Cai thuốc tâm thần

Từ VLOS
Bước tới: chuyển hướng, tìm kiếm

Việc sử dụng bất kì loại thuốc tâm thần nào không bao giờ là một giải pháp vĩnh viễn, chẳng hạn thuốc chống trầm cảm, thuốc ngủ, thuốc chống rối loạn thần kinh, thuốc trị rối loạn tăng động giảm chú ý. Bác sĩ thường kê các thuốc này trong một khoảng thời gian của cuộc đời người bệnh khi chúng có tác dụng chữa trị một số vấn đề về khả năng tập trung, lo âu, rối loạn giấc ngủ hay những mặt khác của cuộc sống. Trong một số trường hợp bản thân thuốc tâm thần gây ra tác dụng phụ, khiến người bệnh gặp nhiều rắc rối hơn là lợi ích chữa bệnh. Các loại thuốc này thường gây ra “triệu chứng ngừng thuốc” mà có thể tránh được hay hạn chế bằng quá trình từ bỏ dần dần thay vì “đột ngột” ngừng hẳn. Bài viết sau đây sẽ hướng dẫn bạn cách từ bỏ thuốc tâm thần một cách an toàn. Điều quan trọng bạn phải ghi nhớ là không bao giờ ngừng uống thuốc tâm thần mà không xin ý kiến của bác sĩ trước đó.

Các bước[sửa]

Hỏi ý kiến bác sĩ kê thuốc[sửa]

  1. Tìm hiểu về loại thuốc đang uống. Hỏi bác sĩ để biết chính xác loại thuốc tâm thần mình đang uống và thời gian hấp thu bán phần của thuốc là bao lâu trước khi bắt đầu ngừng uống thuốc.[1]
    • Thời gian hấp thu bán phần là thời gian cơ thể cần để chuyển hóa thuốc đó, thời gian này càng ngắn thì quá trình từ bỏ càng chậm. Sự chuyển tiếp giữa liều cao sang liều thấp khó khăn hơn nhiều với những thuốc có thời gian hấp thu bán phần ngắn. Hỏi bác sĩ về loại thuốc tương đương nhưng có thời gian hấp thu bán phần dài vì như vậy quá trình cắt giảm sẽ dễ dàng hơn.[2]
    • Ví dụ, nếu bạn đang uống Klonopin thì đề nghị bác sĩ chuyển sang Valium và giải thích lý do cho bác sĩ. Tuy nhiên, cuối cùng thì bác sĩ vẫn là người biết lựa chọn nào là tốt nhất, do đó bạn nên nghe lời họ nếu họ không đồng ý với bạn.[1]
    • Một số thuốc chống trầm cảm thường được kê là Cymbalta, Effexor, Lexapro, Paxil, Prozac, Wellbutrin và Zoloft.[3]
    • Ambien có lẽ là loại thuốc nổi tiếng nhất trong số các thuốc ngủ.[4]
    • Một số thuốc chống rối loạn thần kinh nổi tiếng là Abilify, Haldol, Olanzapine và Risperdal.[4]
    • Thuốc an thần thường được sử dụng để điều trị lo âu bao gồm Ativan, Valium và Xanax.
    • Những thuốc trị rối loạn tăng động giảm chú ý phổ biến là Adderall, Concerta, Ritalin và Strattera.[4]
  2. Xác định nhu cầu sử dụng thuốc của bạn đã được đáp ứng đủ chưa. Nếu đã đủ bạn hỏi họ xem liệu ngừng thuốc thì có lợi hơn là tiếp tục uống không. Nếu ngừng uống thuốc mang lại lợi ích cho bạn thì bác sĩ có thể hướng dẫn bạn cách ngừng thuốc an toàn.
  3. Hỏi xem có thể cắt đôi viên thuốc không. Bạn cần biết liệu uống mình uống có thể cắt đôi mà không ảnh hưởng đến tác động của thuốc hay không.
    • Một số loại có tác dụng theo thời gian trong khi số khác thì không. Thuốc con nhộng và thuốc viên giải phóng theo thời gian không nên chia đôi, nhưng những thuốc khác thì chia đôi dễ dàng. Khi đó bạn có thể sử dụng những viên thuốc cắt đôi này để “hạ” liều lượng, sau đó tiếp tục cắt thành phần tư khi đã dùng các nửa viên thuốc theo thời gian được bác sĩ chỉ định.
  4. Sử dụng liều lượng 'cắt giảm'. Hỏi bác sĩ để biết liệu nhà sản xuất có cung cấp mức liều lượng được thiết kế riêng cho quá trình cắt giảm không.
    • Một số thuốc viên con nhộng và thuốc viên với liều lượng cao có thể giảm xuống bằng cách kê toa mới với lượng ít hơn.

Bảo vệ bản thân[sửa]

  1. Tuân theo hướng dẫn của bác sĩ. Bạn phải tuyệt đối tuân theo kế hoạch ngừng thuốc của bác sĩ một cách chính xác. Chỉ cần đi sai lệch một tí cũng có thể gây ra tác động xấu đến sức khỏe nói chung và ảnh hưởng đến kế hoạch ngừng thuốc tâm thần.
    • Để thực hiện đúng kế hoạch bạn nên viết rõ trên cuốn lịch những điều cần làm và khi nào phải làm. Nhờ người nhà hay bạn thân nhắc nhở mình kiểm tra lịch và thực hiện đúng theo kế hoạch ngừng thuốc.
    • Hỏi bác sĩ để biết cần phải làm gì nếu một lúc nào đó bạn vô tình đi chệch kế hoạch đã đề ra.
  2. Hiểu về triệu chứng cai thuốc. Bạn nên chuẩn bị tinh thần cho một số triệu chứng hay tác dụng phụ do quá trình bỏ thuốc gây ra, bao gồm triệu chứng giống cúm như buồn nôn, tiêu chảy, nhức đầu, nôn, mệt mỏi và ớn lạnh.[2]
    • Tác dụng phụ ảnh hưởng đến giấc ngủ và cảm xúc có thể làm bạn mệt mỏi từ 1-7 tuần, bao gồm mất ngủ, mơ tỉnh, giảm tập trung, bứt rứt và đôi khi có suy nghĩ tự tử.[2]
    • Các triệu chứng thực thể khác hoặc tác dụng phụ bao gồm nhức cơ, chóng mặt, ra mồ hôi, mờ mắt, ngứa ran hoặc có cảm giác như điện giật.[2]
    • Nhớ hỏi bác sĩ để biết triệu chứng cai thuốc nào thường xảy ra nhất, dựa trên chẩn đoán của họ và loại thuốc tâm thần bạn đang cai.
  3. Đặt câu hỏi. Không nên cho rằng bác sĩ kê thuốc là một chuyên gia về loại thuốc đó cũng như quá trình bỏ thuốc. Chắc chắn bác sĩ đa khoa có đủ trình độ kê thuốc nhưng họ không phải là những chuyên gia có sự hiểu biết về tính phức tạp của thuốc tâm thần và quá trình cai thuốc, về vấn đề này họ không thông thạo bằng bác sĩ chuyên khoa tâm thần.[5]
    • Có nhiều câu hỏi bạn nên đặt ra cho bác sĩ. Ví dụ, bạn hỏi họ xem liệu họ có biết các lựa chọn điều trị khác để giúp bạn cai loại thuốc đang uống.[6]
    • Hỏi họ về mức độ kinh nghiệm trong điều trị căn bệnh mà bạn gặp phải, và kinh nghiệm của họ đối với quá trình cai loại thuốc bạn đang uống.[6]
  4. Không e ngại. Lúc này sức khỏe tâm thần và thể chất của bạn đang bị đe dọa, vì vậy không nên e ngại khi muốn đặt câu hỏi. Nếu đó là một bác sĩ giỏi họ sẽ hiểu tình hình của bạn và tôn trọng, thông cảm cho những câu hỏi đó. Thật ra đây là một phần trong công việc của họ để làm bệnh nhân an tâm rằng bệnh sẽ được trị khỏi.
  5. Cân nhắc tìm ý kiến thứ hai. Nếu bác sĩ lờ đi câu hỏi hoặc ngay lập tức đồng ý cho bạn ngừng thuốc, cân nhắc tìm ý kiến thứ hai từ một bác sĩ chuyên khoa tâm thần khác.
    • Chi phí lấy thêm ý kiến có lẽ nhỏ hơn chi phí phải trả cho lời khuyên tồi về vấn đề cai thuốc, vì vậy nếu bạn lo lắng về cách tư vấn của bác sĩ thì nên tìm thêm một ý kiến thứ hai.[6]
  6. Theo dõi tình trạng sức khỏe chặt chẽ. Đôi khi triệu chứng cai thuốc cần đến vài tuần hay vài tháng mới xuất hiện, do đó bạn nên nhờ bác sĩ đang giúp mình bỏ thuốc theo dõi tình trạng của bạn theo định kỳ.[6]
    • Cho họ biết bạn lo lắng về các triệu chứng ngừng thuốc và tuân theo hướng dẫn của họ về lịch tái khám. Bác sĩ có thể cho biết cần chú ý những triệu chứng cụ thể nào dựa trên chẩn đoán của họ và loại thuốc bạn đang uống.

Điều phối quá trình bỏ thuốc[sửa]

  1. Tập thể dục. Ngừng uống thuốc tâm thần thường không diễn ra suôn sẻ nếu bạn bị căng thẳng và sức khỏe không tốt. Tập thể dục đều đặn có lợi ích chống trầm cảm dù không nhiều, đồng thời xả stress và giúp quá trình bỏ thuốc tâm thần diễn ra dễ dàng hơn.[6][7][8]
    • Khi tập thể dục bạn thử nghe nhạc để nâng cao tinh thần và giúp bạn theo đuổi quá trình luyện tập mỗi khi muốn từ bỏ. Nói là thế nhưng bạn vẫn phải lắng nghe cơ thể mình và không nên ép bản thân quá mức!
  2. Sẵn sàng thay đổi quyết định. Bạn nên nhớ mục đích từ bỏ thuốc tâm thần là để cảm thấy tốt hơn, không nhất thiết là phải ngừng thuốc hoàn toàn. Trong quá trình cai thuốc mà bạn cảm thấy thật khổ sở, bạn nên nhớ mình có thể thay đổi quyết định là tiếp tục uống thuốc nếu bác sĩ cho rằng nên làm vậy.[6]
    • Chắc chắn phải hỏi ý kiến bác sĩ trước khi thay đổi quyết định và làm theo lời khuyên của họ.
  3. Ăn uống lành mạnh. Ăn uống không lành mạnh khiến bạn cảm thấy sức khỏe không tốt, từ đó cản trở nỗ lực bỏ thuốc của mình. Vì vậy quan trọng là bạn phải ăn uống lành mạnh.[9]
    • Một số thực phẩm lành mạnh có thể kể đến là thịt nạc, các loại hạt, hoa quả và rau.[9]
    • Điểm chính cần ghi nhớ trong cách ăn uống lành mạnh đó là chế độ ăn cân đối, tránh ăn quá nhiều một loại thực phẩm nào.
  4. Ngủ nhiều. Ngủ không đủ giấc ảnh hưởng xấu đến sức khỏe tâm thần vì bạn luôn cảm thấy mệt mỏi, buồn và bứt rứt, tất cả đều cản trở nỗ lực cai thuốc an toàn của bạn.[10][8]
    • Nếu bạn khó ngủ thì nên ngủ trong phòng tối hoàn toàn. Giảm tác động của âm thanh xung quanh bằng cách thay đổi môi trường và/hoặc đeo bịt tai. Cố gắng tạo thói quen ngủ nề nếp, ngủ đúng giờ mỗi đêm. Ghi nhận số giờ mình cần ngủ mỗi đêm để cảm thấy tươi tỉnh trở lại, và cố gắng ngủ đủ số giờ đó mỗi đêm.
    • Ví dụ, nếu bạn có khuynh hướng lên giường lúc 10:30 tối và đọc sách 30 phút trước khi thiếp ngủ, cố gắng thực hiện theo lịch trình đó một cách thường xuyên. Đây là cách rèn luyện cơ thể ngủ đúng giờ.[11]
  5. Không tiêu thụ caffein quá nhiều. Caffein làm bạn bồn chồn và góp phần tạo ra cảm giác căng thẳng, lo âu, khiến quá trình bỏ thuốc diễn ra khó khăn hơn và giảm khả năng thành công.[10]
  6. Áp dụng liệu pháp tâm lý. Người ta nhận thấy liệu pháp tâm lý hay tư vấn tỏ ra hiệu quả dù được tiến hành riêng lẻ hay kết hợp với thuốc tâm thần. Do đó nếu bạn đang cai thuốc nhưng cảm thấy thuốc này vẫn có lợi cho mình thì nên cân nhắc liệu pháp tâm lý hay tư vấn.[6]
    • Để tìm một chuyên gia tâm lý hay chuyên gia tư vấn, bạn tìm trên internet với từ khóa “chuyên gia tâm lý + vị trí của bạn”, hoặc “chuyên gia tâm lý + vị trí của bạn + chẩn đoán bệnh cụ thể”.
    • Một cách khác để tìm chuyên gia tâm lý là ghé vào trang: http://locator.apa.org/

Ngừng lạm dụng thuốc kê toa phi pháp[sửa]

  1. Trao đổi với bác sĩ. Việc thú nhận đang dùng thuốc kê toa phi pháp khiến bạn xấu hổ nhưng bạn vẫn phải trao đổi với bác sĩ về giải pháp an toàn nhất để từ bỏ loại thuốc này vốn không được kê cho bạn. Nên nhớ các bác sĩ hằng ngày vẫn nghe đủ loại bệnh tật và than phiền về sức khỏe, đó là một phần công việc của họ nên bạn không cần phải xấu hổ.
    • Nếu bạn ngại nêu lên vấn đề vì đang uống thuốc đó một cách phi pháp, hãy nói theo kiểu giả định.
    • Ví dụ, bắt đầu buổi nói chuyện bằng cách đặt câu hỏi như "Nếu tôi đang uống một loại thuốc kê toa phi pháp, ông có thể giúp tôi cai nó an toàn không? Hoặc ông có thể gợi ý cho tôi hướng nào đó để được giúp đỡ không?"
  2. Tìm hiểu về các trung tâm cai thuốc. Cân nhắc đăng ký tham gia một cơ sở cai thuốc để giúp từ bỏ thuốc tâm thần, nhưng bạn cần phải nghiên cứu để tìm một cơ sở phù hợp. Một số trung tâm cai thuốc chuyên điều trị những người bị nghiện một loại thuốc nào đó, vì vậy bạn nên tìm một cơ sở phù hợp với nhu cầu của mình.[12] Ngoài ra người ta có hai loại hình cai thuốc nội trú và ngoại trú. Bạn cũng phải trao đổi với bác sĩ để biết cách cai thuốc nào có lợi nhất.
    • Các chương trình điều trị nội trú kéo dài ít nhất 28 ngày.[13] Đó là lựa chọn tốt nếu trước đây bạn đã từng cố bỏ thuốc nhưng thất bại, dù là tự thực hiện hay thông qua chăm sóc ngoại trú. Đó cũng là một lựa chọn tốt nếu bạn cần cai nghiện bằng thuốc (cách từ bỏ an toàn một loại thuốc phi pháp dưới sự theo dõi).
    • Các chương trình điều trị ngoại trú tạo sự tự do nhiều hơn cho người bệnh. Đây là lựa chọn tốt nếu bạn không thể nghỉ làm việc hay cần có mặt thường xuyên để hỗ trợ gia đình. Tuy nhiên lựa chọn này không tốt lắm nếu bạn đang phải vật lộn với bản thân, vì khi đó bạn được tự do với toàn bộ các vật dụng của mình và có thể tiếp tục xa ngã vào việc dùng thuốc.[13]
    • Cả hai loại chương trình đều có một số lựa chọn điều trị, trong đó có thể bao gồm biện pháp trị liệu theo nhóm, nhưng chương trình điều trị nội trú được điều chỉnh phù hợp hơn cho từng cá nhân vì khi đó họ phải sinh hoạt tại cơ sở.[13]
  3. Thành thật với chính mình. Nhớ rằng khi bị nghiện một loại thuốc tâm thần nào đó thì bạn có khuynh hướng thiên vị trong cách đánh giá về lợi ích của chương trình ngoại trú và nội trú. Nhờ bác sĩ, người thân, người yêu hay bạn bè tư vấn để giúp bạn ra quyết định chính xác, vì họ có cái nhìn công bằng hơn so với bạn.[13]
    • Để thành thật hơn với bản thân, bạn nên tự hỏi mình cần loại hình điều trị nào khi có tinh thần thoải mái và dễ chịu nhất, hoặc khi ít bị tác động bởi các triệu chứng cai thuốc nhất.
  4. Tham gia chương trình cai thuốc. Nên nhớ việc quyết định tham gia một chương trình cai thuốc nào đó cần phải căn cứ vào khuyến nghị của bác sĩ (quan trọng nhất) và gợi ý của gia đình về những gì có lợi nhất với bạn.
    • Xem xét vấn đề này một cách nghiêm túc và cố gắng hết sức khi đã quyết định thực hiện. Nếu cảm thấy sự quyết tâm của mình đang bị dao động trong thời gian theo đuổi điều trị, bạn hãy nhớ rằng biển động rồi sẽ ngừng, và các triệu chứng tiêu cực xảy ra trong quá trình cai thuốc cũng giống như vậy.

Lời khuyên[sửa]

  • Quá trình cai và phục hồi hoàn toàn không giống nhau ở mỗi người, vì vậy bạn không nên mong đợi nó sẽ diễn ra theo cách được mô tả trong tài liệu nào đó. Một số bệnh nhân cần rất ít thời gian và cũng không gặp nhiều triệu chứng, trong khi những người khác lại rất khó khăn trong quá trình từ bỏ.

Cảnh báo[sửa]

  • Luôn luôn nhờ bác sĩ kê thuốc tư vấn trước khi quyết định từ bỏ một loại thuốc tâm thần!

Nguồn và Trích dẫn[sửa]

  1. ↑ 1,0 1,1 http://psychcentral.com/lib/discontinuing-psychiatric-medications-what-you-need-to-know/
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 http://www.benzo.org.uk/healy.htm
  3. ↑ http://psychcentral.com/lib/top-25-psychiatric-medication-prescriptions-for-2013/
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 http://www.nimh.nih.gov/health/topics/mental-health-medications/mental-health-medications.shtml
  5. ↑ http://www.apa.org/monitor/2012/06/prescribing.aspx
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 http://psychcentral.com/lib/discontinuing-psychiatric-medications-what-you-need-to-know/?all=1
  7. ↑ https://www.cmha.bc.ca/get-informed/mental-health-information/improving-mh
  8. ↑ 8,0 8,1 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18505314
  9. ↑ 9,0 9,1 https://www.cmha.bc.ca/get-informed/mental-health-information/improving-mh
  10. ↑ 10,0 10,1 https://www.cmha.bc.ca/get-informed/mental-health-information/improving-mh
  11. ↑ http://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/adult-health/in-depth/sleep/art-20048379
  12. ↑ http://www.rehabs.com/about/rehab-treatment/
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 http://psychcentral.com/lib/differences-between-outpatient-and-inpatient-treatment-programs/
  • « Mới nhất
  • ‹ Mới hơn
  • Cũ hơn ›
Lấy từ “https://tusach.thuvienkhoahoc.com/index.php?title=Cai_thuốc_tâm_thần&oldid=144749”