Tự trồng một cây bonsai

Người ta đã biết đến nghệ thuật trồng cây bonsai cổ đại từ hàng ngàn năm nay. Mặc dù thường được liên tưởng đến Nhật Bản, nhưng bonsai thực sự lại bắt nguồn từ Trung Quốc, nơi bonsai có mối liên hệ với tín ngưỡng Thiền Phật giáo. Cây bonsai ngày nay được sử dụng cho mục đích trang trí và giải trí ngoài công dụng truyền thống của chúng. Chăm sóc cây bonsai giúp người trồng có cơ hội chiêm nghiệm nhưng đầy tính sáng tạo trong sự phát triển của một biểu tượng về vẻ đẹp tự nhiên. Xem Bước 1 dưới đây để học cách tự trồng một cây bonsai của riêng bạn.

Các bước

Chọn Cây Bonsai Phù hợp với Bạn

1. Chọn loài cây phù hợp với khí hậu của bạn. Không phải tất cả cây bonsai đều giống nhau. Nhiều cây thân gỗ lâu năm và thậm chí một số cây nhiệt đới có thể được tạo thành cây cảnh, nhưng không phải loài nào cũng sẽ phù hợp với địa điểm của bạn. Khi lựa chọn một loài, điều quan trọng là phải xem xét khí hậu mà loài cây đó sẽ được trồng. Ví dụ, một số cây không sống được trong thời tiết băng giá, trong khi những loài khác thực sự cần nhiệt độ giảm xuống dưới mức đóng băng để chúng có thể chuyển sang trạng thái ngủ và chuẩn bị cho mùa xuân. Trước khi bắt đầu trồng cây bonsai, hãy chắc chắn loài cây bạn đã chọn có thể sống trong khu vực của bạn - đặc biệt nếu bạn định trồng cây ngoài trời. Nhân viên vườn ươm có thể giúp bạn nếu bạn không chắc chắn.
   • Một loạt cây bonsai đặc biệt phù hợp đối với người mới bắt đầu là cây bách xù. Loại cây xanh trang trí này rất khỏe, sống được trên khắp Bắc bán cầu và thậm chí ở những vùng ôn đới hơn của Nam bán cầu. Ngoài ra, cây bách xù rất dễ trồng - chúng đáp ứng tốt với cắt tỉa và những kiểu "uốn lượn", và bởi vì chúng xanh quanh năm, nên không bao giờ rụng lá.
   • Những cây lá kim khác thường được trồng làm cây bonsai bao gồm cây thông, cây vân sam, và cây tuyết tùng. Cây rụng lá là một khả năng khác - cây Phong Nhật đẹp một cách rất đặc biệt giống như mộc lan, cây du, và cây sồi. Cuối cùng, một số cây phi thân gỗ nhiệt đới như cây cẩm thạch và cây bỏng nẻ, là những lựa chọn tốt cho môi trường trong nhà ở vùng khí hậu ôn đới hoặc mát mẻ.
2. Quyết định xem bạn sẽ trồng cây trong nhà hay ngoài trời. Nhu cầu của cây bonsai trong nhà và ngoài trời có thể rất khác nhau. Nói chung, môi trường trong nhà khô hơn và ít ánh sáng hơn môi trường ngoài trời, do đó bạn sẽ chọn những cây có yêu cầu về ánh sáng và độ ẩm ít hơn. Dưới đây là danh sách một số loài cây bonsai phổ biến nhất, được phân loại theo tính phù hợp của chúng đối với môi trường trong nhà hoặc ngoài trời:
   • Trong nhà: Đa, Xa kê, Bạch tuyết mai, Dành dành, Hoa trà.
   • Ngoài trời: Bách xù, Bách, Tuyết tùng, Phong, Bulô, Sồi, Bạch quả, Thông, Du.
   • Lưu ý rằng một số giống cây chịu rét tốt như cây bách xù phù hợp cho cả trồng trong nhà và ngoài trời, miễn là chúng được chăm sóc đúng cách.
3. Chọn kích cỡ cây bonsai của bạn. Cây bonsai có rất nhiều kích cỡ khác nhau. Cây trưởng thành có thể chỉ cao 15,2 cm hoặc cao tới 0,9 m, tùy thuộc vào giống của chúng. Nếu bạn chọn trồng bonsai từ cây giống hoặc nhánh cắt từ cây khác, chúng có thể thậm chí còn nhỏ hơn. Những cây lớn hơn đòi hỏi nhiều nước, đất và ánh sáng mặt trời, do đó hãy chắc chắn rằng bạn có tất cả các điều kiện cần thiết trước khi mua cây.
   • Đây là một vài điều bạn sẽ muốn cân nhắc khi quyết định kích cỡ cây bonsai của mình:
     • Kích cỡ chậu đựng bạn sẽ sử dụng
     • Khoảng không gian bạn có tại nhà hoặc văn phòng
     • Lượng ánh sáng mặt trời mà cây sẽ nhận được tại nhà hoặc văn phòng của bạn
     • Độ chăm sóc mà bạn có thể đầu tư vào cây (những cây lớn hơn mất nhiều thời gian cắt tỉa hơn)
4. Hình dung sản phẩm hoàn thiện trong lúc chọn cây. Ngay khi bạn quyết định xong loại cây và kích thước của cây bonsai bạn muốn trồng, bạn có thể đến vườn ươm hoặc của hàng cây cảnh và chọn loại cây bạn sẽ trồng. Khi chọn, hãy tìm cây có lá xanh khỏe mạnh, tràn đầy sức sống hoặc màu kim để đảm bảo rằng cây khỏe mạnh (tuy nhiên, hãy nhớ rằng cây rụng lá có thể thay đổi màu sắc lá vào mùa thu). Cuối cùng, khi bạn đã thu hẹp tìm kiếm của mình tới những cây khỏe mạnh nhất, đẹp đẽ nhất, hãy tưởng tượng xem mỗi cây sẽ trông như thế nào sau khi được cắt tỉa. Một phần của thú vui trồng cây bonsai là cắt tỉa và tạo hình dần dần cho cây cho đến khi nó trông giống y như hình dạng bạn muốn - điều này có thể mất nhiều năm. Hãy chọn một cây có hình dáng tự nhiên gần giống với tạo hình mà bạn có trong đầu.
   • Lưu ý rằng nếu bạn chọn trồng cây bonsai từ hạt, bạn có thể kiểm soát được sự tăng trưởng của cây gần như trong mọi giai đoạn phát triển của nó. Tuy nhiên, có thể phải mất đến 5 năm (tùy thuộc vào loài cây) để hạt mọc thành cây trưởng thành. Do đó, nếu bạn thích cắt tỉa hoặc tạo hình cây ngay, tốt hơn là bạn nên mua một cây đã lớn.
   • Một lựa chọn khác bạn có thể cân nhắc là trồng cây bonsai từ cành giâm. Cành giâm là cành cắt từ cây đang lớn và trồng sang đất mới để tạo nên một cây riêng biệt (nhưng giống hệt nhau về mặt di truyền). Cành giâm là một lựa chọn tốt - chúng không mất nhiều thời gian để phát triển như hạt, nhưng vẫn cho bạn sự kiểm soát về sự tăng trưởng của cây.
5. Chọn chậu. Đặc trưng của cây bonsai là được trồng trong chậu để hạn chế sự phát triển của chúng. Yếu tố quan trọng nhất trong việc chọn chậu là đảm bảo chậu đủ lớn để đất có thể phủ hết các rễ của cây. Khi bạn tưới nước cho cây, nó sẽ hút độ ẩm từ đất thông qua rễ. Lượng đất ít sẽ khiến rễ cây không thể giữ được độ ẩm. Để ngăn thối rễ, chậu phải có lỗ thoát nước ở đáy. Nếu không, bạn cũng có thể tự khoan các lỗ đó.
   • Một mặt chậu phải đủ lớn để nâng đỡ cây, mặt khác cũng phải đảm bảo sự gọn gàng, ngăn nắp về mặt thẩm mỹ cho cây bonsai của bạn. Chậu quá lớn có thể khiến cây bị lùn, tạo ra dáng vẻ kỳ cục hoặc không đẹp mắt. Hãy mua chậu đủ lớn cho rễ của cây, nhưng không được lớn quá - lý tưởng là chậu bổ sung tính thẩm mỹ cho cây nhưng không được quá lộ liễu.
   • Một số người thích trồng cây bonsai trong những chậu đơn giản, mang tính thiết thực, sau đó chuyển chúng vào những chậu đẹp hơn khi chúng đã phát triển hoàn thiện. Đây là quy trình đặc biệt hữu ích nếu loài cây bonsai bạn trồng thuộc loại cây yếu, vì nó cho phép bạn không cần mua chậu "đẹp" cho đến khi cây của bạn khỏe mạnh và xinh đẹp.

Cho Cây vào Chậu

1. Chuẩn bị cây. Nếu bạn vừa mua một cây bonsai từ cửa hàng và chậu đựng của nó bằng nhựa không đẹp mắt hoặc bạn đã trồng cây bonsai của riêng mình và cuối cùng muốn cho nó vào một chiếc chậu hoàn hảo, thì bạn sẽ cần phải chuẩn bị cho nó trước khi chuyển vị trí. Đầu tiên, đảm bảo cây đã được cắt tỉa theo hình dáng bạn mong muốn. Nếu bạn muốn cây lớn theo một cách nào đó sau khi thay chậu, hãy quấn một sợi dây thật chắc xung quanh cây hoặc cành để định hướng từ từ sự phát triển của nó. Bạn cần phải tạo cho cây có hình dạng tip-top trước khi chuyển nó sang chậu mới vốn có thể là một sự thử thách đối với cây.
   • Biết rằng những cây có chu kỳ sống theo mùa (ví dụ, nhiều cây rụng lá) tốt nhất nên chuyển chậu vào mùa xuân. Nhiệt độ tăng cao vào mùa xuân giúp nhiều cây chuyển sang trạng thái tăng trưởng mạnh, có nghĩa rằng chúng sẽ phục hồi nhanh hơn sau cắt tỉa và xén rễ.
   • Bạn có thể cần phải giảm tưới nước trước khi chuyển chậu. Đất khô và tơi xốp giúp công việc có thể dễ dàng hơn rất nhiều so với đất ẩm ướt.
2. Nhấc cây ra và làm sạch rễ. Cẩn thận đưa cây ra khỏi chậu cũ, đảm bảo không làm gãy hoặc xước thân chính của nó. Bạn có thể cần phải sử dụng xẻng bứng cây để giúp nâng cây ra ngoài. Hầu hết rễ sẽ bị cắt trước khi cây được trồng lại vào chậu bonsai. Tuy nhiên, để nhìn rõ phần rễ, thông thường bạn cần phải phủi sạch đất cát dính vào chúng. Hãy làm sạch rễ, phủi sạch đất cát che khuất tầm nhìn của bạn. Chổi cào rễ, đũa, nhíp, và các công cụ tương tự rất có ích cho quá trình này.
   • Rễ không cần phải làm sạch bóng – chỉ sạch vừa đủ để bạn có thể nhìn thấy những gì bạn đang làm trong khi cắt tỉa chúng.
3. Tỉa rễ. Nếu bạn không kiểm soát đúng cách sự phát triển của cây, cây bonsai có thể dễ dàng phát triển ra ngoài chậu trồng. Để đảm bảo cây bonsai của bạn vẫn có thể kiểm soát được và gọn gàng, hãy cắt tỉa rễ của nó khi cho vào chậu. Cắt hết những rễ to, dày và rễ hướng lên trên, để lại chum rễ dài, thon nhỏ vốn sẽ mọc gần mặt đất. Nước được hút từ đầu rễ, vì vậy, trong những chậu nhỏ, nhiều sợi rễ mảnh nói chung là tốt hơn so với một rễ to và sâu.
4. Chuẩn bị chậu. Trước khi đặt cây vào trong chậu, hãy đảm bảo đất mới và sạch để cây đạt được chiều cao mong muốn. Ở dưới đáy chậu hãy lót một lớp đất hòn. Sau đó, cho lớp đất trồng tơi mịn hơn lên trên. Sử dụng đất hoặc hỗn hợp trồng không thoát nước có thể làm cây chết úng. Để lại một khoảng nhỏ phía trên chậu để bạn có thể che phủ rễ của cây.
5. Cho cây vào chậu. Đặt cây vào chậu mới theo hướng mong muốn. Kết thúc công việc bằng cách cho thêm đất hoặc hỗn hợp trồng thoát nước tốt, nhiều dưỡng chất vào trong chậu, đảm bảo lấp đầy hệ thống rễ của cây. Nếu muốn, bạn có thể thêm một lớp rêu hoặc sỏi lên trên cùng. Ngoài yếu tố thẩm mỹ, việc làm này còn có thể giúp giữ cây ở đúng vị trí.
   • Nếu cây của bạn không đứng thẳng trong chậu mới, hãy chằng một sợi dây to từ đáy chậu qua các lỗ thoát nước ở đáy chậu. Buộc dây xung quanh hệ thống rễ để giữ cây ở đúng vị trí.
   • Bạn có thể phải lắp sàng mắt lưới bên trên các lỗ thoát nước của chậu để ngăn xói mòn đất, điều này vốn xảy ra khi nước mang theo đất ra khỏi chậu qua các lỗ thoát nước.
6. Chăm sóc cây bonsai mới của bạn. Cây mới của bạn vừa trải qua một quá trình tương đối đau đớn. Trong 2-3 tuần sau khi trồng lại cây vào chậu mới, hãy để nó ở khu vực có ít bóng râm, tránh gió hoặc ánh nắng mặt trời nóng bỏng chiếu trực tiếp. Tưới nước cho cây, nhưng không được sử dụng phân bón cho đến khi rễ đã mọc chắc chắn. Bằng cách cho cây của bạn "xả hơi" sau khi sang chậu mới, bạn cho phép nó thích nghi với ngôi nhà mới, và cuối cùng phát triển tốt.
   • Như đã lưu ý ở trên, những cây rụng lá có chu kỳ sống theo năm đều trải qua một khoảng thời gian tăng cường sinh trưởng vào mùa xuân. Bởi vì điều này, tốt nhất là cho chúng sang chậu mới vào mùa xuân sau khi kỳ ngủ đông của chúng kết thúc. Nếu cây rụng lá của bạn là loại trồng trong nhà, sau khi để nó bén rễ khi sang chậu mới, bạn có thể phải chuyển nó ra ngoài trời nơi nhiệt độ tăng cao và nhiều ánh sáng mặt trời có thể kích hoạt sự "lớn vọt" tự nhiên của nó.
   • Khi cây bonsai của bạn đã vững chãi, bạn có thể cần phải thử nghiệm bằng cách cho thêm những cây nhỏ khác vào trong chậu. Nếu sắp xếp và duy trì cẩn thận (giống như cây bonsai), sự bổ sung này có thể cho phép bạn tạo nên một bức tranh phong cảnh sinh động và thú vị. Hãy thử dùng những cây có nguồn gốc giống như cây bonsai của bạn để cùng một chế độ ánh sáng và nước tưới sẽ hỗ trợ cho tất cả cây trong chậu tốt ngang nhau.

Trồng Cây từ Hạt

1. Chuẩn bị hạt giống. Trồng cây bonsai từ hạt giống là một quá trình rất dài và chậm chạp. Tùy thuộc vào loại cây bạn trồng, có thể phải mất đến 4-5 năm để thân cây đạt được đường kính 2,5 cm. Một số hạt giống cũng đòi hỏi điều kiện nảy mầm được điều chỉnh một cách chính xác. Tuy nhiên, phương pháp này có lẽ là trải nghiệm trồng bonsai "tuyệt vời nhất" vì nó cho phép bạn hoàn toàn chi phối sự phát triển của cây từ giây phút nó trồi lên từ mặt đất. Để bắt đầu, hãy mua hạt giống của loài cây bạn muốn từ cửa hàng làm vườn hoặc lấy chúng trong tự nhiên.
   • Nhiều cây rụng lá, như cây sồi, cây phong, có vỏ hạt có thể nhận ra ngay lập tức (hạt sồi, v.v…) và hạt rụng hàng năm. Do sự dễ dàng lấy được hạt của chúng, những loại cây này là sự lựa chọn tuyệt vời nếu bạn đang có ý định trồng cây bonsai từ hạt.
   • Hãy cố gắng lấy hạt tươi. Thời gian mà hạt giống cây có thể nảy mầm thường ngắn hơn so với hạt hoa hoặc hạt rau. Ví dụ, hạt sồi "tươi nhất" khi chúng được thu hoạch vào đầu mùa thu và vẫn còn chút màu xanh.
2. Để hạt giống nảy mầm. Khi bạn đã lấy được hạt giống phù hợp, bạn phải chăm sóc chúng để đảm bảo chúng nảy mầm được. Trong những vùng phi nhiệt đới với các mùa được xác định rõ ràng, hạt thường rụng khỏi cây vào mùa thu, sau đó nằm ngủ trong suốt mùa đông trước khi nảy mầm vào mùa xuân. Hạt giống của cây bản địa trong những khu vực này thường được mã hóa sinh học để chỉ nảy mầm sau khi trải qua nhiệt độ giá lạnh của mùa đông và sự ấm áp tăng dần của mùa xuân. Trong những trường hợp này, việc cần thiết là phải để hạt tiếp xúc với những điều kiện tương tự hoặc kích thích chúng ở trong tủ lạnh nhà bạn.
   • Nếu bạn sống ở môi trường ôn đới với các mùa được phân định rõ ràng, đơn giản bạn chỉ cần chôn hạt cây trong một chậu nhỏ chứa đầy đất và để nó ở bên ngoài trời trong suốt mùa đông và sang mùa xuân. Nếu bạn không làm như vậy, bạn có thể để hạt trong tủ lạnh vào mùa đông. Cho hạt giống vào trong một túi nhựa được khóa kín cùng với chút hỗn hợp trồng ẩm và xốp (ví dụ như chất khoáng bón cây) và đưa chúng ra ngoài vào mùa xuân khi bạn nhìn thấy mầm nhô lên.
     • Để kích thích chu kỳ giảm dần nhiệt độ, sau đó tăng dần của tự nhiên diễn ra từ cuối mùa thu đến đầu mùa xuân, đầu tiên hãy đặt túi hạt giống ở dưới cùng tủ lạnh. Trong hai tuần tiếp theo, dần dần di chuyển nó lên theo từng kệ một cho đến khi lên đến trên cùng, ngay cạnh cụm thiết bị làm lạnh. Sau đó, vào cuối mùa đông, hãy đảo ngược quá trình, di chuyển túi hạt xuống dưới theo từng kệ một.
3. Đưa cây giống sang khay hoặc chậu ươm. Khi cây giống bắt đầu nhú lên, bạn đã sẵn sàng nuôi dưỡng chúng trong một chậu nhỏ chứa đầy đất do bạn chọn. Nếu bạn cho phép hạt giống nảy mầm tự nhiên ngoài trời, chúng thường vẫn ở lại trong chậu mà bạn ươm chúng. Nếu không, hãy chuyển hạt giống khỏe mạnh từ tủ lạnh sang chậu có đất sẵn hoặc khay ươm. Đào một lỗ nhỏ cho hạt giống của bạn vào và vùi nó xuống để mầm chính chỉ thẳng lên và rễ cái cắm xuống dưới. Ngay lập tức tưới nước cho hạt giống của bạn. Qua thời gian, hãy cố gắng giữ cho đất xung quanh hạt ẩm, nhưng không được ướt nhoẹt hoặc giống như bùn, vì như vậy có thể khiến cây bị thối.
   • Không sử dụng phân bón cho đến khoảng 5 hoặc 6 tuần sau khi cây đã cắm rễ vững chắc xuống chậu mới. Hãy bắt đầu với lượng phân bón rất nhỏ, nếu không bạn có thể sẽ "đốt cháy" rễ non của cây, gây tổn hại đến chúng với việc tiếp xúc quá nhiều với các chất hóa học có trong phân bón.
4. Để cây con ở khu vực có nhiệt độ thích hợp. Vì hạt giống của bạn tiếp tục phát triển, điều quan trọng là không để chúng tiếp xúc trực tiếp với nhiệt độ lạnh nếu không bạn sẽ có nguy cơ mất đi cây non. Nếu bạn sống ở vùng có mùa xuân ấm áp, hãy cẩn thận đưa cây non ra nơi ấm áp nhưng có mái che bên ngoài trời, đảm bảo cây của bạn không được tiếp xúc với ánh nắng mặt trời liên tục hoặc gió mạnh, trừ khi loài cây của bạn có thể sinh tồn tự nhiên ở khu vực địa lý đó. Tuy nhiên nếu bạn định trồng cây nhiệt đới hoặc ươm mầm hạt giống không đúng mùa, tốt hơn hết bạn nên để cây trong nhà hoặc trong nhà kính nơi nhiệt độ ấm hơn.
   • Bất kể bạn để cây con ở đâu, điều quan trọng là đảm bảo chúng được tưới nước thường xuyên, nhưng không được tưới quá nhiều. Giữ cho đất ẩm, nhưng không ngập nước.
5. Chăm sóc cây con. Hãy tiếp tục chế độ tưới nước và phơi nắng cẩn thận khi cây con của bạn phát triển. Cây rụng lá sẽ mọc hai lá nhỏ gọi là lá mầm trực tiếp từ hạt trước khi phát triển lá thực và tiếp tục mọc lên. Khi cây của bạn sinh trưởng (xin nhắc lại là quá trình này thường phải mất nhiều năm), bạn có thể dần dần chuyển nó sang các chậu ngày càng lớn hơn để phù hợp với độ tăng trưởng của cây cho đến khi nó đạt đến kích thước mà bạn mong muốn.
   • Khi cây của bạn đã tương đối vững chắc, bạn có thể để nó ở ngoài trời trong một chiếc chậu nơi nó nhận được ánh nắng mặt trời buổi sớm và bóng xế buổi chiều, trừ khi loài cây bạn trồng có thể sinh tồn một cách tự nhiên ở vùng địa lý đó. Cây nhiệt đới và các giống cây mong manh khác có thể cần phải được giữ trong nhà vĩnh viễn nếu khí hậu ở khu vực của bạn không phù hợp cho chúng.

Lời khuyên

• Cắt tỉa rễ thường giúp cây thích nghi với môi trường nhỏ của nó.
• Bạn cũng có thể tạo cây bonsai từ các loại cây khác.
• Tập trung vào các kiểu dáng cây cơ bản như thẳng đứng, tự do, và hình thác đổ.
• Trồng cây trong chậu lớn và để nó phát triển một hoặc hai năm để tăng độ dày thân cây.
• Để cây tiếp tục phát triển cho đến mùa sang năm trước khi tạo kiểu dáng hoặc cắt tỉa nó.
• Đừng để cây chết và hãy chăm sóc nó.
• Chậu cây Trong nhà nên được lót sỏi hoặc đá cuội để tránh bẩn nhà.

Bài liên quan

• Trồng cây dương xỉ trong nhà giúp làm giảm bức xạ từ máy tính, máy in
• Chăm sóc cây lưỡi hổ (cây rắn)
• Trồng cà chua bằng hạt
• Diệt bồ công anh trên bãi cỏ
• Trồng vườn hoa

• « Mới nhất
• ‹ Mới hơn
• Cũ hơn ›

Liên kết đến đây

• Tự trồng một Cây Bonsai
• Bắt đầu một Cây Bonsai