Lựa chọn kinh tế của con người chịu ảnh hưởng bởi các gene
Với những thí nghiệm liên quan đến quyết định kinh tế cá nhân được thực hiện với sự biến đổi những thông số đầu vào và đo lường điều gì đang diễn ra trong não bộ trong quá trình con người ra quyết định. Daniel Kahneman đã giành được giải Nobel kinh tế khi ông đề xuất những mô hình tiên đoán về hành vi kinh tế và mở ra ngành khoa học mới là kinh tế thần kinh học. Bài này sẽ giới thiệu về một thí nghiệm kinh tế đánh giá vai trò của gene trong quá trình con người lựa chọn các quyết định kinh tế.
Từ một trò chơi kinh tế[sửa]
Một nhóm các nhà nghiên cứu quốc tế lần đầu tiên đã chứng minh ảnh hưởng của gene đối với những hành vi lựa chọn và quyết định kinh tế của con người thông qua một thí nghiệm với chò trơi kinh tế.
Theo truyền thống các nhà khoa học xã hội thường do dự khi thừa nhận vai trò của gene trong việc giải thích hành vi kinh tế. Nhưng nghiêm cứu gần đây của David Cesarini, nghiên cứu sinh kinh tế thuộc Học viện công nghệ Massachusetts (MIT) và các đồng nghiệp đến từ Thụy Điển đã chỉ ra rằng những nhân tố gene di truyền cấu thành những cái mà con người nhận thức là hợp lý và bất hợp lý.
Thí nghiệm này được công bố ngày 1 tháng 10, 2007 trên tờ Kỷ yếu Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia.
Trò chơi như sau: 2 người tham gia chia nhau một món tiền thưởng không liên quan đến đóng góp cá nhân & họ buộc phải thỏa thuận về phần nhận được của mỗi người. Nguyên tắc cơ bản của trò chơi là một trong hai người sẽ đề xuất phương án chia món tiền và người kia phải có câu trả lời lại, sẽ có duy nhất một đề xuất nên chỉ có một câu trả lời là đồng ý hoặc không đồng ý. Nếu đề xuất này không được chọn bởi người còn lại thì cả hai sẽ không nhận được gì cả.
Bởi sự khước từ trò chơi hàm nghĩa phần thưởng là không có gì dành cho cả hai người. Lý thuyết về tính tư lợi cá nhân tiên đoán chắc chắn rằng người trả lời trong thí nghiệm trên sẽ chấp nhận bất cứ một món tiền nào đó lớn hơn 0 dành cho mình còn hơn không nhận được gì. Nhưng kết quả nghiên cứu trong phòng thí nghiệm lại chỉ ra rằng mặc dù được tiền cho không, nhưng những người nhận vẫn từ chối nếu họ thấy cách chia chác không được công bằng.
Đến những kết quả bất ngờ[sửa]
Cesarini nói: “So với những ảnh hưởng chung từ môi trường như sự dạy bảo, những ảnh hưởng từ gene di truyền được xem là nhân tố quan trọng dẫn đến sự khác nhau trong cách mọi người quyết định”.
Ông Bjorn Wallace, trưởng nhóm thí nghiệm đến từ trường kinh tế Stockholm nói: “Những ảnh hưởng đáng kể thuộc về gene di truyền chắc là một vấn đề gây nên những mối quan tâm lớn hơn của chúng ta đối với lựa chọn kinh tế cá nhân”.
Nghiên cứu những chi phối của gene di truyền trong trò chơi này, Cesarini và các đồng nghiệp tiến hành thí nghiệm đối với những cặp sinh đôi được chọn ra từ Sổ danh bạ sinh đôi của Thụy Điển. Theo đó, các nhà nghiên cứu kiểm soát từng tình huống chi tiết. Do những cặp sinh đôi cùng trứng sẽ có cùng những gene di truyền trong khi những cặp sinh đôi khác trứng thì không có điều này. Các nhà nghiên cứu có thể phát hiện ra ảnh hưởng của gene di truyền bằng cách so sánh mức giống nhau giữa các cặp sinh đôi cùng trứng & sinh đôi khác trứng tham gia thí nghiệm.
Các nhà nghiên cứu kết luận rằng gene di truyền tác động chiếm đến 40% những biến thiên mà những người tham gia phản ứng lại với những lời đề nghị không hợp lý trong khi chia món tiền. Trong một nhận xét khác, các nhà nghiên cứu chỉ ra rằng những cặp sinh đôi cùng trứng đã chia tiền tốt hơn các cặp sinh đôi khác trứng.
Nguồn[sửa]
- Một phiên bản khác của bài này đã đăng trên trang tin Khoahoc.com.vn
- Genes influence people's choices in economics game, Greg Frost, MIT News- October 1, 2007.
Tham khảo thêm[sửa]
- Tài chính hành vi học, Wikipedia Anh ngữ.
- 'Heritability of ultimatum game responder behavior' - Proceedings of the National Academy of Sciences, October 2, 2007, Vol. 104, No. 40.
