Chữa đau đầu do xoang

Đau đầu là chứng bệnh phổ biến ở nhiều người, nhưng nếu cơn đau đi kèm với cảm giác bị nén và nhạy cảm bên trong trán, mắt hoặc gò má, có lẽ bạn bị đau đầu do xoang. Xoang là các khoang trống trong hộp sọ, chứa đầy không khí đã được thanh lọc và làm ẩm. Hộp sọ có bốn cặp xoang, có thể bị viêm hoặc nghẹt và gây đau đầu. Nếu xác định được căn nguyên gây đau đầu là do áp lực ở xoang và không phải chứng đau nửa đầu, bạn có thể giảm viêm và thông xoang với các liệu pháp tại nhà, thuốc không kê toa hoặc các phương pháp điều trị chuyên khoa.

Các bước

Sử dụng các liệu pháp tại nhà

1. Làm ẩm không khí. Dùng máy tạo ẩm hoặc máy phun sương mát để giúp giảm viêm xoang. Bạn cũng có thể hít thở không khí ẩm bằng cách đổ đầy chậu nước nóng, ghé đầu trên chậu nước (cẩn thận đừng cúi sát quá) và trùm khăn qua đầu. Hít hơi nước tỏa ra. Hoặc bạn có thể tắm vòi sen nước nóng và hít thở trong làn hơi nước. Cố gắng hít thở không khí ẩm mỗi ngày từ hai đến bốn lần, mỗi lần 10-20 phút.
   • Độ ẩm trong nhà cần phải ở mức 45%. Độ ẩm dưới 30% là quá thấp, và trên 50% là quá cao. Bạn có thể dùng ẩm kế để đo độ ẩm trong nhà.
2. Chườm nóng lạnh. Chườm nóng và lạnh luân phiên nhau. Chườm gạc nóng lên các xoang trong ba phút, sau đó chườm lạnh trong 30 giây. Bạn có thể lặp lại động tác này ba lần cho một lần chườm nóng lạnh, mỗi ngày hai đến sáu lần.
   • Bạn có thể thay thế gạc bằng cách nhúng khăn vào nước nóng hoặc lạnh, vắt bớt nước và đắp lên mặt, cũng có hiệu quả tương tự.
3. Uống đủ nước. Bạn cần uống nhiều chất lỏng để làm loãng dịch nhầy trong các xoang, giúp dịch nhầy thoát ra dễ dàng hơn, đồng thời giữ đủ nước cho toàn bộ cơ thể. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng nam giới nên uống 13 ly, nữ giới nên uống 9 ly nước mỗi ngày.
   • Nhiều người thấy rằng uống chất lỏng nóng cũng có ích. Bạn hãy thưởng thức tách trà nóng yêu thích hoặc uống nước luộc thịt để làm loãng dịch nhầy.
4. Sử dụng nước muối xịt mũi. Dùng theo hướng dẫn trên vỏ hộp thuốc, tối đa 6 lần mỗi ngày. Nước muối xịt mũi giúp lông mũi khỏe mạnh, giảm viêm trong mũi và chữa các xoang bị viêm. Nó cũng làm ẩm hốc mũi khiến dịch tiết khô được loại bỏ và giúp dịch nhầy thoát ra dễ dàng hơn. Nước muối xịt mũi cũng có thể giúp loại bỏ phấn hoa, giúp giảm tình trạng dị ứng, một nguyên nhân gây đau đầu xoang.
   • Bạn có thể tự pha dung dịch muối bằng cách hòa 2-3 thìa cà phê muối với 240ml nước cất, nước vô trùng hoặc nước sôi để nguội. Hòa tan và thêm vào một thìa cà phê muối nở (baking soda). Dùng ống bơm cao su hoặc ống nhỏ giọt để bơm vào hốc mũi, có thể thực hiện đến 6 lần mỗi ngày.
5. Dùng bình rửa mũi. Pha dung dịch nước muối và rót vào bình rửa mũi. Đứng trước bồn rửa và ngả về phía trước. Nghiêng đầu sang một bên và rót dung dịch thẳng vào một bên lỗ mũi, chú ý sao cho dòng nước muối chảy về phía sau đầu. Dung dịch muối sẽ chảy vào khoang mũi và xuống cuống họng. Nhẹ nhàng xì mũi và nhổ nước muối ra. Lặp lại với lỗ mũi bên kia. Việc rửa mũi có thể giúp giảm viêm xoang và thoát dịch nhầy. Nó cũng giúp loại bỏ các chất kích ứng và dị ứng ra khỏi xoang.
   • Dung dịch trong bình rửa mũi phải được tiệt trùng bằng cách đun sôi hoặc dùng nước cất.

Ảnh minh họa

Sử dụng thuốc

1. Uống thuốc kháng histamine. Thuốc kháng histamine có tác dụng ngăn chặn histamine, một chất do cơ thể tiết ra để phản ứng với các dị ứng nguyên. Histamine gây ra các triệu chứng viêm mũi dị ứng (hắt xì, ngứa mắt, ngứa mũi, chảy mũi). Nhiều loại thuốc kháng histamine có thể mua không cần toa bác sĩ và uống mỗi ngày một lần. Các loại thuốc kháng histamine thế hệ thứ hai như loratadine, fexofenadine, và cetirizine được bào chế giúp giảm thiểu tác động buồn ngủ - một nhược điểm của thuốc kháng histamine thế hệ thứ nhất (như diphenhydramine hoặc chlorpheniramine).
   • Nếu chứng dị ứng mùa là nguyên nhân khiến bạn bị đau đầu do xoang, bạn có thể thử dùng thuốc xịt mũi corticosteroids. Đây là loại thuốc không kê toa có hiệu quả nhất trong việc điều trị dị ứng. Dùng thuốc xịt fluticasone hoặc triamcinolone hàng ngày, một hoặc hai nhát xịt cho mỗi lỗ mũi.
2. Dùng thuốc thông mũi. Thuốc này có thể dùng tại chỗ (ví dụ như thuốc xịt mũi oxymetazoline) hoặc uống (như pseudoephedrine) để giảm nghẹt mũi. Thuốc thông mũi dùng tại chỗ có thể cách 12 tiếng dùng một lần, nhưng không quá ba đến năm ngày; loại thuốc này có thể gây tác dụng ngược nếu bị lạm dụng. Thuốc thông mũi dạng uống được dùng với liều lượng mỗi ngày một hoặc hai lần, và có thể dùng kết hợp với thuốc kháng histamine như loratadine, fexofenadine, và cetirizine.
   • Do có thành phần chính là methamphetamine hoặc pseudoephedrine dưới dạng đơn chất hoặc kết hợp với chất kháng histamine, loại thuốc này được kiểm soát chặt chẽ để đề phòng những người có ý định tích trữ để sản xuất ma túy.
3. Uống thuốc giảm đau. Bạn có thể uống aspirin, acetaminophen, ibuprofen, hoặc naproxen trong thời gian ngắn để giảm đau đầu do xoang. Các loại thuốc giảm đau không kê toa tuy không chữa được căn nguyên gây đau đầu do xoang nhưng có thể giúp giảm hoặc khỏi chứng đau đầu liên quan đến các vấn đề về xoang.
   • Đảm bảo uống thuốc theo hướng dẫn trên vỏ hộp thuốc hoặc theo lời khuyên của bác sĩ.
4. Dùng thuốc theo toa bác sĩ. Bạn có thể được bác sĩ kê toa thuốc kháng sinh để điều trị tình trạng nhiễm vi khuẩn có thể đi kèm hoặc gây đau đầu do xoang. Các triệu chứng viêm xoang do vi khuẩn gồm đau họng, nước mũi màu vàng hoặc xanh, nghẹt mũi, sốt và mệt mỏi. Viêm xoang cấp do vi khuẩn được điều trị bằng thuốc kháng sinh trong 10 đến 14 ngày. Viêm xoang mãn tính do vi khuẩn cần điều trị kháng sinh trong ba đến bốn tuần.
   • Bác sĩ cũng có thể kê toa thuốc triptans, nhóm thuốc dùng để điều trị đau nửa đầu. Nghiên cứu đã cho thấy triptans giúp cải thiện đáng kể các triệu chứng ở hầu hết bệnh nhân bị đau đầu do xoang. Một số thuốc trong nhóm triptans có thể kể đến là: sumatriptan, rizatriptan, zolmitriptan, almotriptan, naratriptan, rizatriptan, và eletriptan.
5. Cân nhắc tiêm thuốc dị ứng (liệu pháp miễn dịch). Bác sĩ có thể đề nghị tiêm thuốc dị ứng nếu bạn không đáp ứng tốt với thuốc, xảy ra tác dụng phụ nghiêm trọng hoặc không thể tránh phơi nhiễm với dị ứng nguyên. Thông thường người chịu trách nhiệm tiêm thuốc dị ứng là bác sĩ chuyên khoa dị ứng.
6. Tìm hiểu về các lựa chọn phẫu thuật. Bạn cần gặp bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng để xác định liệu bạn có cần phẫu thuật để chữa trị chứng đau đầu do xoang không. Phẫu thuật có thể loại bỏ polyps mũi và các gai xương có thể gây viêm xoang, hoặc có thể mở thông các xoang.
   • Ví dụ, với phương pháp nong xoang bằng bóng, một quả bóng được đưa vào khoang mũi và làm phồng lên để mở rộng xoang.

Dùng các liệu pháp thay thế

1. Uống thực phẩm bổ sung. Các nghiên cứu đang được thực hiện để xác định hiệu quả của thực phẩm bổ sung đối với chứng đau đầu do xoang. Một số loại thực phẩm bổ sung sau đây có thể ngăn chặn chứng đau đầu do xoang:
   • Bromelain là một loại enzyme từ quả dứa, có thể giảm viêm xoang. Không dùng bromelain cùng với thuốc làm loãng máu, vì thực phẩm bổ sung có thể tăng rủi ro chảy máu. Bạn cũng nên tránh uống bromelain nếu đang dùng thuốc ức chế men chuyển angiotensin (angiotensin converting enzyme (ACE) inhibitors), một nhóm thuốc thường được sử dụng để điều trị cao huyết áp. Trong trường hợp này, bromelain có thể tăng khả năng hạ huyết áp đột ngột.
   • Quercetin là một loại sắc tố thực vật chịu trách nhiệm tạo màu sắc sặc sỡ ở hoa quả và rau. Chất này được tin là đóng vai trò như một chất kháng histamine tự nhiên; tuy vẫn cần nghiên cứu thêm trên người để biết liệu quercetin thực sự hoạt động như chất kháng histamine không.
   • Lactobacillus là một loại lợi khuẩn probiotic cần thiết để giúp duy trì hệ tiêu hóa khỏe mạnh và tăng cường chức năng của hệ miễn dịch. Thực phẩm bổ sung có thể giảm khả năng xảy ra dị ứng và các tác dụng phụ ở đường tiêu hóa như tiêu chảy, đầy hơi và đau bụng do dùng thuốc kháng sinh.
2. Thử dùng liệu pháp thảo mộc. Nhiều loại thảo mộc có thể giúp giảm khả năng đau đầu do xoang. Chúng có tác dụng phòng ngừa hoặc trị cảm cúm, tăng cường hệ miễn dịch và giảm viêm xoang. Các nghiên cứu đã cho thấy thực phẩm bổ sung Sinupret có thể giảm các triệu chứng viêm xoang. Loại thực phẩm bổ sung này được cho là có tác dụng làm loãng dịch nhầy để các xoang được thông dễ dàng hơn. Các loại thảo mộc khác thường được dùng để chữa đau đầu do viêm xoang gồm:
   • Bán chỉ liên (Chinese skullcap). Pha trà bằng cách rót nước sôi vào tách có 1 đến 2 thìa cà phê lá khô. Đậy lại và ngâm trong 10-15 phút. Uống hai đến ba tách mỗi ngày để có giúp làm nhẹ các xoang.
   • Cúc thơm (feverfew). Pha trà cúc thơm bằng cách rót nước sôi vào tách có 2-3 thìa cà phê lá cúc thơm tươi cắt nhỏ. Ngâm trong khoảng 15 phút, lọc lại và uống đến ba lần mỗi ngày.
   • Vỏ cây liễu (willow bark). Pha trà bằng cách bỏ một thìa cà phê bột vỏ cây liễu hoặc vỏ cây liễu băm nhỏ vào 240 ml – 300 ml nước. Đun sôi hỗn hợp và để lửa nhỏ thêm 5 phút nữa. Uống mỗi ngày ba đến 4 lần.
3. Thoa tinh dầu vào thái dương. Các nghiên cứu đã cho thấy một số loại tinh dầu thoa vào thái dương có thể làm nhẹ xoang và giảm đau đầu do căng thẳng. Pha dung dịch cồn với 10% tinh dầu khuynh diệp hoặc bạc hà và dùng bông chấm lên hai thái dương. Bạn có thể pha chế dung dịch này bằng cách hòa ba thìa canh cồn với một thìa cà phê tinh dầu bạc hà hoặc khuynh diệp.
   • Nghiên cứu đã cho thấy hỗn hợp tinh dầu này có thể giúp thư giãn các cơ và giảm độ nhạy cảm với cơn đau đầu do xoang.
4. Cân nhắc dùng liệu pháp vi lượng đồng căn. Liệu pháp vi lượng đồng căn bao gồm niềm tin và liệu pháp thay thế, với một lượng nhỏ các chất trong tự nhiên được sử dụng để giúp cơ thể tự chữa lành. Người bị bệnh xoang mãn tính thường dùng liệu pháp vi lượng đồng căn, và các nghiên cứu đã cho thấy các triệu chứng ở phần lớn bệnh nhân được cải thiện sau hai tuần. Liệu pháp vi lượng đồng căn có nhiều phương thuốc điều trị tắc nghẽn xoang và đau đầu, trong đó có:
   • Arsenic album, belladonna, hepar sulphuricum, iris versicolor, kali bichromicum, mercurius, natrum muriaticum, pulsatilla, silicea, và spigelia.
5. Thử dùng liệu pháp châm cứu. Đây là một phép chữa bệnh cổ truyền Trung Hoa, dùng kim mỏng châm vào các huyệt trên cơ thể. Người ta tin rằng những huyệt này có thể sửa chữa sự mất cân bằng năng lượng trong cơ thể. Để điều trị đau đầu do xoang, chuyên gia châm cứu sẽ chữa các xoang bị viêm (hoặc ẩm ướt) bằng cách củng cố các huyệt dọc theo tỳ (lá lách) và dạ dày.
   • Không nên dùng liệu pháp châm cứu nếu bạn đang mang thai, có bệnh rối loạn đông máu, hoặc đang đeo máy tạo nhịp tim.
6. Đến gặp bác sĩ chỉnh xương (chiropractor). Bác sĩ chỉnh xương có thể chữa bệnh đau đầu do xoang bằng cách chỉnh lại các vị trí sai lệch trong cơ thể, mặc dù điều này chưa được xác nhận bằng thử nghiệm. Bác sĩ sẽ nhằm vào xương và niêm mạc trong xoang để điều chỉnh xoang.
   • Kỹ thuật này điều chỉnh các khớp để sửa chữa lại các vị trí sai lệch vốn làm cho hệ thần kinh bị kích thích. Liệu pháp chỉnh xương có thể phục hồi chức năng của các bộ phận tổn thương trong cơ thể.

Tìm hiểu về bệnh đau đầu do xoang

1. Phân biệt đau nửa đầu và đau đầu do xoang. Nhiều nghiên cứu cho thấy phần lớn bệnh nhân được chẩn đoán đau đầu do xoang đã từng bị đau nửa đầu nhưng không được chẩn đoán. May mắn là có thể phân biệt chứng đau đầu do xoang và chứng đau nửa đầu thông qua nhiều triệu chứng. Ví dụ:
   • Chứng đau nửa đầu thường nặng hơn khi có tiếng ồn hoặc ánh sáng chói
   • Đau nửa đầu thường kèm theo buồn nôn và nôn
   • Bạn có thể cảm thấy cơn đau nửa đầu ở bất cứ nơi nào trong đầu và lan xuống cổ
   • Chứng đau nửa đầu không kèm dịch nhầy đặc ở mũi và không mất khứu giác
2. Nhận biết các triệu chứng và nguyên nhân. Nguyên nhân chủ yếu của chứng đau đầu do xoang là lớp niêm mạc trong các xoang bị viêm. Các xoang không thể tiết dịch nhầy khi bị viêm, khiến áp lực tăng lên và gây đau. Các xoang có thể bị viêm do nhiễm trùng, dị ứng, nhiễm trùng răng hàm trên, hoặc trường hợp hiếm là do có khối u (lành tính hoặc ác tính). Các triệu chứng đau đầu do xoang gồm:
   • Cảm giác bị nén và nhạy cảm bên trong trán, má hoặc quanh mắt
   • Cơn đau tăng khi gập người xuống phía trước
   • Đau răng ở hàm trên
   • Cơn đau thường nặng hơn vào buổi sáng
   • Cơn đau có thể từ nhẹ đến nặng, ở một bên đầu hay cả hai bên đầu
3. Xem xét các yếu tố rủi ro. Nhiều yếu tố có thể tăng rủi ro đau đầu do xoang, bao gồm:
   • Có tiền sử bệnh dị ứng hoặc hen suyễn
   • Bị cảm cúm lâu ngày, còn gọi là viêm đường hô hấp trên
   • Viêm tai
   • Sưng a-mi-đan hoặc vòm họng (V.A)
   • Polyp mũi
   • Các dị tật ở mũi, ví dụ như vẹo vách ngăn
   • Có khe hở vòm miệng
   • Hệ miễn dịch suy yếu
   • Từng trải qua phẫu thuật xoang
   • Đang ở vị trí có độ cao lớn hoặc đang bay trên cao
   • Đi máy bay khi đang bị viêm đường hô hấp trên
   • Áp-xe hoặc nhiễm trùng răng
   • Thường xuyên đi bơi hoặc lặn
4. Biết khi nào cần đi khám chuyên khoa. Bạn nên đến bác sĩ nếu trong một tháng có hơn 15 ngày bị đau đầu, hoặc thường phải dùng thuốc giảm đau không kê toa. Bạn cũng nên đến bác sĩ nếu các loại thuốc giảm đau không có tác dụng giảm cơn đau đầu nặng, hoặc các cơn đau đầu làm xáo trộn cuộc sống thường ngày của bạn (ví dụ, bạn thường phải nghỉ học hoặc nghỉ làm vì đau đầu). Tìm cấp cứu ngay nếu bạn bị đau đầu xoang kèm các triệu chứng sau đây:
   • Cơn đau đầu dột ngột và dữ dội kéo dài hoặc tăng cường độ trong 24 giờ.
   • Cơn đau đầu đột ngột và dữ dội như “chưa từng thấy” dù bạn vẫn thường bị đau đầu.
   • Chứng đau đầu nặng và kinh niên, bắt đầu từ tuổi 50.
   • Sốt, cứng cổ, buồn nôn và nôn (đây là các triệu chứng đáng ngờ của bệnh viêm màng não, một bệnh nhiễm khuẩn đe dọa tính mạng).
   • Mất trí nhớ, lẫn lộn, mất thăng bằng, thay đổi giọng nói và thị lực, mất sức, tê liệt hoặc có cảm giác kim châm ở chân hoặc tay (các triệu chứng này là dấu hiệu nghi ngờ đột quỵ).
   • Đau đầu nhiều trong một bên mắt kèm đỏ mắt (các triệu chứng này có thể là dấu hiệu của bệnh tăng nhãn áp góc đóng cấp tính).
   • Thay đổi kiểu đau đầu hoặc xuất hiện kiểu đau mới.
   • Gần đây bị chấn thương đầu.
5. Tiếp nhận khám nghiệm. Bác sĩ sẽ xem xét toàn bộ tiền sử bệnh của bạn và thăm khám lâm sàng để chẩn đoán bệnh đau đầu do xoang. Trong quá trình khám, bác sĩ sẽ sờ vào mặt bạn để tìm những nơi bị sưng hoặc mềm. Bạn cũng sẽ được kiểm tra mũi để tìm các dấu hiệu viêm, nghẹt hoặc tiết dịch mũi. Bác sĩ cũng có thể chỉ định khám nghiệm bằng hình ảnh như chụp X-quang, chụp cắt lớp vi tính (CT scan) hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI). Nếu nghi ngờ chứng dị ứng có thể gây ra các triệu chứng của bệnh, bạn sẽ được giới thiệu đến bác sĩ chuyên khoa dị ứng để được khám nghiệm thêm.
   • Một số trường hợp có thể cần bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng. Bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng sẽ dùng kính quang thể để quan sát các xoang và chẩn đoán bệnh.

Cảnh báo

• Chứng đau đầu khi mang thai có thể do viêm xoang, đau nửa đầu hoặc đau đầu do căng thẳng, nhưng bạn nên lưu ý rằng đó có thể là kết quả của chứng tiền sản giật hoặc huyết khối tĩnh mạch não.
• Bệnh nhân cao tuổi có nhiều rủi ro phát triển dạng đau đầu thứ phát như đau dây thần kinh tam thoa và viêm động mạch thái dương.

Bài liên quan

• Đau nửa đầu kinh niên gây ù tai và mất thính lực
• Trị đau đầu nặng
• Đau đầu
• Giảm đau đầu căng cơ
• Tránh bị đau đầu sau chuyến bay

• « Mới nhất
• ‹ Mới hơn
• Cũ hơn ›