Chăm sóc bệnh nhân sốt Dengue

Từ VLOS
Bước tới: chuyển hướng, tìm kiếm

Sốt Dengue là bệnh do vi-rút Dengue gây ra và lây truyền do muỗi Aedes. Sốt Dengue phổ biến ở khu vực Đông Nam Á, Tây Thái Bình Dương, Trung Mỹ, Nam Mỹ và châu Phi.[1] Sinh sống hoặc đi đến những khu vực này, đặc biệt là vùng nông thôn, có thể làm tăng nguy cơ bị sốt Dengue.[2] Bệnh nhân sốt Dengue thường có triệu chứng đau nhức đầu, phát ban trên da, đau khớp và sốt cao. Có nhiều cách để chăm sóc và điều trị cho bệnh nhân bị sốt Dengue.

Các bước[sửa]

Chẩn đoán sốt Dengue[sửa]

  1. Nhận biết thời gian ủ bệnh. Mất khoảng một tuần thì triệu chứng mới xuất hiện ở người bị bệnh. Triệu chứng xuất hiện ở người bệnh sẽ giúp xác định mức độ nghiêm trọng và kế hoạch điều trị.[3]
    • Sau khi bị muỗi mang vi-rút gây sốt Dengue cắn, triệu chứng thường xuất hiện sau 4-7 ngày. Những triệu chứng này thường kéo dài khoảng 3-10 ngày.[4]
  2. Quan sát xem người bệnh có dấu hiệu cảnh báo nghiêm trọng không. Có hai loại bệnh sốt Dengue: có dấu hiệu cảnh báo và không có dấu hiệu cảnh báo.
    • Sốt Dengue không có dấu hiệu cảnh báo thường được xác định dựa vào tình trạng sốt (40 độ C) và hai (hoặc hơn) trong số các triệu chứng sau: buồn nôn hoặc nôn mửa; phát ban gây đỏ mặt và mảng đỏ ở tay, chân, ngực, lưng; đau nhức người; lượng tế bào bạch cầu thấp; sưng các tuyến ở cổ và sau tai. [5]
    • Sốt Dengue có dấu hiệu cảnh báo được phân loại tương tự như sốt không có dấu hiệu cảnh báo, nhưng người bệnh sẽ có một (hoặc hơn) trong số các triệu chứng sau: đau bụng; nôn mửa liên tục; tích nước vùng bụng và phổi; chảy máu nướu răng, mắt, mũi; thờ ơ hoặc bồn chồn; gan phình. [6]
    • Những dấu hiệu cảnh báo trên cho thấy sốt Dengue có thể đã trở nên nghiêm trọng và có thể dẫn đến xuất huyết hoặc suy các cơ quan trong cơ thể, hoặc dẫn đến sốt xuất huyết Dengue (DHF). Nếu có một (hoặc hơn) triệu chứng như kể trên và không được đưa đến bệnh viện, bệnh nhân có thể tử vong sau 24-48 tiếng. [5]
  3. Xác đinh xem bệnh nhân có bị sốt Dengue nghiêm trọng hay không. Sốt Dengue nghiêm trọng bao gồm những triệu chứng kể trên, đi cùng với một trong các triệu chứng sau:
    • Xuất huyết nghiêm trọng hoặc có máu trong nước tiểu
    • Tích nước nghiêm trọng vùng bụng, phổi
    • Mất ý thức
    • Ảnh hưởng đến các cơ quan khác như tim, dẫn đến tích nước nghiêm trọng, hạ huyết áp và tăng nhịp tim.
    • Đưa bệnh nhân đến bệnh viên gần nhất nếu xuất hiện những triệu chứng như kể trên.
  4. Đi bệnh viện. Tất cả bệnh nhân sốt Dengue nghiêm trọng hoặc sốt đi kèm dấu hiệu cảnh báo cần đến bệnh viện càng sớm càng tốt. Bệnh nhân sốt không có dấu hiệu cảnh báo cũng nên đi bệnh viện để kiểm tra kỹ lưỡng và xác nhận kết quả chẩn đoán.
  5. Xác định phương pháp điều trị và chăm sóc bệnh nhân. Điều trị sốt Dengue có thể được tiến hành tại nhà hoặc tại bệnh viện. Đối với trường hợp nghiêm trọng hoặc sốt có dấu hiệu cảnh báo, bệnh nhân cần được điều trị tại bệnh viện.[7]
    • Chăm sóc tại nhà chỉ nên được tiến hành nếu bệnh nhân: 1) sốt không có dấu hiệu cảnh báo; 2) có thể chịu được việc dung nạp đủ chất lỏng bằng đường uống; 3) bệnh nhân có thể đi tiểu ít nhất mỗi 6 tiếng.[8]
    • Lưu ý rằng hiện nay vẫn chưa có loại thuốc hay phương pháp điều trị cụ thể nào đối với bệnh sốt Dengue. Phương pháp điều trị chủ yếu tập trung vào việc điều trị triệu chứng sốt Dengue. [9]

Điều trị sốt Dengue tại nhà[sửa]

  1. Duy trì môi trường sạch sẽ và không có muỗi. Trong quá trình điều trị cho bệnh nhân sốt Dengue tại nhà, bạn cần tránh không để bị muỗi cắn vì bệnh có thể lây từ người qua người do bị muỗi cắn. Nói cách khác, kiểm soát muỗi là bước quan trọng để ngăn lây bệnh.[8]
    • Đóng cửa sổ và cửa ra vào để ngăn muỗi vào nhà.
    • Giăng màn khi ngủ.
    • Mặc quần áo giúp hạn chế tiếp xúc da với muỗi.
    • Thoa kem chống muỗi lên vùng da hở. Các loại kem chống muỗi chứa DEET, picaridin và dầu bạch đàn chanh rất hiệu quả. Tuy nhiên, lưu ý không để trẻ nhỏ tự sử dụng kem chống muỗi. Người lớn nên thoa kem chống muỗi lên tay trước rồi sau đó thoa lên da cho trẻ. Không dùng kem chống muỗi cho trẻ dưới 2 tháng tuổi.
    • Dọn sạch nước đọng quanh nhà và vệ sinh thùng chứa nước thường xuyên để ngăn muỗi sinh sản.
  2. Đưa bệnh nhân sốt Dengue đi bệnh viện hàng ngày. Người bệnh phải đến bệnh viện mỗi ngày để được tiến hành đánh giá cơn sốt và lượng tế bào bạch cầu. Bệnh nhần cần đi khám hàng ngày ngay khi có dấu hiệu sốt trên 37,5 độ C. Quá trình theo dõi tại bệnh viện có thể kết thúc khi bệnh nhân không còn sốt sau 48 tiếng. [10]
  3. Đảm bảo rằng bệnh nhân được nghỉ ngơi đầy đủ. Cho phép bệnh nhân từ từ trở lại với các hoạt động hàng ngày, đặc biệt là trong thời gian ngày nằm nghỉ dưỡng sức.
    • Vì sốt Dengue thường gây mệt mỏi và thờ ơ nên bệnh nhân cần nghỉ ngơi và cẩn thận khi trở lại với các sinh hoạt hàng ngày. [11]
  4. Cho bệnh nhân uống Acetaminophen/paracetamol (Tylenol®). Thuốc này giúp điều trị sốt. Một viên nén khoảng 325-500 mg. Có thể cho bệnh nhân uống 4 viên nén trong một ngày.[12]
    • Không cho bệnh nhân uống Aspirin, Ibuprofen hoặc các thuốc kháng viêm không steroid khác. Các thuốc này có thể làm tăng nguy cơ xuất huyết ở bệnh nhân sốt Dengue.[13]
  5. Khuyến khích người bệnh uống nhiều nước. Bệnh nhân nên uống nhiều nước, nước hoa quả và các loại thức uống cung cấp nước cho cơ thể để ngăn ngừa mất nước do sốt hoặc nôn mửa.[11]
    • Uống đủ nước giúp giảm nguy cơ phải nhập viện ở bệnh nhân sốt Dengue.
    • Nam giới và phụ nữ (19 đến 30 tuổi) cần uống khoảng 3 lít và 2,7 lít nước mỗi ngày. Nam thanh niên và thiếu nữ nên uống khoảng 2,7 và 2,2 lít nước mỗi ngày. Trẻ sơ sinh nên uống 0,7-0,8 lít nước mỗi ngày.
    • Có thể cho bệnh nhân sốt Dengue uống nước ép từ lá đu đủ. Báo cáo cho thấy chiết xuất lá đu đủ giúp tăng lượng tiểu cầu ở bệnh nhân sốt Dengue. [14] Mặc dù vậy, vẫn chưa có nghiên cứu lâm sàng nào chứng minh nhận định này. [15]
  6. Ghi chép lại triệu chứng ở người bệnh mỗi ngày. Ghi chép hàng ngày giúp bạn quan sát xem triệu chứng có trở nặng không. Cần phải quan sát trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ thật sát sao vì trẻ dễ bị sốt Dengue nghiêm trọng. Nên ghi chép lại những mục dưới đây:
    • Nhiệt độ cơ thể của người bệnh. Nhiệt độ sẽ khác nhau tùy thời điểm trong ngày nên tốt nhất bạn có thể ghi chép nhiệt độ hàng ngày tại cùng một thời điểm. Số liệu ghi chép theo cách này sẽ chính xác và đáng tin cậy hơn.
    • Lượng nước dung nạp. Yêu cầu người bệnh uống nước trong cốc riêng để dễ dàng nhớ và ghi chép lại lượng nước dung nạp.
    • Lượng nước tiểu. Yêu cầu người bệnh đi tiểu vào bô. Đong và ghi chép lại lượng nước tiểu trong mỗi lần tiểu. Bô thường được sử dụng tại các bệnh viện để đong nước tiểu trong vòng 24 tiếng. Bệnh viện có thể chủ động cung cấp cho bạn hoặc bạn có thể tự yêu cầu.
  7. Đưa bệnh nhân đến bệnh viện nếu triệu chứng trở nặng. Đến bệnh viện ngay nếu bệnh nhân có những dấu hiệu sau:[8]
    • Sốt cao
    • Đau bụng dữ dội
    • Nôn mửa liên tục
    • Tay chân lạnh và ướt (có thể là do mất nước hoặc mất máu)
    • Thờ ơ
    • Lú lẫn (do uống không đủ nước hoặc mất máu)
    • Không thể đi tiểu thường xuyên (ít nhất mỗi 6 tiếng)
    • Xuất huyết (xuất huyết âm đạo, mũi, mắt hoặc nướu, mảng đỏ hoặc đốm đỏ trên da)
    • Khó thở (do tích nước trong phổi)

Điều trị sốt Dengue tại bệnh viện[sửa]

  1. Truyền dịch tĩnh mạch (Intravenous fluid). Để điều trị cho trường hợp sốt Dengue nghiêm trọng tại bệnh viện, bác sĩ sẽ tiến hành truyền dịch tĩnh mạch và điện giải (muối) cho bệnh nhân. Phương pháp này giúp bù lại lượng nước mất đi do nôn mửa hoặc tiêu chảy. Truyền dịch tĩnh mạch chỉ được tiến hành nếu bệnh nhân không thể uống nước (ví dụ như do nôn mửa nghiêm trọng) hoặc bị sốc. [16]
    • Intravenous nghĩa là "trong tĩnh mạch". Hay nói cách khác, chất dịch sẽ được đưa trực tiếp vào một trong những tĩnh mạch của người bệnh thông qua ống tiêm hoặc ống thông tĩnh mạch.[17]
    • Loại dịch thường được khuyến cáo là dung dịch dạng tinh thể (0.9% saline).[18]
    • Hướng dẫn mới khuyến nghị nên cẩn trọng khi truyền dịch qua tĩnh mạch nên bác sĩ sẽ giám sát quá trình truyền dịch cho bệnh nhân. Nguyên nhân là vì truyền quá nhiều dịch có thể gây tác dụng phụ, bao gồm thừa dịch nội mạch hay thừa dịch mao mạch. Chính vì vậy, trong hầu hết các trường hợp, bác sĩ sẽ truyền dịch một cách từ từ thay vì truyền liên tục. [19]
  2. Truyền máu. Đối với trường hợp sốt Dengue nghiêm trọng hơn, bác sĩ sẽ phải tiến hành truyền máu để bù lại lượng máu mất đi. Truyền máu là phương pháp điều trị cần thiết đối với bệnh nhân sốt xuất huyết Dengue.[20]
    • Quy trình truyền có thể bao gồm việc truyền huyết tươi vào cơ thể bệnh nhân hoặc chỉ truyền tiểu cầu (một phần trong máu giúp đông máu và nhỏ hơn tế bào hồng cầu hoặc bạch cầu).[20]
  3. Tiêm corticosteroid. Corticosteroid là thuốc do con người chế tạo ra gần giống như cortisol - hormone do tuyến thượng thận tự sản sinh. Loại thuốc này hoạt động bằng cách giảm viêm và giảm hoạt động của hệ miễn dịch. [21]
    • Ảnh hưởng của thuốc Corticosteroid đối với bệnh nhân sốt Dengue vẫn đang được xác định dựa trên thử nghiệm y khoa và vẫn chưa có tính thuyết phục. [22]

Lời khuyên[sửa]

  • Hiện vẫn chưa có vắc-xin ngừa sốt Dengue nên cách phòng bệnh tốt nhất là kiểm soát muỗi.

Nguồn và Trích dẫn[sửa]

  1. ↑ http://healthmap.org/dengue/en/
  2. ↑ Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Travel-associated Dengue surveillance - United States, 2006-2008. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2010;59(23):715-719.
  3. ↑ http://cdc.gov/dengue/epidemiology/
  4. ↑ http://www.cdc.gov/dengue/epidemiology/
  5. ↑ 5,0 5,1 http://www.cdc.gov/dengue/symptoms/
  6. ↑ http://www.cdc.gov/dengue/symptoms
  7. ↑ World Health Organization (WHO) and the Special Programme for Research and Training in Tropical Diseases (TDR). Dengue guidelines for diagnosis, treatment, prevention and control 2009
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 World Health Organization (WHO) and the Special Programme for Research and Training in Tropical Diseases (TDR). Dengue guidelines for diagnosis, treatment, prevention and control 2009.
  9. ↑ http://www.sahealth.sa.gov.au/wps/wcm/connect/public+content/sa+health+internet/health+topics/health+conditions+prevention+and+treatment/infectious+diseases/dengue+fever
  10. ↑ http://emedicine.medscape.com/article/215840-treatment
  11. ↑ 11,0 11,1 http://emedicine.medscape.com/article/215840-treatment#aw2aab6b6b4
  12. ↑ http://reference.medscape.com/drug/tylenol-acetaminophen-343346
  13. ↑ http://kidshealth.org/parent/infections/bacterial_viral/dengue.html#
  14. ↑ Subenthiran S, Choon TC, Cheong KC, Thayan R, Teck MB, Muniandy PK, et al. Carica papaya leaves juice significantly accelerates the rate of increase in platelet count among patients with dengue fever and dengue haemorrhagic Fever. Evid Based Complement Alternat Med. 2013;2013:616-737.
  15. ↑ Sharma N, Mishra D. Papaya leaves in dengue fever: is there scientific evidence? Indian Pediatr. 2014 Apr;51(4):324-325.
  16. ↑ http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3411372/
  17. ↑ http://www.medicinenet.com/script/main/art.asp?articlekey=4021
  18. ↑ http://whqlibdoc.who.int/publications/2009/9789241547871_eng.pdf
  19. ↑ http://whqlibdoc.who.int/publications/2009/9789241547871_eng.pdf.
  20. ↑ 20,0 20,1 http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/001373.htm
  21. ↑ http://my.clevelandclinic.org/health/drugs_devices_supplements/hic_Corticosteroids
  22. ↑ http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18789467
  • « Mới nhất
  • ‹ Mới hơn
  • Cũ hơn ›
Lấy từ “https://tusach.thuvienkhoahoc.com/index.php?title=Chăm_sóc_bệnh_nhân_sốt_Dengue&oldid=144760”