Cổ học tinh hoa. Nguyễn Văn Ngọc, Trần Lê Nhân/142
VỢ LẼ PHẢI ĐÒN
Xưa có người đi làm quan xa. Vợ ở nhà có ngoại tình. Ít lâu, được tin chồng sắp về, đứa gian phu lấy làm lo. Đứa gian phụ bảo rằng:
- Không việc gì mà sợ. Tôi đã làm sẵn thứ rượu thuốc để đãi nó đây rồi.
Hai hôm sau chồng về tới nhà, đang khi chuyện trò vui vẻ, người vợ sai người thiếp rót chén rượu dưng chồng, bảo cố mời uống. Người thiếp biết rõ chén rượu ấy có thuốc độc, nghĩ trong bụng rằng:
"Ta mà dưng chén rượu này, thì ta là người giết chồng, ta mà nói ra, thì ta lại làm cho vợ cả phải tội".
Bèn giả cách ngã, làm cho chén rượu đổ xuống đất. Chồng thấy vậy, giận lắm, đánh cho người thiếp mấy chục roi.
Than ôi! Người thiếp này đánh đổ chén rượu, phần thì làm cho chồng được còn sống, phần thì làm cho vợ cả được khỏi tội. Trung tín đến như thế mà chẳng khỏi đòn, mà phải chịu tội.
CHIẾN QUỐC SÁCH
GIẢI NGHĨA[sửa]
- Ngoại tình: nói người đàn bà đã có chồng mà còn đi lại ăn ở tư túi với giai.
- Gian phu: người đàn ông đi lại vụng trộm với một người đàn bà đã có chồng.
- Giam phụ: trái nghĩa lại với gian phu.
- Trung tín: hết lòng, hết sức ăn ở chân thật với ai chẳng quản gì đến thân.
NHỜl BÀN[sửa]
Thần danh được là bà quan mà có ngoại tình rứt là xấu xa nên tội. Đã có ngoại tình, lại còn những toan giết chồng, cái tội càng trọng biết để vào đâu cho hết. Ngoan thay! Thế mà vẫn chẳng ai biết, vẫn ra ngoài vòng tù tội.
Phận hèn tiểu thiếp mà biết giữ cho chồng khỏi chết, vợ cả khỏi tội, hết lòng uỷ khúc, chỉ cốt giữ cho gia đình được êm thấm, khỏi ô uế, không quản gì đến thân, cái trí cao như thế, cái đức dày như thế mà lại đến nỗi vừa phải đòn, vừa bị người ghét. Than ôi! Tình cảnh khắt khe, nỗi oan ai tỏ.
Trong gia đình nhà ông quan này, có một câu chuyện như thế, nhưng trong cả nước, cả thiên hạ, còn có bao nhiêu câu chuyện cũng như thế. Xưa nay đã có biết bao nhiêu người chỉ vì chân lý, chỉ vì công nghĩa mà phải tù tội oan ức khốn khổ đến thân. Cái lòng trung tín, trung thành của những bậc ấy đáng quí, đáng trọng biết nhường nào.
