Chủ đề nóng: Phương pháp kỷ luật tích cực - Cổ học tinh hoa - Những thói hư tật xấu của người Việt - Công lý: Việc đúng nên làm - Giáo án Điện tử - Sách giáo khoa - Học tiếng Anh - Bài giảng trực tuyến - Món ăn bài thuốc - Chăm sóc bà bầu - Môi trường - Tiết kiệm điện - Nhi khoa - Ung thư - Tác hại của thuốc lá - Các kỹ thuật dạy học tích cực
- Dạy học phát triển năng lực - Chương trình giáo dục phổ thông
Loại bỏ u nang
Từ VLOS
U nang là các túi kín chứa đầy dịch. [1] U nang có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể và có thể là do nhiễm trùng, di truyền, khuyết tật trong tế bào hoặc các ống dẫn bị tắc.[2] Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn cách nhận biết triệu chứng của các loại u nang khác nhau và cách điều trị.
Mục lục
Các bước[sửa]
Xác định loại u nang[sửa]
-
Phân
biệt
giữa
u
nang
bã
nhờn
và
u
nang
biểu
bì.
U
nang
biểu
bì
phổ
biến
hơn
u
nang
bã
nhờn.
Mỗi
loại
sẽ
có
triệu
chứng
và
cách
điều
trị
hơi
khác
nhau.
Vì
vậy,
việc
chẩn
đoán
đúng
loại
u
nang
trên
da
là
rất
quan
trọng
để
điều
trị
hiệu
quả.
- Cả hai loại u nang đều có màu giống thịt hoặc màu trắng-vàng và bề mặt mịn. [3]
- U nang biểu bì phổ biến hơn. Loại u nang này phát triển chậm và thường không gây đau. U nang biểu bì không cần điều trị, trừ khi gây đau hoặc bị nhiễm trùng. [4]
- U nang lông được cấu tạo chủ yếu từ keratin (loại protein tạo nên sợi tóc và móng) và hình thành từ lớp vỏ ngoài của lông, thường là ở trên đầu.[5] U nang lông thường được cho là một thuật ngữ khác để gọi u nang bã nhờn nhưng thực tế là hai loại u nang này khác nhau.
- U nang bã nhờn thường xuất hiện trong nang tóc. Chúng hình thành bên trong các tuyến tiết bã nhờn - một chất nhờn bao phủ sợi tóc. Khi chất nhờn tiết ra bị mắc kẹt, chúng sẽ phát triển thành một túi nhỏ chứa chất giống-phô-mai. U nang bã nhờn thường xuất hiện ở các vị trí gần cổ, lưng trên và trên da đầu.[3] U nang bã nhờn thường bị nhầm lẫn với u nang lông hoặc u nang biểu bì.
-
Phân
biệt
giữa
u
nang
ở
ngực
và
khối
u.[6]
U
nang
có
thể
xuất
hiện
ở
một
hoặc
cả
hai
bên
ngực.
Nếu
không
chụp
quang
tuyến
vú
hoặc
tiến
hành
sinh
thiết
kim
thì
gần
như
không
thể
phân
biệt
được
2
loại
bướu
này
trong
ngực.
Triệu
chứng
u
nang
ngực
gồm
có:
- Cục bướu mềm, dễ di chuyển và có các cạnh rõ rệt
- Cảm giác đau trên cục bướu
- Kích thước và cảm giác đau tăng ngay trước khi kỳ kinh nguyệt bắt đầu
- Kích thước và cảm giác đau giảm sau khi kỳ kinh nguyệt kết thúc
- Hiểu về mụn bọc. Mụn là thuật ngữ nói chung để mô tả nhiều loại mụn nhọt, mụn đầu đen, mụn đầu trắng và mụn bọc. Mụn bọc là những nốt đỏ lồi, thường có kích thước 2-4 mm, giống cục u nhỏ và là loại mụn nghiêm trọng nhất. Nhiễm trùng mụn bọc nghiêm trọng hơn so với nhiễm trùng các loại mụn mủ khác hoặc mụn đầu trắng. Mụn bọc gây đau đớn.[7]
- Xác định u nang hạch. Đây là loại bướu phổ biến nhất ở bàn tay và cổ tay. U nang hạch không gây ung thư và thường vô hại. Loại u nang này chứa dịch, có thể xuất hiện và biến mất nhanh chóng hoặc thay đổi kích thước. U nang hạch không cần được điều trị, trừ khi cản trở đến chức năng hạch hoặc có vẻ ngoài khó chấp nhận.[8]
- Xác định nếu cơn đau là do u nang xương cụt. U nang xương cụt là khi có u nang, áp-xe hoặc hình lõm hình thành trong nếp gấp giữa mông, chạy từ đầu dưới của cột sống đến hậu môn. U nang xương cụt có thể là do mặc quần áo quá chật, lông cơ thể quá nhiều, ngồi lâu hoặc béo phì. Triệu chứng có thể bao gồm mủ tại vị trí u nang, u nang đau hoặc vùng da ấm, mềm hoặc sưng gần xương cụt. Hoặc có thể không có triệu chứng nào ngoài hốc hoặc lõm ở xương cùng cột sống. [9]
- Phân biệt u nang tuyến Bartholin. Các tuyến này nằm ở hai bên lỗ âm đạo để bôi trơn âm đạo. Khi tuyến Bartholin bị bít tắc, một cục sưng tương đối không đau sẽ hình thành, gọi là u nang tuyến Bartholin. Bạn sẽ không phát hiện được nếu u nang không nhiễm trùng. Nhiễm trùng có thể xuất hiện sau vài ngày, gây đau, sốt, khó chịu khi đi lại, đau khi “quan hệ” và bướu đau gần lỗ âm đạo.[10]
- Đi khám bác sĩ để phát hiện sưng tinh hoàn. Mọi trường hợp sưng tinh hoàn đều phải được bác sĩ chẩn đoán để xác định sự khác nhau giữa u nang, ung thư, tràn dịch màng tinh hoàn hoặc nhiễm trùng tinh hoàn. U nang tinh hoàn, hay còn được gọi là nang mào tinh hoàn hoặc nang mào tinh, là các túi đầy dịch, không đau và không gây ung thư trong bìu phía trên tinh hoàn.[11]
-
Cân
nhắc
việc
lấy
ý
kiến
thêm
nếu
chưa
hài
lòng
với
chẩn
đoán
và
phương
pháp
điều
trị
của
bác
sĩ.
Hầu
hết
các
trường
hợp
u
nang
biểu
bì
và
u
nang
lông
đều
không
cần
được
bác
sĩ
điều
trị.
Nhưng
nếu
bạn
đã
hỏi
ý
kiến
tư
vấn
y
tế
mà
vẫn
chưa
hài
lòng
với
kết
quả,
bạn
có
thể
cân
nhắc
lấy
ý
kiến
thêm.
Hầu
hết
các
trường
hợp
u
nang
bã
nhờn
và
u
nang
biểu
bì
đều
dễ
nhận
biết
nhưng
cũng
có
các
vấn
đề
khác
có
dấu
hiệu
tương
tự
các
loại
u
nang
này.
[12]
- Trong một nghiên cứu tình huống của trường Đại học Royal College of Surgeons của Anh, các tác giả đưa ra hai trường hợp, trong đó u hắc tố ác tính và khoang miệng lõm sâu ban đầu đã bị nhầm thành u nang bã nhờn.
- Có nhiều bệnh nhiễm trùng khác có thể bị nhầm lẫn với u nang bã nhờn, bao gồm nhọt, mụn nhọt (đinh nhọt) và hậu bối.
Ngăn ngừa u nang[sửa]
-
Hiểu
được
loại
u
nang
nào
không
ngăn
ngừa
được.
U
nang
lông
phát
triển
sau
tuổi
dậy
thì
và
có
tính
di
truyền
ưu
thế
nhiễm
sắc
thể
thường.
Nghĩa
là
u
nang
lông
xuất
hiện
ở
cả
hai
giới
và
nếu
bố/mẹ
mang
gen
mắc
u
nang
lông
thì
nguy
cơ
con
bị
loại
u
nang
này
sẽ
cao
hơn.
Khoảng
70%
trường
hợp
bị
u
nang
lông
sẽ
có
nhiều
u
nang
trong
suốt
cuộc
đời.[13]
- Hiện nay vẫn chưa rõ nguyên nhân gây u nang phát triển trong mô vú.
- Các bác sĩ chưa có câu trả lời chính xác về yếu tố nguy cơ và phương pháp phòng ngừa mụn bọc. Tuy nhiên, mụn bọc được cho là có liên quan đến tình trạng tăng nồng độ hormone trong giai đoạn dậy thì, mang thai và nhiễm trùng sâu trong nang lông do bã nhờn (dầu trên da) gây bít tắc.[14]
-
Hiểu
rõ
loại
u
nang
nào
có
thể
ngăn
ngừa
được.
Hầu
hết
u
nang
đều
không
ngăn
ngừa
được,
trừ
một
số
loại.
Ví
dụ,
phương
pháp
ngăn
ngừa
u
nang
xương
cụt
bao
gồm
mặc
quần
áo
không
bó
chật,
duy
trì
mức
cân
nặng
bình
thường
và
đứng
dậy
sau
khi
ngồi
một
chỗ
mỗi
30
phút
trong
suốt
cả
ngày.
- Theo Viện Hàn lâm Da liễu của Mỹ (American Academy of Dermatology), không có phương pháp hiệu quả nào để ngăn sự hình thành của u nang biểu bì.[15] Tuy nhiên, có những nhóm người có nguy cơ mắc u nang biểu bì cao hơn: nam giới bị nhiều hơn nữ giới, người bị mụn trứng cá và người ở ngoài trời nắng quá lâu. [15]
- Người bị chấn thương ở tay có nguy cơ cao bị u nang biểu bì hoặc u nang hạch ở bàn tay.
- U nang tuyến Bartholin có thể xuất hiện sau chấn thương ở vị trí lỗ âm đạo.
-
Giảm
nguy
cơ
mắc
u
nang.
Mặc
dù
hầu
hết
các
loại
u
nang
đều
không
thể
ngăn
ngừa
được
nhưng
bạn
có
thể
giảm
nguy
cơ
mắc
loại
u
nang
có
thể
phòng
ngừa.
Dùng
sản
phẩm
chăm
sóc
da
không
dầu
và
tránh
tiếp
xúc
quá
nhiều
với
ánh
nắng
mặt
trời.[16]
- Cạo lông và tẩy lông bằng sáp cũng có thể khiến u nang hình thành. Tránh cạo và tẩy lông quá nhiều ở những vị trí từng bị u nang để ngăn u nang tái phát hoặc hình thành u nang mới.
Điều trị u nang tại nhà[sửa]
-
Điều
trị
u
nang
bã
nhờn
và
u
nang
biểu
bì
không
nhiễm
trùng
tại
nhà.
Dấu
hiệu
nhiễm
trùng
bao
gồm
vị
trí
u
nang
trở
nên
sưng
đỏ,
đau
hoặc
đỏ
và
ấm.
Nếu
phương
pháp
điều
trị
u
nang
tại
nhà
không
hiệu
quả
hoặc
có
triệu
chứng
nhiễm
trùng,
bạn
nên
tìm
sự
chăm
sóc
y
tế
từ
bác
sĩ.[17]
- U nang gây đau hoặc khó chịu khi đi lại hoặc quan hệ tình dục cần được chăm sóc y tế và điều trị.
-
Chườm
khăn
ẩm,
ấm
lên
u
nang
biểu
bì
để
kích
thích
dẫn
lưu
và
chữa
lành.
Khăn
chườm
phải
nóng
nhưng
không
quá
nóng
đến
mức
gây
bỏng
da.
Chườm
khăn
lên
u
nang
2-3
lần
mỗi
ngày.[18]
- Mụn bọc phản ứng với phương pháp chườm đá tốt hơn chườm ấm.
- Có thể điều trị u nang tuyến Bartholin tại nhà bằng cách tắm bồn Sitz với nước ấm. Tắm bồn Sitz là quá trình ngồi trong mực nước ấm cao khoảng vài cm để kích thích dẫn lưu u nang.
- Không đâm, bóp hoặc nặn u nang biểu bì và u nang bã nhờn. Những hành động này làm tăng nguy cơ nhiễm trùng và để lại sẹo. Ngoài ra, tuyệt đối không đâm, bóp hoặc nặn mụn bọc để tránh khiến nhiễm trùng sâu hơn và tăng nguy cơ hình thành mô sẹo.
- Để u nang biểu bì dẫn lưu tự nhiên. Khi u nang bắt đầu dẫn lưu, bạn nên dùng khăn tiệt trùng che u nang lại và thay khăn hai lần mỗi ngày. Tìm sự chăm sóc y tế nếu lượng mủ lớn bắt đầu dẫn lưu từ u nang, vùng da xung quanh chuyển màu đỏ còn u nang trở nên ấm và mềm, hoặc máu bắt đầu dẫn lưu từ u nang.
- Giữ sạch u nang. Để ngăn ngừa nhiễm trùng, bạn cần giữ cho u nang và vùng da xung quanh được sạch sẽ. Rửa sạch bằng xà phòng hoặc kem kháng khuẩn mỗi ngày.
Tìm sự chăm sóc y tế[sửa]
- Biết khi nào nên đi khám bác sĩ. Hầu hết u nang đều hoàn toàn vô hại và sẽ tự biến mất, trong khi một số khác lại cần được chăm sóc y tế. Bạn nên đi khám bác sĩ ngay nếu u nang sưng hoặc đau, hoặc vùng da xung quanh u nang trở nên ấm vì đó là dấu hiệu nhiễm trùng. [1]
- Hỏi bác sĩ về việc loại bỏ u nang. Nếu u nang ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày thì bạn không nên tự nặn. Thay vào đó, nên trao đổi với bác sĩ xem liệu việc phẫu thuật loại bỏ u nang có an toàn và được khuyến nghị không. [19]
-
Đánh
giá
các
phương
án
phẫu
thuật.
Có
nhiều
quy
trình
phẫu
thuật,
tùy
thuộc
vào
vị
trí,
kích
thước
và
mức
độ
cản
trở
chức
năng
cơ
thể
của
u
nang.
Có
3
phương
án
loại
bỏ
u
nang
trên
cơ
thể.
Bạn
và
bác
sĩ
cần
trao
đổi
về
từng
quy
trình
phẫu
thuật
để
xác
định
phương
án
tốt
nhất
cho
trường
hợp
của
bạn
và
loại
u
nang.
- Rạch và dẫn lưu (I & D) là quy trình đơn giản, trong đó bác sĩ sẽ tạo một vết rạch 2-3 mm trong u nang và nhẹ nhàng ấn cho dịch chảy ra. Quy trình này có thể được tiến hành tại phòng khám của bác sĩ đối với u nang trên da, ví dụ như u nang biểu bì, u nang bã nhờn và u nang xương cụt trên bề mặt không sâu hoặc không nhiễm trùng (nếu cần thiết). Rạch và dẫn lưu có thể được áp dụng cho u nang ngực, u nang hạch, u nang tinh hoàn hoặc tuyến Bartholin đối với bệnh nhân ngoại trú, sử dụng phương pháp gây mê cục bộ hoặc gây tê tại chỗ. Tuy nhiên, u nang có tỉ lệ tái phát cao nếu tường u nang không được loại bỏ. Phương pháp rạch và dẫn lưu không thể loại bỏ tường u nang.
- Kỹ thuật cắt bỏ tối thiểu sẽ giúp loại bỏ tường u nang và chất dịch nhờn như phô mai bên trong.[20] U nang được cắt mở và dẫn lưu trước khi kéo thành u nang ra. Tùy vào kích thước mà vết cắt có thể cần hoặc không cần khâu lại. Kỹ thuật này có thể là lựa chọn để điều trị u nang ngực, u nang tinh hoàn, u nang tuyến Bartholin và u nang hạch. Kỹ thuật cắt rất hiếm khi được áp dụng cho mụn bọc. Phương pháp này thường được tiến hành sau khi gây tê tại chỗ và bệnh nhân có thể xuất viện ngay; còn gây mê cục bộ thường được áp dụng cho trẻ nhỏ.
- Loại bỏ u nang bằng laser là lựa chọn chỉ dành cho u nang biểu bì lớn hoặc ở vị trí da dày. Đây là quy trình mở u nang bằng tia laser và nhẹ nhàng ấn dịch bên trong ra ngoài. Một tháng sau, kỹ thuật cắt bỏ tối thiểu sẽ được tiến hành để kéo tường u nang ra. Phương pháp loại bỏ này có tính thẩm mỹ cao đối với u nang không viêm hoặc không nhiễm trùng. [21]
- Xác định xem việc loại bỏ u nang trên da có cần thiết không.[22] Có thể tiến hành nhiều phương pháp điều trị tại nhà để kích thích dẫn lưu và chữa lành u nang bã nhờn hoặc u nang biểu bì. Tuy nhiên, bạn cần tìm sự chăm sóc y tế nếu vị trí u nang có vẻ bị nhiễm trùng, u nang phát triển nhanh, u nang ở vị trí liên tục bị kích ứng hoặc nếu bạn thấy bận tâm vì vấn đề thẩm mỹ.
-
Xác
định
xem
việc
loại
bỏ
u
nang
ngực
có
cần
thiết
không.[23]
Không
nhất
thiết
phải
tiến
hành
điều
trị
u
nang
chứa
dịch
đơn
giản
ở
ngực.
Nếu
bạn
chưa
đến
giai
đoạn
mãn
kinh,
bác
sĩ
sẽ
yêu
cầu
theo
dõi
u
nang
hàng
tháng.
Bác
sĩ
có
thể
chọc
hút
bằng
kim
nhỏ
để
dẫn
lưu
u
nang.
- Nếu chú ý thấy u nang trong suốt 2-3 chu kỳ kinh nguyệt không tự khỏi hoặc tăng kích thước, bác sĩ có thể tiến hành siêu âm.
- Bác sĩ có thể khuyến nghị uống thuốc ngừa thai để điều hòa hormone trong kỳ kinh nguyệt. Phương pháp điều trị này chỉ được áp dụng ở nữ giới có triệu chứng nghiêm trọng.
- Phẫu thuật loại bỏ chỉ cần thiết khi u nang gây bất tiện, có dịch giống máu hoặc màu xanh lá khi chọc vào, hoặc khi bác sĩ cho rằng đó là tăng trưởng trên da không lành tính. Trong trường hợp này, toàn bộ u nang sẽ được phẫu thuật loại bỏ (sau khi gây mê) vì phương pháp rạch và dẫn lưu sẽ để lại nang và tăng nguy cơ tái phát.
-
Tham
khảo
ý
kiến
bác
sĩ
da
liễu
về
việc
điều
trị
mụn
bọc.
[14]
Đầu
tiên,
bác
sĩ
sẽ
kê
đơn
các
thuốc
dùng
điều
trị
các
loại
mụn
khác.
Nếu
kết
quả
không
cải
thiện,
bác
sĩ
có
thể
khuyến
nghị
dùng
Isotretinoin
hoặc
Accutane.
- Accutane là thuốc giúp kiểm soát mụn hiệu quả. Tuy nhiên, thuốc có thể gây tác dụng phụ như dị tật ở thai nhi, tăng nguy cơ trầm cảm và tự tử, ảnh hưởng đến nồng độ lipid, chức năng gan, đường huyết và lượng tế bào bạch cầu. Bạn cần xét nghiệm máu một lần mỗi tháng để theo dõi phản ứng với thuốc. [24] Nữ giới phải uống hai dạng thuốc tránh thai trong khi uống Accutane.
-
Tìm
phương
pháp
điều
trị
u
nang
hạch.
Phương
pháp
điều
trị
loại
u
nang
này
bao
gồm
việc
quan
sát
và
thường
không
cần
điều
trị
bằng
phẫu
thuật.
Vị
trí
u
nang
có
thể
được
giữ
cho
bất
động
nếu
hoạt
động
làm
tăng
kích
thước,
áp
lực
hoặc
cơn
đau.[8]
U
nang
hạch
có
thể
được
chọc
dịch
nếu
gây
đau
hoặc
cản
trở
hoạt
động.
Trong
quy
trình
này,
bác
sĩ
sẽ
dùng
kim
nhỏ
để
chọc
dịch
ra
tại
phòng
khám
dưới
điều
kiện
vô
trùng.
- Nếu triệu chứng không thuyên giảm khi điều trị bằng phương pháp không phẫu thuật (chọc kim hoặc giữ cho bất động), hoặc u nang tái phát sau khi chọc dịch, bác sĩ có thể khuyến nghị phẫu thuật cắt bỏ u nang, hay còn gọi là phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ u hạch. Trong quy trình này, một phần của dây chằng hoặc bao khớp cũng được loại bỏ. Vẫn có khả năng thấp là u nang tái phát sau khi được loại bỏ hoàn toàn. Đây là quy trình phẫu thuật được tiến hành sau khi gây tê cục bộ và bệnh nhân có thể xuất hiện ngay.
-
Điều
trị
u
nang
tuyến
Bartholin.
Phương
pháp
điều
trị
phụ
thuộc
vào
kích
thước
u
nang,
mức
độ
bất
tiện
và
liệu
u
nang
có
nhiễm
trùng
hay
không.[25]
Tắm
bồn
Sitz
nước
ấm
(ngồi
trong
mực
nước
ấm
cao
vài
cm)
nhiều
lần
mỗi
ngày
có
thể
giúp
tuyến
Bartholin
tự
dẫn
lưu.
- Rạch và dẫn lưu được áp dụng nếu tuyến Bartholin phình to hoặc nhiễm trùng và cách tắm bồn Sitz không hiệu quả. Phương pháp gây tê cục bộ hoặc an thần sẽ được áp dụng. Trong tuyến sẽ còn ống thông giúp mở tuyến tối đa 6 tuần để dẫn lưu hoàn toàn.
- Bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng sinh để điều trị nhiễm trùng.
-
Hiểu
về
phương
pháp
điều
trị
u
nang
tinh
hoàn.
Đầu
tiên,
bác
sĩ
phải
xác
định
u
nang
không
gây
ung
thư.[26]
Nếu
u
nang
lớn
đến
mức
gây
cảm
giác
nặng
hoặc
kéo
lê
tinh
hoàn
thì
bác
sĩ
sẽ
trao
đổi
với
bạn
về
việc
phẫu
thuật
cắt
bỏ.
- Bệnh viện Nhi đồng Philadelphia (Children’s Hospital of Philadelphia) ở Mỹ không khuyến nghị phương án phẫu thuật cho thanh thiếu niên. Thay vào đó, họ khuyến nghị các thanh niên nên tìm hiểu cách tự kiểm tra và báo cáo sự thay đổi hoặc tăng kích thước (có thể là dấu hiệu cần phẫu thuật) nếu có.[27] U nang tinh hoàn ở trẻ em thường tự khỏi.
- Tiêm xơ qua da là một lựa chọn giúp giảm nguy cơ phải phẫu thuật bìu và mang lại kết quả tốt trong nghiên cứu.[28] Khi sử dụng siêu âm để hướng dẫn tiêm chất chống xơ hóa, triệu chứng đã khỏi hẳn ở 84% nam giới trong nghiên cứu sau 6 tháng. Chất chống xơ hóa giúp giảm kích thước và triệu chứng u nang tinh hoàn. Quy trình này giúp giảm đáng kể rủi ro về sức khỏe và giảm nguy cơ u nang tái phát.
Lời khuyên[sửa]
- Hầu hết các loại u nang đều không thể phòng ngừa được và không gây ung thư. Trong hầu hết các trường hợp, bác sĩ sẽ chờ và quan sát trước khi khuyến nghị quy trình can thiệp y tế hoặc phẫu thuật.
Cảnh báo[sửa]
- Tuyệt đối không nặn, bóp hoặc đâm u nang. Những hành động này làm tăng nguy cơ nhiễm trùng và sẹo ở mô.
- Hầu hết u nang trên da đều tự khỏi. Nếu muốn loại bỏ u nang nhanh hơn, bạn có thể đi khám bác sĩ để trao đổi về các phương án điều trị dựa trên kích thước, vị trí và loại u nang.
- Luôn rửa tay sạch trước và sau khi điều trị u nang hay bất kỳ bệnh nhiễm trùng da nào.
Nguồn và Trích dẫn[sửa]
- ↑ 1,0 1,1 http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/000842.htm
- ↑ http://www.betterhealth.vic.gov.au/bhcv2/bhcarticles.nsf/pages/cysts_explained
- ↑ 3,0 3,1 http://www.drugs.com/health-guide/cysts.html
- ↑ http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/sebaceous-cysts/basics/definition/con-20031599
- ↑ http://www.dermnetnz.org/lesions/pilar-cyst.html
- ↑ http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/breast-cysts/basics/symptoms/con-20032264
- ↑ http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/acne/multimedia/cystic-acne/img-20006234
- ↑ 8,0 8,1 http://orthoinfo.aaos.org/topic.cfm?topic=a00006
- ↑ http://familydoctor.org/familydoctor/en/diseases-conditions/pilonidal-cyst/symptoms.html
- ↑ http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/bartholin-cyst/basics/symptoms/con-20026333
- ↑ http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/scrotal-masses/basics/causes/con-20022447
- ↑ http://www.researchgate.net/publication/5651007_Just_another_sebaceous_cyst
- ↑ http://www.drugs.com/health-guide/epidermoid-cyst.html
- ↑ 14,0 14,1 http://www.niams.nih.gov/health_info/acne/
- ↑ 15,0 15,1 http://www.dermatologist.org.uk/epidermoid-cysts.html
- ↑ http://www.mayoclinic.com/health/sebaceous-cysts/DS00979/DSECTION=prevention
- ↑ http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/sebaceous-cysts/basics/lifestyle-home-remedies/con-20031599
- ↑ http://firstaid.webmd.com/tc/skin-cyst-home-treatment-topic-overview
- ↑ http://www.patient.info/doctor/epidermoid-and-pilar-cysts-sebaceous-cysts-pro
- ↑ http://www.aafp.org/afp/2002/0401/p1409.html
- ↑ http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2714896/
- ↑ http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/breast-cysts/basics/treatment/con-20032264
- ↑ http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/sebaceous-cysts/basics/symptoms/con-20031599
- ↑ http://www.drugs.com/cdi/isotretinoin.html
- ↑ http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/bartholin-cyst/basics/treatment/con-20026333
- ↑ http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/tre.200/pdf
- ↑ http://www.dermnet.com/videos/benign-tumors/pilar-cyst/pilar-cyst-appearance/
- ↑ http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12949457