Dừng chỉ trích

Chỉ trích là độc dược với những mối quan hệ lành mạnh. Dù thể hiện sự thất vọng khi ai đó khiến bạn tổn thương bởi cách cư xử của họ là hoàn toàn dễ hiểu, qua thời gian, chỉ trích quá mức có thể gây căng thẳng cho bất kỳ mối quan hệ nào. Đầu tiên, hãy cải thiện lối hành xử của chính bạn để kìm lại trước khi bắt đầu chỉ trích. Sau đó, nỗ lực giáo dục bản thân và thử thách mọi nhận định đã khiến bạn trở nên chỉ trích thái quá.

Các bước

Thay đổi Lối hành xử Của bạn

1. Nghĩ trước khi nói. Trước khi buông lời chỉ trích, hãy dừng lại và cân nhắc liệu bạn có thật sự cần phải nói bất kỳ điều gì hay không. Khi ai làm điều gì khiến bạn khó chịu, liệu bạn có thật sự cần phải chỉ ra điều đó? Đôi khi, bỏ qua sự vô ý nhỏ là điều tốt nhất nên làm. Cố hít thở sâu và rời đi thay vì chỉ trích.
   • Tốt nhất đừng nên phê phán tính cách người khác. Rất khó để chúng ta có thể kiểm soát được những nét riêng trong cá tính. Nếu cô bạn cùng phòng có khuynh hướng chìm đắm trong sở thích của chính mình, có lẽ tốt nhất bạn chỉ nên mỉm cười gật đầu khi cô ấy kể không ngừng về chương trình truyền hình mới yêu thích. Nếu đây đơn giản là một phần con người của cô, chỉ trích có lẽ sẽ chẳng đem lại thay đổi gì trong lối hành xử.
   • Tránh phê phán tính cách ai đó thông qua hành động của họ. Ví dụ như với việc bạn trai quên thanh toán hóa đơn điện thoại đúng hạn hàng tháng. Nói những điều tương tự như: "Sao anh đãng trí đến vậy?" sẽ không đem lại thay đổi đáng kể gì. Có lẽ tốt nhất bạn nên im lặng ngay lúc đó và về sau, khi đã bình tĩnh lại, trao đổi để cùng tìm cách quản lý thanh toán hóa đơn hiệu quả. Đó có thể là tải phần mềm di động có chức năng nhắc nhở mỗi khi đến hạn thanh toán hóa đơn mỗi tháng.
2. Hãy thực tế. Người phê phán thường có kỳ vọng rất cao vào những người quanh họ. Có khả năng khuynh hướng chỉ trích của bạn bắt nguồn việc kỳ vọng quá nhiều từ những người xung quanh. Khi nhận thấy bản thân thường xuyên khó chịu hoặc thất vọng với người khác, điều chỉnh kỳ vọng của chính bạn có lẽ là một gợi ý tốt.
   • Nhớ lại lần cuối cùng bạn chỉ trích ai đó. Đâu là nguyên nhân của sự chỉ trích này? Điều mà bạn trông chờ trong tình huống đó có thực tế hay không? Ví dụ như tình huống phê phán bạn gái bởi sự chậm trễ trong việc trả lời tin nhắn mỗi khi cô ấy tụ tập cùng bạn bè. Bạn trách cứ rằng điều đó khiến bạn cảm thấy không được trân trọng và cô ấy nên trả lời ngay lập tức.
   • Hãy dừng lại và đánh giá những kỳ vọng đó. Bạn thực sự có thể trông đợi bạn gái cầm điện thoại mọi lúc khi cô ấy đang tham gia các hoạt động xã hội hay không? Có khả năng bạn cũng từng đôi lần bỏ sót tin nhắn hay trả lời trễ khi bận rộn. Trong trường hợp này, có lẽ bạn nên điều chỉnh kỳ vọng của chính mình. Trông chờ phản hồi ngay lập tức có lẽ là không thích đáng khi biết rằng cô ấy đang gặp gỡ hay chuyện trò cùng người khác.
3. Tránh cá nhân hóa hành động của người khác. Thông thường, người chỉ trích có khuynh hướng cá nhân hóa những sự kiện xảy ra quanh họ. Điều này có thể dẫn đến cá nhân hóa hành động của người khác. Khi ai đó làm bạn khó chịu hoặc khiến cuộc sống của bạn trở nên khó khăn, có thể bạn sẽ cảm thấy cần chỉ trích họ. Tuy nhiên, hãy nhớ rằng người khác có cuộc sống tách biệt và những khó khăn của riêng họ. Nếu ai đó làm điều gì khiến bạn phật lòng, trong phần lớn trường hợp, chúng không hề nhằm vào bạn.
   • Chẳng hạn như người bạn với thói quen hủy cuộc hẹn. Có thể bạn cảm thấy đó là biểu hiện của sự thiếu tôn trọng và cần chỉ trích người đó bởi họ đã không coi trọng mối quan hệ với bạn. Tuy nhiên, trong thực thế, có khả năng hành động của người bạn này không hề mang tính cá nhân.
   • Hãy xem lại tình huống trên từ cái nhìn bên ngoài. Người đó có vô cùng bận rộn không? Hay nhìn chung, cô ấy chỉ đơn giản là típ người không chắc chắn? Bạn của bạn có hướng nội hơn bình thường? Có vô số yếu tố có thể khiến một người thường xuyên hủy hẹn. Nhiều khả năng đó không phải chỉ xảy ra với bạn. Chỉ trích có thể sẽ làm căng thẳng thêm cuộc sống vốn đã căng thẳng của họ.
4. Tách biệt cá nhân với hành động của họ. Người chỉ trích thường mắc lỗi sàng lọc. Điều này có nghĩa là bạn chỉ tập trung vào những khía cạnh tiêu cực của tình huống hoặc con người mà không thấy được những phẩm chất tốt đẹp đi kèm. Nó có thể sẽ khiến bạn chỉ trích người khác. Nếu nhận thấy bản thân đưa ra nhận định về tính cách của người khác, hãy dừng điều đó lại. Cố tách biệt hành động đáng thất vọng khỏi con người đã thực hiện hành động đó. Tất cả chúng ta đều cư xử tồi tệ lúc này hay lúc khác. Thế nhưng, một hành động riêng lẻ chẳng thể nói lên tính cách một con người.
   • Khi thấy ai đó chen lấn khi xếp hàng, bạn có ngay lập tức cho rằng người đó thô lỗ? Nếu vậy, hãy dừng vài giây và cân nhắc lại. Có thể họ đang vội. Có thể họ mải mê suy nghĩ và không nhận ra mình đã chen ngang. Bạn có thể bực bội với hành động đó. Chen lấn khi xếp hàng thật sự khó chịu. Tuy nhiên, cố đừng đánh giá tính cách của một người không quen biết chỉ với hành động này.
   • Khi học cách tách biệt con người với hành động của họ, một cách tự nhiên, có thể bạn sẽ ít muốn chỉ trích hơn. Khi nhận ra không thể đánh giá tính cách con người dựa trên một lựa chọn hay quyết định đơn lẻ, bạn sẽ không thể nói rằng ai đó thô lỗ hay thiếu tôn trọng.
5. Tập trung vào những điều tích cực. Thông thường, trở nên chỉ trích bắt nguồn từ việc bạn lựa chọn nhìn nhận tình huống như thế nào. Bất kỳ ai cũng đều mắc lỗi và không một ai là hoàn hảo. Tuy vậy, ở phần lớn, lỗi lầm đều bị che lấp bởi những phẩm chất tốt đẹp. Hãy thử tập trung vào những phầm chất tích cực của một người thay vì điểm tiêu cực ở họ.
   • Thái độ tích cực có thể giúp bạn thay đổi phản ứng khác đi khi đối đầu với căng thẳng. Cảm xúc tiêu cực kích hoạt hạch hạnh nhân, giữ vai trò quan trọng trong việc khơi gợi những cảm giác xoáy sâu vào sự lo lắng. Vô cùng kích động hay căng thẳng có thể dẫn đến tương tác tiêu cực với người khác. Nỗ lực xây dựng thái độ tích cực có thể giúp bạn dừng chỉ trích.
   • Tin rằng bất kỳ ai cũng có bản chất tốt đẹp nào đó trong họ. Dù có thể cảm thấy nghi ngờ với sự thật này, hãy thử đặt lòng tin vào con người. Hãy ra ngoài và khám phá những cá nhân đang hành động đẹp trong thế giới này. Để ý những người mở lời chào thân thiện với nhân viên thu ngân trong siêu thị. Để ý những đồng nghiệp luôn mỉm cười với bạn mỗi khi bạn tiến vào văn phòng.
   • Thông thường, khuyết điểm của ai đó thật sự bắt nguồn từ những phẩm chất tích cực khác. Chẳng hạn như, có thể bạn trai bạn rất chậm chạp khi làm việc nhà cơ bản. Có thể anh ấy đã dùng thêm 20 phút so với bình thường để chén bát trở nên sạch bóng sau khi rửa.

Trao đổi Hiệu quả Hơn

1. Góp ý thay vì chỉ trích, phê phán. Như đã đề cập, một số người có những vấn đề cần được góp ý. Người bạn thường xuyên trễ thanh toán hóa đơn có thể cần một số chỉ dẫn. Người đồng nghiệp liên tục trễ họp có thể sẽ cần cải thiện kỹ năng quản lý thời gian. Tuy nhiên, góp ý rất khác với chỉ trích. Khi đề cập đến vấn đề, hãy tập trung vào những gợi ý có thể giúp người khác tiến bộ hơn. Điều này hiệu quả hơn việc chỉ trích đơn thuần. Chúng ta thường phản ứng tốt hơn với câu nói có tính xây dựng. Hãy cho họ những góp ý và cổ vũ thay vì hoàn toàn chỉ trích.
   • Hãy quay lại ví dụ đã đề cập ở trên. Bạn trai luôn quên thanh toán hóa đơn điện thoại đúng hạn mỗi tháng. Điều này dẫn đến sự căng thẳng không cần thiết và bắt đầu ảnh hưởng đến điểm tín dụng của anh ấy. Có thể bạn sẽ muốn nói những điều như: "Sao anh lại không thể chú ý hơn đến việc thanh toán hóa đơn?" hay "Sao anh không chịu nhớ hạn của chúng?". Điều này có lẽ sẽ không hữu ích. Bạn trai bạn tự hiểu rằng anh ấy cần có ý thức hơn nhưng không hiểu vì sao, vẫn khó khăn trong việc đó.
   • Thay vì vậy, hãy đưa ra những góp ý trên cơ sở cổ vũ và hướng đến việc tìm ra giải pháp. Hãy nói những điều tương tự như: "Em rất vui vì anh đang cố gắng để trở nên có trách nhiệm hơn. Sao tụi mình không đến cửa hàng kiếm một bộ lịch lớn về nhỉ? Mỗi khi hóa đơn đến, anh có thể ghi chú ngày hết hạn lên đó". Bạn cũng có thể đề nghị giúp đỡ bằng bất kỳ cách nào trong khả năng của mình. Ví dụ như: "Hàng tháng, em sẽ nhắc anh ghi chú hạn thanh toán hóa đơn".
2. Đưa ra yêu cầu một cách thẳng thắn. Giao tiếp không hiệu quả thường dẫn đến sự chỉ trích nặng nề. Không nói rõ, bạn không thể kỳ vọng người khác tự biết điều bạn muốn. Hãy đảm bảo rằng bạn luôn thể hiện mong muốn một cách trực tiếp và tôn trọng. Nhờ đó, loại bỏ nhu cầu chỉ trích trong tương lai.
   • Giả sử bạn trai của bạn luôn quên rửa chén bát sau khi dùng. Thay vì dồn nén sự tức giận, điều có thể dẫn đến sự chỉ trích về sau, hãy làm rõ vấn đề ngay lúc đó.
   • Trao đổi một cách tôn trọng. Đừng nói: "Đừng nhét đĩa dơ vào bồn rửa nữa. Nó làm em phát điên. Anh rửa chúng đi". Thay vào đó, thử nói những điều như: "Anh có thể cố rửa hết đĩa sau khi dùng không? Em thấy đồ dùng bếp của mình bị dồn nhiều lắm".
3. Dùng phát ngôn "tôi". Thực tế là tình huống khó khăn tồn tại ở bất kỳ mối quan hệ nào. Khi ai đó làm tổn thương tình cảm hoặc khiến bạn phiền muộn, điều này cần được trao đổi rõ ràng. Thay vì chỉ trích, hãy trình bày vấn đề bằng cách sử dụng phát ngôn "tôi". Phát ngôn "tôi" là những câu được sắp xếp nhằm nhấn mạnh vào cảm nhận cá nhân của bạn thay vì sự buộc tội hay phán xét khách quan.
   • Một phát ngôn "tôi" có cấu trúc ba phần. Nó bắt đầu với "Tôi thấy rằng" và ngay sau đó là cảm nhận của bạn. Tiếp đến, bạn giải thích hành động đem lại cảm nhận đó. Cuối cùng, bạn giải thích vì sao lại cảm nhận như vậy.
   • Ví dụ như, xét trường hợp phiền lòng bởi bạn trai dành phần lớn thời gian cuối tuần với bạn bè thay vì bạn. Đừng nói: "Thật đau lòng khi anh dành toàn bộ thời gian cho bạn bè và chẳng buồn mời em. Em lúc nào cũng bị gạt qua một bên".
   • Diễn đạt lại cảm nhận trên bằng cách sử dụng phát ngôn "tôi". Bạn có thể nói đại loại như: "Em cảm thấy bị gạt qua một bên khi anh hẹn gặp bạn bè và không rủ em đi cùng bởi em cảm thấy dường như anh không hề dành chút thời gian rảnh rỗi nào với em".
4. Cân nhắc góc nhìn của đối phương. Phán xét và chỉ trích luôn đi kèm với nhau. Khi chỉ trích người khác quá thường xuyên, có thể bạn đã gạt bỏ quan điểm của họ. Hãy thử đặt mình vào vị thế của người khác trước khi chỉ trích. Thật sự nỗ lực nhìn mọi thứ qua góc nhìn của họ.
   • Nghĩ về lời chỉ trích mà bạn định nói. Bạn sẽ cảm thấy thế nào nếu bản thân là người nhận chỉ trích ấy? Kể cả khi có đôi chút sự thật trong những gì bạn sắp sửa nói, liệu nó đã diễn đạt để có thể dễ dàng tiếp nhận? Chẳng hạn như, khi bạn trai liên tục trễ hẹn, bạn sẽ muốn nói: "Anh vô cùng thiếu tôn trọng em khi luôn đến trễ như vậy". Sự thật là, có khả năng bạn trai không hề có ý định không tôn trọng bạn và anh ấy có thể sẽ cảm thấy bị công kích bởi sự chỉ trích được diễn đạt theo cách đó. Bạn sẽ cảm thấy thế nào khi ai đó quát vào mặt bạn như vậy?
   • Đồng thời, hãy cố cân nhắc những yếu tố tác động bên ngoài có thể ảnh hưởng đến cách cư xử của một người. Giả sử người bạn thân nhất trở nên tách biệt hơn trong thời gian gần đây. Có thể cô ấy trả lời tin nhắn chậm chạp hay thậm chí không hề trả lời chúng. Phải chăng điều gì đó đang diễn ra trong cuộc sống đã ảnh hưởng đến lối hành xử của cô ấy? Ví dụ như, có thể cô ấy đang căng thẳng với công việc hoặc chương trình học. Có thể cô ấy vừa trải qua một cuộc chia tay khó khăn. Chúng có thể ảnh hưởng đến khả năng hoặc mong muốn giao lưu, hòa nhập của cô ấy. Hãy cố hiểu điều đó và đừng vội vàng phán xét.
5. Tìm kiếm giải pháp đem lại lợi ích đa phương. Sau cùng, tìm kiếm giải pháp cho vấn đề mà bạn có với người khác là một cách tốt để giảm bớt chỉ trích. Trong trường hợp lý tưởng, chỉ trích nên hướng đến một giai pháp hiệu quả cho tình huống tiêu cực. Chỉ trích đơn thuần sẽ không giúp ích gì.
   • Cho người khác biết thay đổi bạn muốn ở họ. Hãy quay trở lại ví dụ với người bạn trai. Có thể bạn muốn bạn trai kiểm soát thời gian tốt hơn. Hãy cho anh ấy biết những cách để anh có thể sửa soạn nhanh hơn. Cho anh ấy biết khung thời gian mà bạn cảm thấy thoải mái. Nếu vô cùng muốn đến hơi sớm so với giờ hẹn, hãy làm rõ điều đó để anh ấy cố đi sớm hơn một chút.
   • Bạn cũng nên sẵn lòng thỏa hiệp. Ví dụ như, đến sớm 30 phút trước khi bữa tiệc bắt đầu có thể hơi quá mức. Thay vào đó, có lẽ từ giờ, bạn có thể đồng ý đến sớm từ 10 đến 15 phút.

Hướng về Phía trước

1. Thách đố nhận định của bạn về người khác. Chúng ta luôn đặt ra những nhận định về người khác. Thường xuyên đưa ra quá nhiều nhận định có thể sẽ khiến bạn trở nên chỉ trích quá mức. Trong cả ngày, hãy cân nhắc lại mỗi khi nhận thấy bản thân trở nên chỉ trích.
   • Có thể bạn cho rằng ăn mặc đẹp hay trang điểm kỹ càng là những người sống vật chất. Sự thật là, có thể họ không có cảm giác an toàn. Cách ăn mặc có lẽ đã góp phần giúp họ cảm thấy tốt hơn. Có thể với bạn chỉ những kẻ lười biếng hoặc không có chí tiến thủ mới không thể tốt nghiệp cấp ba. Tuy vậy, có thể hoàn cảnh gia đình đặc biệt đã làm đứt quãng con đường học hành của họ.
   • Nhớ rằng bất kỳ ai cũng mắc sai lầm. Khi ai đó vấp ngã, hãy nhớ đến sai lầm của chính mình. Ví dụ như, khi phán xét ai đó vì hành động chen lấn ở giao lộ, hãy tự nhắc bản thân lỗi vượt xe của bạn.
2. Nỗ lực cải thiện bản thân. Bạn có đang gặp khó khăn trong cuộc sống và trút sự bức bối của bản thân lên những người xung quanh? Khi không hài lòng với công việc, mối quan hệ, đời sống xã hội hay những khía cạnh khác trong cuộc sống, hãy nỗ lực giải quyết chúng. Đắm chìm trong thái độ tiêu cực có thể ảnh hưởng đến hạnh phúc và sức khỏe nói chung, khiến bạn chẳng thể kiểm soát được căng thẳng. Nó có thể dẫn đến tương tác xã hội tồi tệ. Khi từng bước trở nên tích cực hơn, bạn sẽ tương tác tốt hơn với những người xung quanh. Bạn có thể đối phó với mâu thuẫn một cách hiệu quả hơn.
3. Giáo dục bản thân. Nhiều người có những khuyết tật ẩn kín. Trước khi phán xét hay chỉ trích ai đó, hãy dừng lại và cân nhắc khả năng người ấy đang phải đối mặt với vấn đề mà bạn không thể nhìn thấy một cách dễ dàng.
   • Người đồng nghiệp có vẻ thô lỗ khi không tham gia trò chuyện cùng mọi người có thể mắc chứng sợ xã hội. Người bạn nói quá nhiều về chính mình có thể đang mắc chứng tự kỷ chức năng cao. Người sinh viên liên tục đặt những câu hỏi giống nhau trong lớp đại số của bạn có thể bị khuyết tật học tập.
   • Hãy dành thời gian tìm hiểu về những khuyết tật ẩn qua các trang thông tin trực tuyến. Trước khi đưa ra nhận định nào về tính cách của ai đó, hãy nhắc bản thân rằng có rất nhiều người đang phải chống chọi với bệnh tật mà người khác không dễ dàng nhìn thấy.
4. Tìm đến chuyên viên tâm lý khi cần. Nếu nhận thấy thói quen chỉ trích xuất phát từ sự không hạnh phúc của chính mình, có lẽ bạn sẽ cần đến sự giúp đỡ của chuyên viên tâm lý. Những tình trạng như trầm cảm có thể khiến bạn trút sự giận dữ lên những người khác. Chuyên viên tâm lý có thể giúp bạn kiểm soát cảm xúc tốt và bớt chỉ trích hơn.
   • Khi cảm thấy cần chuyên viên tâm lý, bạn có thể nhờ đến sự giới thiệu của bác sĩ thường trực. Bạn cũng có thể tìm danh sách phòng khám hay bệnh viện thông qua đơn vị cung cấp bảo hiểm.
   • Nếu là sinh viên đại học, bạn có thể đăng ký dịch vụ tư vấn miễn phí qua trường.

Bài liên quan

• 10 điều bạn cần nhớ về những người thân độc hại
• Cách từ bỏ một mối quan hệ độc hại và yêu thương bản thân mình hơn
• Ứng xử với người hay ghen ghét
• Nhận ra một người bạn xấu
• Tại sao có những người không bao giờ xin lỗi?

• « Mới nhất
• ‹ Mới hơn
• Cũ hơn ›

Liên kết đến đây

• Dừng Chỉ trích