Vácxin phòng đa chủng virus cúm
Virus cúm có vật chất di truyền là RNA, thuộc họ Orthomyxoviridae, nhiễm và gây bệnh ở chim và động vật có vú. Virus này là nguyên nhân gây tử vong của 250 đến 500 ngàn người/năm1, con số này có thể đến hàng triệu trong các đại dịch. Sự xuất hiện của chủng virus cúm mới là nguyên nhân gây đại dịch và đã cướp đi sinh mạng của hàng triệu người trên toàn thế giới trong thế kỷ 20. Chủng mới gây đại dịch thường nhiễm từ một loài động vật sang người hoặc chủng virus của người „nhận“ gene từ một loại virus mà bình thường chỉ gây bệnh ở chim hoặc lợn. Vacxin phòng cúm thường được tiêm cho người2 và vật nuôi3 ở các nước phát triển.
Vacxin cúm người thường được tạo từ nguyên liệu của 3 chủng virus, điển hình là từ 2 phân tuýp virus cúm A và một phân tuýp virus cúm B4.
Vácxin phòng cúm mùa có tác dụng phòng bệnh do những chủng virus cúm nhất định và không có khả năng tạo miễn dịch bền vững vì đột biến thường trong bộ gene virus dẫn đến hình thành các chủng virus mới. Glycoprotein hemagglutinin (HA) của virus cúm tạo thành các „mũi nhọn“ lớn trên bề mặt của virus. Những mũi nhọn này có khả năng gắn với các axit sialic (đầu đường của các oligosaccharide) trong phân tử nhiều glycoprotein và glycolipid bề mặt tế bào. Vacxin cúm mùa kích thích cơ thể tạo kháng thể kháng vùng kháng nguyên HA của virus. Chính vì vậy, nếu đột biến sảy ra với HA, vacxin sẽ không còn tác dụng. Tuy nhiên, „trong cái khó buộc phải tìm manh mối“, trình tự bảo thủ của HA chính là cơ sở cho những nghiên cứu tạo vacxin kháng đa chủng virus thông qua khả năng kích thích cơ thể sinh kháng thể kháng trình tự bảo thủ này. Sau khi tiêm plasmid mang DNA mã hóa cho HA của chủng virus cúm H1N1, vacxin cúm mùa, Wei và các cộng sự tại Viện y tế quốc gia (NIH) và Trung tâm phòng chống dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ đã tạo thành công đáp ứng miến dịch chéo trên chuột, chồn và linh trưởng, có khả năng bảo hộ chuột và chồn khi công cường độc với nhiều chủng virus khác nhau. Kháng thể trung hòa kháng trực tiếp vùng bảo thủ của HA cho thấy khả năng tạo vacxin kháng đa chủng virus cúm trong tương lai5.
Tài liệu tham khảo[sửa]
1. Influenza (seasonal), WHO April 2009
2. WHO position paper: influenza vaccines. WHO weekly epidemiological record, 19 Aug. 2005, 80(33) 277-288
3. Villegas P (1998) “Viral diseases of respiratory system” Poultry science 77(8) 1143-45
4. Horwood F et al., “Pneumococcal and influenza vaccination: current situation and future prospects” Thorax 57 (Suppl 2) 1124-1130
5.Chih-Jen Wei, Jeffrey C. Boyington, Patrick M. McTamney, Wing-Pui Kong, Melissa B. Pearce, Ling Xu, Hanne Andersen, Srinivas Rao, Terrence M. Tumpey, Zhi-Yong Yang, Gary J. Nabel. Induction of Broadly Neutralizing H1N1 Influenza Antibodies by Vaccination. Science 27 August 2010: 329(5995) 1060 - 1064
Xem thêm[sửa]
- Virus cúm và bệnh cúm gia cầm
- Phòng dịch cúm do H7N3
- Bệnh chung của người và động vật
- Mô hình nghiên cứu dịch cúm do H1N1 ở Việt Nam và khả năng tổ hợp giữa H1N1 với các chủng virus cúm khác.
- Nhân loại đang đối diện với dịch cúm H1N1