu thông tin cũng tương tự như việc viết một bản tóm tắt bài báo của bạn một cách ngắn gọn, súc tích, trong đó bao gồm cả phần kết quả. Kiểu viết này dài hơn kiểu mô tả, có thể chỉ là một đoạn văn nhưng cũng có thể dàn trải cả một trang giấy.
   • Dù có sự khác nhau nhưng cả hai cách viết này đều chứa những thông tin cơ bản tương tự nhau. Sự khác nhau lớn nhất đó là tóm lược kiểu cung cấp thông tin sẽ bao gồm cả kết quả và thường dài hơn tóm lược kiểu mô tả.
   • Tóm lược kiểu phản biện ít được sử dụng, tuy nhiên có thể được yêu cầu trong một số khóa học. Tóm lược kiểu phản biện có mục đích tương tự các kiểu tóm lược khác, tuy nhiên sẽ có liên hệ tới những công trình, bài viết được thảo luận trong nghiên cứu của tác giả. Điều này cho thấy bài viết có thể sẽ đưa ra phản biện đối với cách thức thiết kế thí nghiệm hay phương pháp thí nghiệm.

Viết tóm lược

1. Xác định mục tiêu. Lấy ví dụ bạn đang viết về mối tương quan giữa việc bữa trưa ở trường không đủ và điểm kém. Vậy tại sao mối tương quan này là cần được xem xét ? Người đọc cần biết được tầm quan trọng của nghiên cứu đó cũng như mục tiêu của nó. Nếu bạn chọn viết theo kiểu mô tả, hãy bắt đầu bằng việc xem xét các câu hỏi sau:
   • Tại sao bạn lại quyết định nghiên cứu đề tài này?
   • Bạn đã tiến hành nghiên cứu này thế nào?
   • Bạn có được những kết quả gì?
   • Tại sao nghiên cứu và những kết quả bạn đạt được lại quan trọng?
   • Tại sao người đọc cần đọc hết toàn bộ bài viết của bạn ?
2. Giải thích vấn đề. Đoạn tóm lược sẽ nêu “vấn đề” mà bạn muốn hướng tới. Vì thế, hãy coi vấn đề này là môt điểm đặc trưng sẽ được đề cập trong bài viết của bạn. Đôi khi, bạn cũng có thể kết hợp vấn đề với động lực của bạn, nhưng tốt nhất hãy phân định rõ hai điểm này.
   • Vấn đề mà nghiên cứu của bạn muốn làm sáng tỏ hoặc muốn giải quyết là gì?
   • Phạm vi nghiên cứu của bạn là một vấn đề chung chung hay một vấn đề đặc trưng?
   • Luận điểm bạn muốn trình bày hay phản biện là gì?
3. Giải thích phương pháp. Bạn đã nêu ra động lực và vấn đề, bây giờ hãy nói về phương pháp. Phương pháp là phần mà bạn sẽ nêu ra một cách khái quát cách bạn tiến hành nghiên cứu của mình. Hãy trình bày những gì bạn tự làm. Nếu bạn đang tổng hợp bài viết của người khác, bạn có thể trình bày vắn tắt những bài viết đó.
   • Thảo luận nghiên cứu của bạn kèm theo các biến số và cách tiếp cận của bạn.
   • Mô tả những luận chứng, luận cứ bạn có để hỗ trợ cho quan điểm của bạn.
   • Khái quát những nguồn thông tin, số liệu quan trọng nhất.
4. Mô tả kết quả (đối với tóm lược cung cấp thông tin). Đây là phần mà tại đó bạn bắt đầu cho thấy sự khác biết giữa dạng tóm lược mô tả và tóm lược cung cấp thông tin. Trong dạng thứ hai, bạn cần nêu ra những kết quả đạt được trong nghiên cứu đó. Bạn đã tìm ra những gì?
   • Bạn đã giải quyết được câu hỏi nào dựa trên nghiên cứu của mình?
   • Bạn đã đưa ra những điểm giúp hỗ trợ giả thiết và luận điểm bạn nêu chưa?
   • Kết quả tổng quan mà nghiên cứu của bạn đạt được là gì?
5. Kết luận. Phần cuối cùng của đoạn tóm lược bạn nên đưa ra kết luận về ý nghĩa chung cũng như tầm quan trọng của toàn bài viết. Việc viết kết luận như vậy có thể áp dụng cho cả hai dạng tóm lược mô tả và tóm lược cung cấp thông tin, tuy nhiên, đối với dạng cung cấp thông tin, bạn cần trả lời cho các câu hỏi sau.
   • Nghiên cứu của bạn có ý nghĩa thế nào?
   • Kết quả đạt được ở dạng tổng quát hay cụ thể?

Lên cấu trúc cho đoạn tóm lược

1. Tuân theo trật tự. Đoạn tóm lược cần trả lời được những câu hỏi cụ thể, tuy nhiên câu trả lời cũng cần được sắp xếp theo thứ tự. Lý tưởng nhất là cấu trúc đoạn tóm lược mô phỏng cấu trúc chung của bài viết, với phần ‘giới thiệu’, ‘thân bài’ và ‘kết luận’
   • Các tạp chí thường có hướng dẫn cụ thể về cách viết tóm lược. Nếu bạn đã biết về những tiêu chí cụ thể của tạp chí, hãy làm theo hướng dẫn đó.
2. Đưa ra những thông tin có ích. Ngoại trừ câu mở đầu thường được viết dưới dạng khái quát và mơ hồ, phần tóm lược cần đưa ra được những thông tin giúp lý giải bài viết nói riêng và nghiên cứu của bạn nói chung. Hãy chọn từ một cách chính xác để người đọc có thể hiểu trọn vẹn những gì bạn muốn nói và không cảm thấy mơ hồ về bất cứ vấn đề nào.
   • Tránh sử dụng các cách viết tắt hay dạng viết rút gọn trong phần tóm lược để người đọc nắm được vấn đề một cách dễ dàng.
   • Nếu chủ đề bạn viết là một chú để được nhiều người biết đến, bạn có thể trích dẫn tên những người hay những địa điểm cụ thể mà bài viết tập trung nói tới.
   • Không đính kèm bảng biểu, hình minh hoa hay trích dẫn dài dòng trong phần tóm lược. Những phần này sẽ khiến bạn tốn mất một lượng từ trong khoảng cho phép và thường không phải là những thông tin mà người đọc muốn biết.
3. Viết từ đầu. Dù tóm lược cũng là một đoạn tổng kết, tuy nhiên bạn cần viết nó tách biệt so với bài báo. Đừng sao chép y hệt cũng như hạn chế viết lại những câu của chính mình trong những bài báo khác hay những phần khác của chính bài báo đó. Hãy viết đoạn tóm lược sử dụng những từ, cụm từ và câu hoàn toàn mới để đoạn văn thú vị hơn.
4. Sử dụng từ khóa, cụm từ khóa. Nếu phần tóm lược của bạn sẽ được đăng lên các tạp chí, hãy giúp người đọc có thể dễ dàng tiếp cận với nó. Để làm được điều đó, người đọc thường tìm kiếm trên các hệ thống dữ liệu trên mạng với hy vọng các bài báo như của bạn sẽ hiện lên. Hãy cố gắng sử dụng 5-10 từ khóa đại diện cho nghiên cứu của bạn trong phần tóm lược.
   • Ví dụ, nếu bạn viết về sự khác biệt văn hóa trong nhận thức về tâm thần phân liệt, hãy sử dụng các từ như “tâm thần phân liệt”, “đa văn hóa”, “ràng buộc văn hóa”, “bệnh tâm thần”, và “sự chấp nhận từ xã hội”. Đây có thể là những cụm từ mà người đọc sẽ sử dụng để tìm kiếm các bài viết về chủ đề của bạn.
5. Sử dụng thông tin thực tế. Bạn muốn thu hút người khác dựa trên phần tóm lược, đó chính là phần khuyến khích họ tiếp tục đọc những chi tiết tiếp theo trong bài viết. Vì thế, đừng trích dẫn những ý tưởng hay nghiên cứu mà bạn sẽ không nêu ra trong bài viết. Trích dẫn các thông tin mà bạn sẽ không đề cập đến có thể khiến người đọc định hướng sai và dần dà dẫn tới làm giảm lượng người đọc bài viết của bạn.
6. Hạn chế viết quá chi tiết. Tóm lược là một đoạn tổng kết, vì thế bạn cần hạn chế nêu những điểm quá chi tiết trong nghiên cứu của mình. Bạn cũng không cần phải giải thích hay đưa ra định nghĩa của bất cứ cụm từ nào trong phần này, chỉ cần trích dẫn là đủ. Tránh diễn giải tường tận, thay vào đó hãy nêu vấn đề một cách khái quát.
   • Không dùng tiếng lóng. Tiếng lóng sử dụng trong bài báo có thể sẽ khiến những người không có chuyên môn sâu cảm thấy bối rối, không hiểu.
7. Nhớ đọc và soát lại. Tóm lược là một đoạn viết cần được đọc và rà soát lại trước khi hoàn thành. Hãy kiểm tra lỗi chính tả, lỗi ngữ pháp và đảm bảo đoạn văn này được căn chỉnh, sắp xếp một cách hợp lý.
8. Nhờ người khác nhận xét. Một trong những cách tốt nhất để biết được phần tóm lược có bao quát được bài viết của bạn hay không chính là nhờ người khác đọc và nhận xét. Hãy nhờ một người hoàn toàn không biết gì về nghiên cứu của bạn đọc phần tóm lược và nói lại với bạn những gì mà họ hiểu sau khi đọc. Bằng cách này bạn sẽ biết được liệu bạn đã liên kết được những điểm chính trong bài viết với người đọc một cách rõ rang hay chưa.
   • Xin tư vấn từ giáo sư, đồng nghiệp cùng lĩnh vực hay người hướng dẫn hoặc trung tâm tư vấn viết cũng là một cách có ích. Nếu bạn có thể nhờ những người này thì hãy tận dụng cơ hội của mình.
   • Nhờ người trợ giúp cũng có thể giúp bạn biết được trong lĩnh vực của mình thì người ta thường viết thế nào. Ví dụ, trong lĩnh vực khoa học kỹ thuật, việc sử dụng thể bị động rất phổ biến (như “thí nghiệm được thực hiện”). Tuy nhiên, trong lĩnh vực khoa học xã hội thì thể chủ động lại chiếm ưu thế.

Lời khuyên

• Tóm lược thường là một hoặc hai đoạn văn có độ dài không quá 10% độ dài của toàn bài viết. Hãy xem qua phần tóm lược của các bài viết cùng lĩnh vực để nắm được cách bạn nên viết.
• Xem xét kỹ lưỡng về mức độ học thuật mà bài báo cũng như phần tóm lược cần đạt được. Thường thì chúng ta vẫn mặc định rằng những người đọc bài viết là những người có sẵn nền tảng cũng như ngôn từ học thuật trong lĩnh vực này, tuy nhiên, bạn viết càng đơn giản, dễ hiểu bao nhiều thì càng tốt bấy nhiêu.

Bài liên quan

• Chú thích cuối trang
• Viết giấy nợ
• Viết bưu thiếp (bằng tiếng Anh)
• Viết thư xin lỗi
• Tự làm một quyển sổ tại nhà

• « Mới nhất
• ‹ Mới hơn
• Cũ hơn ›