Điều trị vết sứa đốt

Tin tốt là những vết đốt của sứa ít khi đe doạ đến tính mạng. Còn tin xấu là, khi một con sứa đốt bạn, nó phóng ra hàng ngàn cái gai cực nhỏ cắm vào da bạn và giải phóng chất độc. Phần lớn thời gian, chất độc này sẽ gây ra sự khó chịu nhẹ hoặc là một vết mẩn đỏ gây đau. Trong những trường hợp hiếm gặp, chất độc của sứa có thể gây ra bệnh lý trên khắp cơ thể. Nếu bạn hoặc một người nào đó mà bạn quen biết không may bị sứa đốt, thì hành động nhanh chóng và quyết đoán sẽ giúp ích cho bạn.

Các bước

Điều cần phải làm ngay lập tức

1. Biết rõ khi nào cần phải gọi dịch vụ cấp cứu và tìm kiếm sự giúp đỡ ngay lập tức. Phần lớn những vết sứa đốt không cần đến can thiệp y tế. Tuy nhiên, nếu bạn hoặc một người nào đó rơi vào những trường hợp sau, hãy tìm kiếm sự giúp đỡ y tế ngay lập tức:
   • Bản thân vết đốt bao phủ nhiều hơn phân nửa cánh tay, phân nửa cẳng chân, một phần lớn thân trên hoặc khuôn mặt hoặc cơ quan sinh dục của bạn.
   • Vết đốt gây ra những triệu chứng dị ứng nghiêm trọng như khó thở, chóng mặt, choáng váng, buồn nôn, hoặc tim đập nhanh.
   • Vết đốt từ một con sứa hộp. Sứa hộp có chất độc cực mạnh. Chúng được tìm thấy ngoài khơi bờ biển của Úc, và một vài nơi khác ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, cũng như đảo Hawaii. Chúng có màu xanh nhạt và một cái đầu hình khối, hoặc như "đầu rắn medusa." Chúng có thể phát triển đến kích cỡ dài khoảng 6 feet (2 mét).
2. Ra khỏi nước một cách bình tĩnh nhất có thể. Để tránh khả năng tiếp tục bị đốt và bắt đầu sự điều trị, hãy lên bờ ngay khi bạn bị đốt.
   • Khi bạn ra khỏi nước, cố gắng không gãi vùng bị đốt hoặc chạm tay vào nó. Có thể vẫn còn xúc tu cắm vào da bạn, gãi hoặc chạm vào nó sẽ chỉ khiến bạn bị đốt nhiều hơn.
3. Cố gắng làm dịu cơn đau bằng giấm trong 30 giây. Giấm được chứng minh có khả năng làm dịu vết đốt từ loài vật. giấm cũng ngăn truyền chất độc vào sâu trong da. Chuyên gia y tế cũng khuyến khích dùng giấm lên vết đốt.

Loại bỏ xúc tu của sứa ra khỏi da

1. Tuyệt đối giữ yên khi bạn loại bỏ xúc tu. Nếu bạn cảm thấy bị sốc, hãy đảm bảo rằng ai đó đã gọi cho dịch vụ y tế và cố gắng giữ bình tĩnh hết sức có thể. Bạn càng di chuyển nhiều trong lúc cố gắng loại bỏ xúc tu của sứa, thì chất độc càng phát tán nhiều.
   • Dùng nhíp hoặc kẹp để nhổ xức tu chứa độc khỏi da. Không xoa hoặc chà lên xúc tu bởi sẽ khiến da bạn càng thêm nóng rát.
2. Vứt bỏ mọi vật liệu đã qua tiếp xúc với tế bào châm ngứa của sứa. Giảm đến mức tối thiểu khả năng bạn vô tình tự đốt chính mình thêm một lần nữa.
3. Khi các xúc tu được loại bỏ, dùng thuốc giảm đau để xoa dịu vết đốt. Nếu bạn cảm thấy đau dữ dội, hãy sử dụng loại thuốc giảm đau được khuyến nghị, như paracetamol hoặc ibuprofen.

Những điều không nên làm

1. Không cố rửa vết sứa đốt bằng nước tiểu. Ý tưởng cho rằng nước tiểu là một phương pháp hiệu nghiệm để chữa trị vết sứa đốt hầu như chắc chắn bắt nguồn từ kinh nghiệm truyền miệng dân gian, và thậm chí bản thân câu chuyện càng bảo thủ hơn sau một tập phim trong sê-ri phim truyền hình “Friends (Những người bạn)” đã sử dụng nó để gây cười. Không cần thiết phải tiểu lên vết sứa đốt của bạn!
2. Tránh sử dụng nước uống để rửa vết sứa đốt. Hầu hết các vết sứa đốt đều xảy ra trong nước muối. Điều đó có nghĩa rằng tế bào da bị ngứa đã chứa một lượng lớn nước muối từ tế bào chứa độc của sứa. Bất cứ sự thay đổi nào trong dung dịch nước muối trong tế bào bị đốt sẽ khiến tế bào chứa độc phóng thích chất độc. Nước uống sẽ khiến phản ứng này xảy ra. Thay vào đó, hãy sử dụng nước muối.
3. Không sử dụng chất làm mềm thịt để vô hiệu hoá sự kích ứng tại vết đốt. Không có bất kỳ nghiên cứu nào chứng minh nó có tác dụng, và nó có thể gây hại nhiều hơn là lợi.
4. Nên biết rằng sử dụng cồn trực tiếp lên da có thể gây phản tác dụng. Giống như việc đổ dung dịch nước mát lên da, cồn có thể thực sự khiến cho các tế bào phóng thích càng nhiều chất độc, dẫn đến cảm giác đau càng nhiều hơn.

Làm dịu cảm giác khó chịu và tiếp tục theo dõi

1. Rửa sạch và băng bó các vết thương hở nào. Sau khi bạn loại bỏ xúc tu và xoa dịu cơn đau kéo dài, hãy rửa vùng da với nước ấm. (Không cần thiết phải là nước muối khi mà các tế bào châm ngứa đã được loại bỏ). Nếu da bạn vẫn hiện rõ tình trạng bị kích ứng, nhẹ nhàng che bằng băng cá nhân hoặc băng gạc.
   • Rửa sạch vùng da với nước ấm và sử dụng thuốc mỡ kháng sinh như Neosporin ba lần một ngày. Sau đó băng bó lại bằng băng gạc.
2. Uống thuốc và bôi thuốc kháng dị ứng để giảm ngứa và các triệu chứng kích ứng da khác. Xoa dịu kích ứng da với thuốc kháng dị ứng mua tại quầy, hoặc kem bôi có chứa diphenhydramine hoặc calamine.
3. Đợi một ngày để cơn đau dịu xuống và kích ứng da sẽ biến mất sau vài ngày. 5-10 phút sau khi điều trị, cơn đau sẽ bắt đầu giảm bớt. Sau một ngày, cơn đau sẽ hầu như biến mất hoàn toàn. Nếu bạn tiếp tục cảm thấy đau sau đó, hãy gặp bác sĩ để tiếp nhận biện pháp chữa trị chuyên nghiệp.
   • Trong trường hợp hiếm gặp, vết đốt từ sứa có thể gây nhiễm trùng hoặc để lại sẹo, nhưng hầu hết mọi người đều tránh được tình huống này, thậm chí sau những vết đốt nghiêm trọng.
   • Trong trường hợp cực kỳ hiếm gặp, nạn nhân có thể trở nên quá mẫn cảm với chất độc trong một tuần hoặc vài tuần sau khi bị đốt. Vết sưng hoặc những tình trạng kích ứng da khác có thể xuất hiện bất ngờ. Sự mẫn cảm này nhìn chung không gây nguy hiểm, tốt hơn là nên gặp bác sĩ hoặc chuyên gia da liễu để được giúp đỡ.

Lời khuyên

• Nhiều trường hợp, nạn nhân không nhận biết được loài vật nào gây ra vết đốt. Nếu triệu chứng kéo dài hoặc trở nên tồi tệ hơn, hãy tìm kiếm chăm sóc y tế sau khi bị đốt bởi bất kỳ sinh vật biển nào.
• Sau điều trị ban đầu, nước nóng, nóng nhất mà bạn có thể chịu đựng được, sẽ giúp bạn tạm thời giảm bớt cơn đau.
• Kêu gọi trợ giúp của nhân viên cứu hộ nếu có bất kỳ người nào ở đó. Nhân viên cứu hộ địa phương sẽ có kinh nghiệm với vết sứa đốt và có dụng cụ cần thiết và kỹ năng để chữa trị vết đốt nhanh chóng và hiệu quả.
• Tuỳ thuộc vào loại sứa gây ra vết đốt và mức độ nghiêm trọng của vết đốt, có nhiều cách sơ cứu có thể được sử dụng. Nếu vết đốt từ một con sứa hộp, thuốc kháng nọc độc sẽ được sự dụng để trung hoà chất độc. Nếu vết đốt gây suy chức năng tim, CPR (Hồi sức tim phổi) sẽ được sử dụng và có thể phải cần đến một mũi tiêm epinephrine (kích thích giao cảm).
• Tài liệu về việc sử dụng chất làm mềm thịt, giấm, cồn và nước tiểu để chữa trị cho thấy những báo cáo trái chiều về hiệu quả của các phương pháp chữa trị này. Theo cảm nhận chung, khuyến nghị chỉ nên sử dụng những phương pháp này như kế sách sau cùng. Nếu sử dụng chúng, hãy bắt đầu điều trị với một vùng da nhỏ. Nếu cơn đau trở nên tồi tệ hơn, ngưng ngay việc điều trị và tham vấn bác sĩ. Các mức độ hiệu quả khác nhau của chất làm mềm thịt có thể là do sự khác nhau của men xúc tác sinh học trong những thương hiệu khác nhau. Men xúc tác sinh học hiệu quả nhất là papain, (papaya enzyme.) Loại men xúc tác này bẻ gãy những protein tạo nên tế bào châm ngứa, biến chúng thành những axit amin vô hại.
• Một vài loài sứa hộp gây chết người được tìm thấy ở ngoài khơi vùng biển xung quanh nước Úc và một vài khu vực của Hawaii. Bạn hầu như không có cơ hội sống sót với vết đốt cực độc của nó, trừ khi được chữa trị ngay lập tức. Sự đau đớn là rất dữ dội và vượt quá sức chịu đựng. Sau khi trung hoà và loại bỏ xúc tu độc, có thể cần phải hô hấp nhân tạo và xoa bóp tim. Nếu không có sẵn thuốc giải độc, phương pháp buộc cố định có thể được sử dụng trên chân tay sau khi vô hiệu hoá các tế bào châm, sau đó đưa nạn nhân đến trung tâm y tế gần nhất. Tuy nhiên, không phải tất cả các loại sứa hộp đều gây chết người.

Cảnh báo

• Giấm không được khuyến nghị sử dụng cho vết đốt của loài sứa "Portuguese man o'war" (loại sứa gây chết người).
• Không sử dụng bất cứ dung dịch nào lên mắt hoặc xung quanh mắt. Nhúng khăn hoặc miếng vải sạch vào dung dịch và chấm nhẹ quanh mắt.
• Không để chất làm mềm thịt trên da lâu hơn 15 phút.

Bài liên quan

• Phân biệt giữa bong gân cổ tay và gãy xương cổ tay
• Điều trị căng cơ
• Cấp cứu nạn nhân nghẹn và bất tỉnh (trẻ em và người lớn)
• Loại bỏ dị vật lọt vào mắt
• Xử lý khi bị trầy xước trên đường

• « Mới nhất
• ‹ Mới hơn
• Cũ hơn ›

Liên kết đến đây

• Điều trị vết Sứa Đốt