Bệnh héo tươi (hại bắp)
Bệnh héo tươi hại bắp được gây ra do vi khuẩn Pantoea stewartii (Smith 1898) Mergaert et al. 1993. Bệnh có tên tiếng Anh là Bacterial wilt, Stewart's wilt, Stewart's leaf blight, hoặc Maize bacteriosis.
Mục lục
Lịch sử, phân bố, thiệt hại[sửa]
Bệnh hiện diện ở Bắc và Trung Mỹ, Peru, châu Âu, Liên Xô và Trung Quốc. Bệnh đã tỏ ra nghiêm trọng ở các nước Nam Phi và Trung Mỹ. Ở Việt Nam, bệnh cũng khá phổ biến.
Vào những năm của thập niên 1930, bệnh đã gây thất thu lớn ở Bắc Mỹ, nhưng hiện nay, thỉnh thoảng bệnh chỉ bộc phát nhẹ, không gây hại đáng kể.
Kể từ năm 1932, bệnh được ghi nhận lần đầu tiên ở Ontario vào năm 1986. Ở Ý, bệnh cũng đã gây hại trầm trọng vào những năm của thập niên 1940, và hiện nay, bệnh lại tái xuất hiện và trở nên mối lo ngại lớn cho nông dân.
Bệnh phát triển mạnh khi có mưa nhiều, nhiệt độ và ẩm độ cao.
Triệu chứng và tác nhân gây bệnh[sửa]
Cây bệnh thường héo và chết sớm, các lá dưới có những sọc dài màu xanh nhạt đến vàng rồi nâu, sọc có dạng bất thường chạy dọc theo phiến và lan dần vào trong thân, cả lá có thể bị khô rồi chết. Những cây còn sống sót thì thường bị lùn. Cắt ngang thân, thấy mô dẫn truyền có màu nâu chocolate và tiết ra từng giọt dịch vi khuẩn màu vàng và nhớt. Phát hoa đực phát triển sớm, tàn úa và có màu trắng.
Vi khuẩn tấn công vào hạt hoặc có sẵn trong hạt (hiện diện trong nội phôi nhũ, không có ở lớp vỏ hạt), rồi xâm nhập vào cây con, theo mạch nhựa lên thân và lá, làm nghẹt mạch dẫn truyền. Vi khuẩn cũng có thể xâm nhập vào cây qua vết thương hoặc qua khẩu.
Côn trùng cũng là tác nhân mang truyền bệnh từ cây bệnh sang cây mạnh, loài bọ cánh cứng flea beetle Chaetocnema pulicaria, thuộc họ Chrysomelidae (Ánh Kim), được xem như là nguồn lan truyền bệnh quan trọng nhất trong nhóm côn trùng truyền bệnh. Vi khuẩn không truyền qua đất.
Biện pháp phòng trị bệnh[sửa]
Dùng giống bắp lai có dặc tính kháng bệnh, như Golden Harvest. Tính di tuyền và cơ nguyên của tính kháng bệnh đã được nghiên cứu rộng rải. Tính kháng bệnh mang tính trội và do một vài gene điều khiển. Trồng giống muộn sẽ ít bị nhiễm bệnh hơn giống sớm. Các nhóm bắp ngọt, bắp đá, bắp răng ngựa, đều dễ bị nhiễm bệnh. Chọn giống từ ruộng không bệnh.
Dự báo bệnh bằng cách theo dõi sự lưu tồn của bọ cánh cứng.
Khử hạt bằng các cách:
-
- Trộn hạt khô với thuốc khử hạt, như Arasan 0,2%, vào 7-10 ngày trước khi gieo.
-
- Ngâm hạt qua đêm trong dung dịch thuốc kháng sinh Streptomycin 100 ppm hoặc Tetracycline.
-
- Ngâm hạt ngay trước khi gieo trong HgCl2 0,1% trong 20 phút hoặc ngâm với nước nóng 45°C trong 15 phút.
Phòng trị côn trùng lan truyền bệnh. Tránh gây vết thương cho cây.
Ghi chú[sửa]
Nội dung về bệnh hại thực vật trình bày ở trên được tham khảo từ giáo trình Bệnh chuyên khoa (tác giả: Võ Thanh Hoàng, Bộ môn Bảo vệ Thực vật, Khoa Nông nghiệp và Sinh học Ứng dụng, Đại học Cần Thơ, năm xuất bản: không rõ).[1] Từ khi lên trang, nội dung đã được cập nhật bởi cộng đồng BVTVwiki.
