Nhận biết nếu bạn mắc chứng rối loạn đa nhân cách

Từ VLOS
Bước tới: chuyển hướng, tìm kiếm

Rối loạn nhân cách phân ly (DID), trước đây được biết đến với tên gọi rối loạn đa nhân cách, là tình trạng rối loạn nhận dạng khi người bệnh có ít nhất hai trạng thái cá tính riêng biệt.[1] DID thường là hậu quả của tình trạng bị ngược đãi nghiêm trọng thời thơ ấu. Chứng bệnh này có thể gây bất tiện và bối rối cho người bệnh và cả những người xung quanh họ. Nếu lo lắng mình mắc DID, bạn có thể xác định bằng cách nhờ chuyên gia chẩn đoán, nhận biết các triệu chứng và dấu hiệu cảnh báo, hiểu những điều cơ bản về DID, và xua tan những quan niệm sai lầm thường gặp về bệnh rối loạn nhân cách phân ly.

Các bước[sửa]

Nhận biết các triệu chứng[sửa]

  1. Phân tích ý thức của bạn về bản thân. Người mắc DID có nhiều trạng thái tính cách riêng biệt.[2] Những trạng thái này là các khía cạnh của chính họ, nhưng được thể hiện một cách riêng biệt, trong khoảng thời gian đó người bệnh có thể không nhớ lại bất cứ ký ức nào. Các trạng thái tính cách khác nhau có thể gây ra sự xáo trộn trong ý thức về bản thân người bệnh.[1]
    • Chú ý sự “chuyển đổi” trong tính cách. Khái niệm “chuyển đổi” chỉ sự thay đổi từ cá tính/ trạng thái này sang cá tính/ trạng thái khác. Sự chuyển đổi tính cách của người DID xảy ra tương đối thường xuyên hoặc mang tính bền vững. Người DID chuyển đổi sang trạng thái khác có thể chỉ sau vài giây cho đến nhiều giờ, và khoảng thời gian bộc lộ tính cách hoặc trạng thái thay thế sẽ khác nhau tùy theo từng người. Người ngoài đôi khi có thể xác định sự chuyển đổi dựa trên các biểu hiện:[1]
      • Thay đổi trong âm điệu/âm sắc giọng nói.
      • Chớp mắt liên tục như đang thích nghi với ánh sáng.
      • Thay đổi cơ bản trong thái độ hoặc trạng thái thể chất.
      • Thay đổi nét mặt hoặc cách biểu đạt.
      • Thay đổi trong lối suy nghĩ hoặc trong cách nói chuyện không có lý do hoặc bất cứ dấu hiệu cảnh báo nào.
    • Riêng ở trẻ em, việc tưởng tượng ra trò chơi hoặc bạn chơi cùng không biểu thị chứng rối loạn đa nhân cách.[1]
  2. Nhận ra sự thay đổi cực đoan trong cảm xúc và hành vi. Người DID thường có những thay đổi rõ ràng trong cảm xúc (có thể quan sát được), hành vi, ý thức, ký ức, cảm nhận, tư duy (các ý nghĩ), và chức năng cảm giác – vận động.[1]
    • Người DID đôi khi có thể đột ngột thay đổi hoàn toàn chủ đề hoặc lối tư duy. Họ cũng có thể cho thấy sự thiếu khả năng tập trung trong thời gian dài, có lúc chú ý nói chuyện, có lúc lại không.[3]
  3. Xác định các vấn đề về trí nhớ. Người DID thường gặp các vấn đề nghiêm trọng về trí nhớ, bao gồm việc khó nhớ lại các sự kiện hàng ngày, những thông tin cá nhân quan trọng hoặc các biến cố sang chấn.[1]
    • Các dạng vấn đề về trí nhớ liên quan đến DID không giống chứng hay quên bình thường hàng ngày. Làm mất chìa khóa hoặc quên không nhớ mình để xe ở đâu không phải vấn đề quá nghiêm trọng. Trong khi đó người DID thường có một khoảng trống trong ký ức, ví dụ hoàn toàn không nhớ tình huống mới xảy ra.
  4. Theo dõi mức độ suy sụp. Bạn chỉ bị chẩn đoán mắc DID nếu những triệu chứng gây tổn hại đáng kể cho đời sống xã hội, nghề nghiệp hoặc các mặt khác trong hoạt động hàng ngày của bạn.[1]
    • Các triệu chứng (các trạng thái khác nhau, vấn đề về trí nhớ) có gây nhiều đau khổ cho bạn không?
    • Bạn có gặp nhiều rắc rối ở trường học, nơi làm việc hay sinh hoạt hàng ngày vì những triệu chứng của bạn không?
    • Các triệu chứng có gây khó khăn cho quan hệ bạn bè và quan hệ của bạn với những người khác không?

Tiếp nhận sự đánh giá[sửa]

  1. Tham khảo chuyên gia tâm lý. Cách duy nhất chắc chắn để biết bạn có mắc chứng DID không là nhờ chuyên gia tâm lý đánh giá. Người DID không phải lúc nào cũng nhớ được khi họ trải qua một trạng thái tính cách nào đó.[1] Vì vậy, người DID có thể không nhận ra những trạng thái đa chiều của họ, khiến cho việc tự chẩn đoán trở nên vô cùng khó khăn.
    • Không cố gắng tự chẩn đoán. Bạn phải đến chuyên gia tâm lý để xác định liệu mình có mắc chứng DID không. Chỉ các chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ tâm thần mới đủ năng lực chẩn đoán bệnh.
    • Tìm chuyên gia tâm lý hoặc chuyên gia trị liệu chuyên về đánh giá và điều trị bệnh DID.[4]
    • Nếu được chẩn đoán mắc DID, bạn có thể cân nhắc xem liệu có cần uống thuốc điều trị không.[5] Nhờ chuyên gia tâm lý giới thiệu cho bạn một bác sĩ tâm thần.
  2. Loại trừ các vấn đề y khoa. Người DID đôi khi gặp các vấn đề về trí nhớ và kích động do các căn bệnh nào đó gây ra. Quan trọng là bạn cũng phải được bác sĩ chăm sóc sức khỏe ban đầu khám để loại trừ các khả năng khác.
    • Bạn cũng cần loại trừ việc sử dụng chất kích thích.[1] Việc mất trí nhớ do uống rượu hoặc nhiễm độc không gây bệnh DID.
    • Liên lạc ngay với bác sĩ nếu xảy ra các cơn co giật ở bất kỳ dạng nào. Đây là một căn bệnh và không liên quan trực tiếp đến chứng DID.
  3. Bạn cần kiên nhẫn trong thời gian tiếp nhận sự hỗ trợ chuyên khoa. Việc chẩn đoán DID cần phải có thời gian. Đôi khi người DID bị chẩn đoán nhầm, nguyên nhân chủ yếu là do nhiều bệnh nhân DID còn kèm theo các vấn đề sức khỏe tâm thần khác như: trầm cảm, rối loạn sstress sau sang chấn, rối loạn ăn uống, rối loạn giấc ngủ, rối loạn hoảng sợ hoặc rối loạn do lạm dụng chất. Sự kết hợp của các căn bệnh này khiến các triệu chứng của bệnh rối loạn đa nhân cách trùng lắp với các chứng rối loạn khác. Do đó có thể bác sĩ cần thêm thời gian theo dõi bệnh nhân trước khi đưa ra chẩn đoán chính xác.
    • Bạn không thể trông đợi được chẩn đoán ngay sau buổi đầu tiên đến gặp chuyên gia sức khỏe tâm thần. Quá trình đánh giá bệnh đòi hỏi nhiều buổi khám.
    • Nhớ nói với bác sĩ rằng bạn đang lo lắng mình mắc bệnh DID. Như vậy bạn sẽ giúp cho việc chẩn đoán được dễ dàng hơn, vì nhờ đó mà bác sĩ (chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ tâm thần) có thể đặt những câu hỏi thích hợp và quan sát hành vi của bạn theo đúng hướng.
    • Trung thực khi mô tả các trải nghiệm của bạn. Càng có nhiều thông tin, bác sĩ càng chẩn đoán chính xác.

Nhận ra các dấu hiệu cảnh báo[sửa]

  1. Chú ý các triệu chứng khác và các dấu hiệu cảnh báo của bệnh DID. Có rất nhiều triệu chứng liên quan mà người mắc DID có thể biểu hiện. Mặc dù không phải tất cả đều được dùng để chẩn đoán DID, nhưng nhiều triệu chứng có khả năng xuất hiện và liên quan mật thiết đến căn bệnh.
    • Liệt kê một danh sách mọi triệu chứng mà bạn gặp phải. Bản liệt kê này sẽ giúp làm rõ tình trạng của bạn. Đem theo danh sách này khi đến chuyên gia tâm lý để được chẩn đoán.
  2. Lưu ý đến tiền sử bị lạm dụng hoặc ngược đãi. Chứng DID thường là kết quả của những năm tháng dài bị ngược đãi.[6] Không giống những bộ phim như "Trò chơi trốn tìm" mô tả chứng rối loạn khởi phát đột ngột bởi một biến cố sang chấn mới xảy ra, chứng DID thường xuất phát từ tình trạng bị lạm dụng triền miên. Những người trải qua thời thơ ấu với những năm dài bị lạm dụng về tình cảm, thể chất, hoặc tình dục thường phát triển chứng DID như một cơ chế đối phó với sự ngược đãi.[1] Nhìn chung sự lạm dụng này rất nghiêm trọng, ví dụ như bị thường xuyên bị người nuôi dưỡng lạm dụng tình dục hoặc bị bắt cóc và ngược đãi trong thời gian dài.
    • Một lần bị ngược đãi (hoặc một vài sự kiện không liên quan) không gây nên tình trạng rối loạn đa nhân cách.
    • Các triệu chứng có thể khởi phát từ thời thơ ấu nhưng không được chẩn đoán cho đến khi người bệnh bước vào tuổi trưởng thành.
  3. Theo dõi hiện tượng “thời gian bị mất” và mất trí nhớ. Thuật ngữ “thời gian bị mất” biểu thị một người đột ngột nhận ra sự vật xung quanh, và hoàn toàn quên hết về khoảng thời gian mới xảy ra (ví dụ như ngày hôm trước hoặc các hoạt động trong buổi sáng hôm đó). Hiện tượng này liên quan chặt chẽ đến chứng mất trí nhớ - là tình trạng một người mất một ký ức nào đó hoặc một chuỗi những ký ức có liên quan. Cả hai tình trạng này đều tác động mạnh đến người bệnh, khiến họ bối rối và không nhận thức được cách hành xử của chính mình.[7]
    • Viết nhật ký về các vấn đề trí nhớ. Nếu đột nhiên bạn tỉnh ra mà không biết mình vừa làm gì, bạn hãy ghi lại việc đó. Kiểm tra ngày giờ và ghi chú về việc bạn đang ở đâu và sự việc cuối cùng bạn còn nhớ. Điều này có thể giúp bạn xác định các kiểu tác nhân kích thích dẫn đến giai đoạn phân ly. Bạn có thể chia sẻ với chuyên gia sức khỏe tâm thần nếu thấy thoải mái.
  4. Nhận biết sự phân ly. Sự phân ly là cảm giác tách khỏi cơ thể, trải nghiệm, cảm giác hoặc ký ức của bản thân. Mọi người ai cũng đều có các trải nghiệm phân ly ở một mức độ nào đó (ví dụ như khi bạn phải ngồi quá lâu trong một lớp học chán ngắt, và đột nhiên tỉnh lại khi nghe tiếng chuông reo và chẳng còn nhớ điều gì đã xảy ra trong khoảng một tiếng đồng hồ trước đó). Tuy nhiên, những người DID có thể trải qua tình trạng phân ly thường xuyên hơn, như thể họ đang "sống trong mộng du". Người bệnh DID có thể diễn tả rằng họ hành động như thể họ đang từ bên ngoài nhìn vào thể xác của mình.[8]

Hiểu về những điều căn bản của bệnh DID[sửa]

  1. Tìm hiểu về tiêu chuẩn đặc thù trong chẩn đoán bệnh DID. Hiểu biết về tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh DID có thể giúp bạn quyết định liệu có cần sự đánh giá của chuyên gia tâm lý để xác nhận nghi ngờ của bạn không. Theo cẩm nang chẩn đoán và thống kê về các rối loạn tâm thần, ấn bản thứ 5 (DSM-5), công cụ chủ yếu sử dụng trong tâm lý học, có năm tiêu chuẩn cần đáp ứng để chẩn đoán một người DID. Tất cả năm tiêu chuẩn này phải được kiểm chứng lại trước khi chẩn đoán.[1] Đó là:
    • Có từ hai trạng thái tính cách trở lên trong một người theo quy tắc tiêu chuẩn văn hóa và xã hội.
    • Có vấn đề về trí nhớ lặp đi lặp lại, chẳng hạn như có khoảng trống ký ức về các hoạt động thường ngày, quên các thông tin cá nhân hoặc các biến cố sang chấn.
    • Các triệu chứng gây xáo trộn lớn trong hoạt động (học hành, làm việc, sinh hoạt thường ngày, quan hệ với mọi người).
    • Sự xáo trộn không phải là một phần của các nghi thức văn hóa hoặc tôn giáo được công nhận.
    • Các triệu chứng không do việc lạm dụng chất hoặc bệnh tật gây ra.
  2. Hiểu rằng DID là một chứng rối loạn khá phổ biến. Chứng rối loạn nhân cách phân ly thường được mô tả là một căn bệnh tâm thần hãn hữu xảy ra trong cộng đồng; một chứng bệnh có vẻ như rất hiếm gặp. Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây cho thấy có từ 1-3% dân số thực sự mắc bệnh, đưa chứng bệnh này lên hàng phổ biến trong các bệnh tâm thần.[1] Tuy nhiên bạn đừng quên rằng mức độ nghiêm trọng của bệnh có thể khác nhau tùy từng người.
  3. Biết rằng chứng bệnh DID ở nữ giới có tỷ lệ cao gấp nhiều lần ở nam giới. Có thể là do điều kiện xã hội hoặc do có nhiều rủi ro bị lạm dụng thời thơ ấu hơn, nữ giới thường có khả năng mắc bệnh cao hơn nam giới từ ba đến chín lần. Hơn nữa, nữ giới thường biểu hiện nhiều trạng thái/tính cách hơn nam giới, trung bình có khoảng 15+ tính cách, trong khi con số này ở nam giới là 8+.

Xua tan các câu chuyện hoang đường[sửa]

  1. Biết rằng chứng rối loạn nhân cách phân ly là một căn bệnh thực sự. Vài năm trở lại đây đã có nhiều tranh cãi về tính xác thực của bệnh DID. Tuy nhiên, các chuyên gia tâm lý và các nhà khoa học đã cùng đi đến kết luận rằng dù có bị hiểu lầm, chứng bệnh này là thực sự có thật.[1]
    • Những bộ phim nổi tiếng như "Kẻ lập dị," "Sàn đấu sinh tử," và "Sybil" mô tả phiên bản hư cấu và cực đoan của bệnh DID, khiến căn bệnh này càng thêm phần khó hiểu và gây nhiễu loạn đối với nhiều người.
    • Chứng DID không xuất hiện đột ngột và rõ rệt như phim ảnh và truyền hình mô tả, và cũng không có xu hướng bạo lực hoặc thú tính.
  2. Biết rằng các chuyên gia tâm lý không gây ra ký ức sai lầm ở bệnh nhân DID. Mặc dù có nhiều trường hợp bệnh nhân trải qua những ký ức sai lầm khi chuyên gia tâm lý thiếu kinh nghiệm hỏi những câu mang tính dẫn dắt hoặc khi bệnh nhân ở trong trạng thái thôi miên, người DID rất hiếm khi quên hết mọi sự ngược đãi mà họ đã từng trải qua. Người bệnh thường phải chịu đựng sự lạm dụng một thời gian dài, do đó họ hầu như không thể trấn áp hoặc kiềm chế mọi ký ức; họ có thể quên một vài phần ký ức, nhưng không phải là toàn bộ.[9]
    • Một chuyên gia tâm lý có kinh nghiệm sẽ biết hỏi những câu không khiến bệnh nhân tạo ra những ký ức sai lầm hoặc những lời kể sai lầm.
    • Một cách an toàn để điều trị chứng DID là sử dụng liệu pháp điều trị, một phương pháp đã cho thấy có sự cải thiện rõ rệt.
  3. Hiểu rằng DID không giống với “bản ngã thay đổi” . Nhiều người cho rằng họ mắc chứng đa nhân cách, nhưng thực ra họ đang thay đổi bản ngã. “Bản ngã thay đổi” là tính cách được một người ta tạo ra để hành động hoặc cư xử khác với tính cách bình thường của họ. Nhiều người DID không hoàn toàn nhận thức được các trạng thái đa nhân cách của mình (do xảy ra hiện tượng mất trí nhớ), trong khi người có bản ngã thay đổi không những nhận thức được mà còn chủ tâm cố gắng tạo ra nhân cách thứ hai.
    • Những người nổi tiếng có các bản ngã thay đổi có thể kể đến là Eminem/Slim Shady và Beyonce/Sasha.

Lời khuyên[sửa]

  • Việc có một vài triệu chứng mô tả như trên cũng không có nghĩa là bạn mắc DID.
  • Hệ thống rối loạn nhân cách phân ly có thể giúp ích trong thời thơ ấu khi xảy ra việc lạm dụng, nhưng sẽ trở thành vấn đề rắc rối khi người bệnh không cần nữa, thông thường khi họ đã trưởng thành. Đây là lúc đa số mọi người tìm cách trị liệu để đối phó với sự rối loạn hiện tại trong tuổi trưởng thành.

Nguồn và Trích dẫn[sửa]

  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 http://www.researchgate.net/profile/Bethany_Brand/publication/271770028_Dissociative_identity_disorder/links/54d17b8f0cf28959aa7b0a64.pdf
  2. ↑ http://www.researchgate.net/profile/Bethany_Brand/publication/271770028_Dissociative_identity_disorder/links/54d17b8f0cf28959aa7b0a64.pd
  3. ↑ http://www.sascwr.org/files/www/resources_pdfs/mental_illness/Symptoms_of_DID.pdf
  4. ↑ http://www.isst-d.org/default.asp?contentID=18
  5. ↑ https://www.isst-d.org/downloads/GUIDELINES_REVISED2011.pdf
  6. ↑ http://psychcentral.com/lib/dispelling-myths-about-dissociative-identity-disorder/
  7. ↑ http://www.webmd.com/mental-health/dissociative-identity-disorder-multiple-personality-disorder
  8. ↑ http://www.aamft.org/imis15/content/consumer_updates/Dissociative_identity_disorder.aspx
  9. ↑ http://psychcentral.com/lib/dispelling-myths-about-dissociative-identity-disorder/0009785
  • « Mới nhất
  • ‹ Mới hơn
  • Cũ hơn ›
Lấy từ “https://tusach.thuvienkhoahoc.com/index.php?title=Nhận_biết_nếu_bạn_mắc_chứng_rối_loạn_đa_nhân_cách&oldid=144035”