Bảng chữ cái Hy Lạp

Bản mẫu:Thông tin hệ chữ viết

Bản mẫu:Hệ thống chữ cái Hy Lạp Bảng chữ cái Hy Lạp là hệ thống 24 ký tự được dùng để viết tiếng Hy Lạp từ cuối thế kỷ thứ 9 trước Công nguyên hoặc đầu thế kỷ thứ 8 trước Công nguyên. Theo nghĩa hẹp đây là bảng chữ cái đầu tiên và lâu đời ghi mỗi nguyên âm và phụ âm bằng một biểu tượng riêng. Nó cũng được sử dụng như vậy cho đến ngày nay. Những chữ cái này cũng được dùng trong bảng số Hy Lạp từ thế kỷ thứ 2 trước Công nguyên.

Bảng chữ cái Hy Lạp được kế thừa từ Bảng chữ cái Phoenicia, và nó không hề liên quan đến hệ thống chữ viết trước của Hy Lạp là Linear B hay Cypriot. Nó cũng là nền tảng cho nhiều bảng chữ cái khác ở châu Âu và Trung Đông, bao gồm cả bảng chữ cái Latinh. Ngoài việc được sử dụng để viết tiếng Hy Lạp hiện đại, ngày nay các chữ cái này cũng được dùng như những biểu tượng Toán và khoa học, Vật lý hạt trong Vật lý, hay tên các ngôi sao, tên của các cơn bão nhiệt đới siêu cấp và trong những mục đích khác.

Ký tự chính

Dưới đây là bảng chữ cái Hy Lạp, cùng với dạng của nó sau khi đã chuyển tự. Bảng này cũng cung cấp các ký tự Phoenicia tương ứng với mỗi chữ cái Hy Lạp. Phát âm sử dụng Bảng mẫu tự phiên âm quốc tế.

Chữ cái	Chữ cái Phoenicia tương ứng	Tên				Chuyển tự		Phát âm		Số tương ứng
		Tiếng Anh	Tiếng Hy Lạp cổ đại	Tiếng Hy Lạp (Trung cổ)	Tiếng Hy Lạp hiện đại	Tiếng Hy Lạp cổ đại	Tiếng Hy Lạp hiện đại	Tiếng Hy Lạp cổ	Tiếng Hy Lạp hiện đại
Α α	Aleph Aleph	Alpha	Bản mẫu:Polytonic		άλφα	a		[a] [aː]	[a]	1
Β β	Beth Beth	Beta	Bản mẫu:Polytonic		βήτα	b	v	[b]	[v]	2
Γ γ	Gimel Gimel	Gamma	Bản mẫu:Polytonic		γάμμα γάμα	g	gh, g, j	[g]	[ɣ], [ʝ]	3
Δ δ	Daleth Daleth	Delta	Bản mẫu:Polytonic		δέλτα	d	d, dh, th	[d]	[ð]	4
Ε ε	He He	Epsilon	Bản mẫu:Polytonic	Bản mẫu:Polytonic	έψιλον	e		[e]		5
Ζ ζ	Zayin Zayin	Zeta	Bản mẫu:Polytonic		ζήτα	z		[zd] ([[Zeta (chữ)#Phát âm|hay [dz]]]) later [zː]	[z]	7
Η η	Heth Heth	Eta	Bản mẫu:Polytonic		ήτα	e, ē	i	[ɛː]	[i]	8
Θ θ	Teth Teth	Theta	Bản mẫu:Polytonic		θήτα	th		[tʰ]	[θ]	9
Ι ι	Yodh Yodh	Iota	Bản mẫu:Polytonic		ιώτα γιώτα	i		[i] [iː]	[i], [ʝ]	10
Κ κ	Kaph Kaph	Kappa	Bản mẫu:Polytonic		κάππα κάπα	k		[k]	[k], [c]	20
Λ λ	Lamedh Lamedh	Lambda	Bản mẫu:Polytonic	Bản mẫu:Polytonic	λάμδα λάμβδα	l		[l]		30
Μ μ	Mem Mem	Mu	Bản mẫu:Polytonic		μι μυ	m		[m]		40
Ν ν	Nun Nun	Nu	Bản mẫu:Polytonic		νι νυ	n		[n]		50
Ξ ξ	Samekh Samekh	Xi	Bản mẫu:Polytonic	Bản mẫu:Polytonic	ξι	x	x, ks	[ks]		60
Ο ο	Ayin 'Ayin	Omicron	Bản mẫu:Polytonic	Bản mẫu:Polytonic	όμικρον	o		[o]		70
Π π	Pe Pe	Pi	Bản mẫu:Polytonic	Bản mẫu:Polytonic	πι	p		[p]		80
Ρ ρ	Res Resh	Rho	Bản mẫu:Polytonic		ρω	r (Bản mẫu:Polytonic: rh)	r	[r], [r̥]	[r]	100
Σ σ ς	Sin Sin	Sigma	Bản mẫu:Polytonic		σίγμα	s		[s]		200
Τ τ	Taw Taw	Tau	Bản mẫu:Polytonic		ταυ	t		[t]		300
Υ υ	Waw Waw	Upsilon	Bản mẫu:Polytonic	Bản mẫu:Polytonic	ύψιλον	u, y	y, v, f	[y] [yː] (earlier [ʉ] [ʉː])	[i]	400
Φ φ	nguồn gốc tranh cãi (Xem trong bài)	Phi	Bản mẫu:Polytonic	Bản mẫu:Polytonic	φι	ph	f	[pʰ]	[f]	500
Χ χ		Chi	Bản mẫu:Polytonic	Bản mẫu:Polytonic	χι	ch	ch, kh	[kʰ]	[x], [ç]	600
Ψ ψ		Psi	Bản mẫu:Polytonic	Bản mẫu:Polytonic	ψι	ps		[ps]		700
Ω ω	Ayin 'Ayin	Omega	Bản mẫu:Polytonic	Bản mẫu:Polytonic	ωμέγα	o, ō	o	[ɔː]	[o]	800

Ký tự không dùng nữa

Những chữ cái sau đây không nằm trong bảng chữ cái Hy Lạp tiêu chuẩn, nhưng đã được sử dụng vào thời tiền cổ và trong một số thổ ngữ nhất định. Những chữ cái: digamma, stigma, heta, san, koppa, sampi, sho; cũng được sử dụng trong bảng số Hy Lạp.

Chữ cái	Chữ cái Phoenicia tương ứng	Tên			Chuyển tự	Phát âm	Số tương ứng
		Tiếng Anh	Tiếng Hy Lạp cổ đại	Tiếng Hy Lạp trung cổ
Digamma (Digamma xen kẽ)	Waw Waw	Digamma	ϝαῦ	δίγαμμα	w	[w]	6
Stigma		Stigma	-	στῖγμα	st	[st]	6
Heta	Heth Heth	Heta	ἧτα	ήτα	h	[h]	-
San	Tsade Tsade	San	ϻάν	σάν	s	[s]	-
Koppa (Koppa xen kẽ)	Qoph Qoph	Koppa	ϙόππα	κόππα	q	[q]	90
Sampi (Sampi xen kẽ)	Tsade Tsade	Sampi	-	σαμπῖ	ss	gần như chắc chắn là âm tắc xát, nhưng vẫn còn tranh cãi; [sː], [ks], [ts] được đề xuất	900
Sho	Sin Sin	Sho	-	-	sh	[ʃ]	-

Tham khảo

• Elsie, Robert (1991). "Albanian Literature in Greek Script: the Eighteenth and Early Nineteenth-Century Orthodox Tradition in Albanian Writing" (PDF 0.0 bytes). Byzantine and Modern Greek Studies 15 (20). http://www.elsie.de/pub/pdf_articles/A1991AlbLitGreek.pdf.
• Humez, Alexander; Nicholas Humez (1981). Alpha to omega: the life & times of the Greek alphabet. Godine. ISBN 0-87923-377-X. — A popular history, more about Greek roots in English than about the alphabet itself.
• Jeffery, Lilian Hamilton (1961). The local scripts of archaic Greece: a study of the origin of the Greek alphabet and its development from the eighth to the fifth centuries B.C.. Oxford. ISBN 0-19-814061-4.
• Macrakis, Michael S. (ed.) (1996). Greek letters: from tablets to pixels: proceedings of a conference sponsored by the Greek Font Society. Oak Knoll. ISBN 1-884718-27-2. — Includes papers on history, typography, and character coding by Hermann Zapf, Matthew Carter, Nicolas Barker, John A. Lane, Kyle McCarter, Jerôme Peignot, Pierre MacKay, Silvio Levy, et al.
• Hansen and Quinn (1992 - especially noted for an excellent discussion on traditional accents and breathings, as well as verbal formation). Greek - An Intensive Course, Second Revised Edition. Fordham University Press.
• Powell, Barry B. (1991). Homer and the Origin of the Greek Alphabet. — discusses dating, early inscriptions, and ties to origin of texts of Homer. ISBN 0-521-58907-X
• Macrakis, Stavros M. (1996). Character codes for Greek: Problems and modern solutions. http://www.writingsystems.net/systems/greek/languages.htm. — Includes discussion of the Greek alphabet used for languages other than Greek.
• C. J. Ruijgh (1998) Sur la date de la création de l’alphabet grec. Mnemosyne 51, 658–687

Liên kết ngoài

• Unicode 8.0 Phạm vi Hy Lạp Bản mẫu:En
• Examples of Greek handwriting Bản mẫu:En
• Greek Unicode Issues Bản mẫu:En
• Unicode FAQ - Greek Language and Script Bản mẫu:En
• Unicode alphabetic test for Greek Unicode range Bản mẫu:En
• Unicode numeric test for Greek Unicode range Bản mẫu:En
• Unicode review for all Greek-related Unicode ranges Bản mẫu:En

Liên kết đến đây

• Ai Cập cổ đại
• Bảng chữ cái Kirin
• Hy Lạp cổ đại
• Tiếng Hy Lạp
• Tiếng Latinh