Ngựa
Ngựa (danh pháp hai phần: Equus caballus) là một loài động vật có vú trong họ Equidae, bộ Perissodactyla. Loài này được Linnaeus mô tả năm 1758.,[1] và là một trong số 8 phân loài còn sinh tồn cho tới ngày nay của họ Equidae. Ngựa đã trải qua quá trình tiến hóa từ 45 đến 55 triệu năm để từ một dạng sinh vật nhỏ với chân nhiều ngón trở thành dạng động vật lớn với chân một ngón như ngày nay.
Mục lục
Nuôi dưỡng[sửa]
- Xem chi tiết: Thuần hóa ngựa
Con người bắt đầu thuần dưỡng ngựa vào khoảng 4000-4500 TCN,[2][3] và người ta tin rằng ngựa đã được nuôi phổ biến ở châu Âu vào khoảng 3000 TCN-2000 TCN.[4][5][6] Ngựa chiến được sử dụng rộng rãi trong chiến tranh, nhất là chiến tranh thời cổ
Tuổi đời[sửa]
Tùy thuộc vào giống, sự quản lý và môi trường, thức ăn, nước uống v.v ngày nay ngựa có tuổi thọ khoảng 25 đến 30 năm. Con ngựa sống thọ nhất có thể kiểm chứng là "Old Billy", một con ngựa sống trong thế kỷ 19 với tuổi thọ là 62 năm.[7] Hiện nay, Sugar Puff, con ngựa được liệt kê trong Sách Kỷ lục Guinness như là con ngựa pony già nhất còn sống trên thế giới, đã chết ngày 25 tháng 5 năm 2007 ở độ tuổi 56.[8]
Sinh sản[sửa]
Ngựa cái mang thai kéo dài khoảng 335-340 ngày. Ngựa thường sinh một. Ngựa con có khả năng đứng và chạy một thời gian ngắn sau sinh. Ngựa bốn tuổi được coi là ngựa trưởng thành, mặc dù chúng tiếp tục phát triển bình thường cho đến khi sáu tuổi, thời gian hoàn thành sự phát triển của ngựa cũng phụ thuộc vào kích cỡ của ngựa, giống, giới tính và chất lượng chăm sóc.
Những loại cây độc hại[sửa]
Nếu ăn phải những loại cây sau đây, ngựa có thể bị ngộ độc, bị bệnh, đau đớn hoặc thậm chí là chết:[9]
- Thủy tùng, cỏ lưỡi chó (cực độc - gây chết ngựa)
- Quả đầu
- Dương xỉ diều hâu
- Mao lương hoa vàng
- Cây lanh
- Mao địa hoàng
- Laburnum
- Cây độc cần
- Cây mộc tặc
- Cây nguyệt quế
- Cây ớt mả
- Cây sồi
- Cây trúc đào
- Cây khoai tây
- Cây thủy lạp
- Cây đỗ nguyên
- Cây lúa miến
- Cây cỏ ban
Loài ngựa nhỏ nhất[sửa]
- Xem chi tiết: Giống ngựa
Loài ngựa Mirature Horses là loài ngựa nhỏ nhất thế giới, chỉ cao từ 35 đến 47 cm. Loài ngựa này chỉ sống tập trung ở vùng núi Nam Carolina (Mỹ). tuổi thọ trung bình của một chú ngựa này từ 40 đến 50 năm, trong khi đó, ngựa bình thường có tuổi thọ từ 20 đến 30 năm.
Chú thích[sửa]
-
↑
Lỗi
chú
thích:
Thẻ
<ref>
sai; không có nội dung trong thẻ ref có tênmsw3
- ↑ “A Chronological History of Humans and Their Relationship With the Horse”. International Museum of the Horse. Truy cập Lỗi khi kêu gọi {{Chú thích web}}: hai tham số url và title phải được chỉ định..
- ↑ Anthony, David W. (2007). The Horse, the Wheel, and Language: How Bronze Age Riders from the Eurasian Steppes Shaped the Modern World. Princeton, NJ: Nhà in Đại học Princeton. ISBN 9780691058870.
- ↑ Benecke, Norbert; Von den Dreisch Angela (2003). "Horse exploitation in the Kazakh steppes during the Eneolithic and Bronze Age". trong Levine Marsha; Renfrew Colin; Boyle Katie. Prehistoric Steppe Adaptation and the Horse. Cambridge: McDonald Institute. 69–82. ISBN 1902937090.
- ↑ Needham, Joseph (1986). Science and Civilization in China; Quyển 4, Physics and Physical Technology, Phần 2, Mechanical Engineering. Đài Bắc: Caves Books.
- ↑ Clutton-Brock, Juliet (1992). Horse Power: A History of the Horse and the Donkey in Human Societies. Cambridge, MA: Nhà in Đại học Harvard. 138. ISBN 067440646X.
- ↑ HorseFacts. “The Mane Facts About Horse Health”. Horsefacts.org. Foundation for Biomedical Research. Truy cập Lỗi khi kêu gọi {{Chú thích web}}: hai tham số url và title phải được chỉ định..
- ↑ Ryder Erin. “World's Oldest Living Pony Dies at 56”. TheHorse.com. The Horse. Truy cập Lỗi khi kêu gọi {{Chú thích web}}: hai tham số url và title phải được chỉ định..
- ↑ Mark, Gail (2010). Great pets horse. Marshall Cavendish Corporation. ISBN 978-0-7614-4597-5.
Tham khảo[sửa]
- Anthony, David W. (1996). "Bridling Horse Power: The Domestication of the Horse". Horses Through Time (ấn bản First). Boulder, CO: Roberts Rinehart Publishers. ISBN 1570980608. OCLC 36179575.
- Apperson, George Latimer and Martin Manser (2006). Dictionary of Proverbs. Wordsworth Editions. ISBN 1840223111.
- Bartlett, Virginia K. (1994). Keeping House: Women's Lives in Western Pennsylvania, 1790–1850. University of Pittsburgh Press. ISBN 0822955385. OCLC 30978921. http://books.google.com/?id=L2KtMgwNL3cC&pg=PA35.
- Becker, Marty, Audrey Pavia, Gina Spadafori, Teresa Becker (2007). Why Do Horses Sleep Standing Up?: 101 of the Most Perplexing Questions Answered About Equine Enigmas, Medical Mysteries, and Befuddling Behaviors. HCI. ISBN 075730608X. http://books.google.com/?id=Qvz62nMkQLYC&pg=PA23.
- Belknap, Maria (2004). Horsewords: The Equine Dictionary (ấn bản Second). North Pomfret, VT: Trafalgar Square Publishing. ISBN 1-57076-274-0.
- Bennett, Deb (1998). Conquerors: The Roots of New World Horsemanship (ấn bản First). Solvang, CA: Amigo Publications, Inc.. ISBN 0-9658533-0-6. OCLC 39709067.
- Bongianni, Maurizio (1987). Simon & Schuster's Guide to Horses and Ponies. New York: Fireside. ISBN 0-671-66068-3.
- British Horse Society (1966). The Manual of Horsemanship of the British Horse Society and the Pony Club (ấn bản 6th edition, reprinted 1970). Kenilworth, UK: British Horse Society. ISBN 0954886313.
- Bryant, Jennifer Olson and George Williams (2006). The USDF Guide to Dressage. Storey Publishing. ISBN 1580175295. http://books.google.com/?id=9NNobNYAiroC&pg=PA272.
- Budiansky, Stephen (1997). The Nature of Horses. New York:NY: Free Press. ISBN 0-684-82768-9. OCLC 35723713.
- Bush, Karen and Julian Marczak (2005). The Principles of Teaching Riding: The Official Manual of the Association of British Riding Schools. David & Charles. ISBN 0715319027. OCLC 224946044. http://books.google.com/?id=uCQYEduHy8cC&pg=PA58.
- Campbell, B.N. (2001). National Gambling Impact Study Commission Final Report (1999). Darby, PA: DIANE Publishing. ISBN 0756707013. http://books.google.com/books?id=-p7ZF9KW8-MC&printsec=frontcover#PPA111,M1.
- Chamberlin, J. Edward (2006). Horse: How the Horse Has Shaped Civilizations. New York, NY: Bluebridge. ISBN 0-9742405-9-1. OCLC 61704732.
- Collins, Tony, John Martin, Wray Vamplew (2005). Encyclopedia of Traditional British Rural Sports. London, UK: Routledge. ISBN 041535224X. OCLC 57005595. http://books.google.com/?id=NWu6sLJn7-kC&pg=PA174.
- DeFilippis, Chris (2006). The Everything Horse Care Book. Avon, MA: Adams Media. ISBN 1593375301. OCLC 223814651.
- Bản mẫu:Cite encyclopedia
- Edwards, Elwyn Hartley (2002). Horses (ấn bản Second American). New York, NY: Dorling Kindersley. ISBN 0789489821. OCLC 50798049.
- Edwards, Elwyn Hartley (1994). The Encyclopedia of the Horse. London, UK: Dorling Kindersley. ISBN 1564586146. OCLC 29670649.
- Edwards, Gladys Brown (1973). The Arabian: War Horse to Show Horse (ấn bản Revised Collectors). Rich Publishing.
- Ensminger, M. E. (1990). Horses and Horsemanship: Animal Agricultural Series (ấn bản Sixth). Danville, IN: Interstate Publishers. ISBN 0-8134-2883-1. OCLC 21977751.
- Ensminger, M.E. (1991). Horses and Tack (ấn bản Revised). Boston, MA: Houghton Mifflin Company. ISBN 0-395-54413-0. OCLC 21561287.
- Evans, J. et al. (1990). The Horse (ấn bản Second). New York, NY: Freeman. ISBN 0-7167-1811-1. OCLC 20132967.
- Evans, James Warren (1992). Horse Breeding and Management. Amsterdam: Elsevier Health Sciences. ISBN 0444882820. OCLC 243738023. http://books.google.com/?id=QofYEVPeIBUC&pg=PA56.
- Fear, Sally (2006). New Forest Drift: A Photographic Portrait of Life in the National Park. Perspective Photo Press. ISBN 0-9553253-0-7.
- Fort, Matthew (2005). Eating Up Italy: Voyages on a Vespa. London, UK: Centro Books. ISBN 0-00-721481-2. OCLC 60419304.
- Fox-Davies, Arthur Charles (2007). A Complete Guide to Heraldry. Skyhorse Publishing Inc. ISBN 1602390010. http://books.google.com/?id=xSeEWjQCTIAC&pg=PA202.
- Giffin, M.D., James M. and Tom Gore, D.V.M. (1998). Horse Owner’s Veterinary Handbook (ấn bản Second). New York: Howell Book House. ISBN 0-87605-606-0. OCLC 37245445.
- Gifford, Angela (1998, reprinted 2000). "Working Draught Horses as Singles and Pairs". The Working Horse Manual. Tonbridge, UK: Farming Press. ISBN 0852364016. OCLC 40464050.
- Gifford, Angela (1998, reprinted 2000). "Working Horses in Forestry". The Working Horse Manual. Tonbridge, UK: Farming Press. ISBN 0852364016. OCLC 40464050.
- Hairston, Rachel and Madelyn Larsen (2004). The Essentials of Horsekeeping. New York, NY: Sterling Publishing Company, Inc.. ISBN 0806988177. OCLC 53186526. http://books.google.com/?id=vSBwbz7FozYC&pg=PA77.
- Hammond, Gerald (2000). The Language of Horse Racing. London: Taylor & Francis. ISBN 1579582761. OCLC 44923115. http://books.google.com/?id=CJ4zH2P_6mMC&printsec=frontcover.
- Harris, Susan E. (1993). Horse Gaits, Balance and Movement. New York: Howell Book House. ISBN 0-87605-955-8. OCLC 25873158.
- Harris, Susan E. (1994). The United States Pony Club Manual of Horsemanship: Basics for Beginners – D Level. New York, NY: Howell Book House. ISBN 0876059523.
- Hedge, Juliet and Don M. Wagoner (2004). Horse Conformation: Structure, Soundness and Performance. Guilford, CT: Globe Pequot. ISBN 1592284876. OCLC 56012597.
- Howlett, Lorna and Philip Mathews (1979). Ponies in Australia. Milson's Point, NSW: Philip Mathews Publishers. ISBN 0908001134.
- Hurd, Edward Payson (translator) (1886). Diseases of the Stomach and Intestines. New York, NY: W. Wood & Company. http://books.google.com/?id=3LerRZoRT68C&printsec=frontcover.
- Kreling, Kai (2005). "The Horse's Teeth". Horses' Teeth and Their Problems: Prevention, Recognition, and Treatment. Guilford, CT: Globe Pequot. ISBN 1592286968. OCLC 59163221. http://books.google.com/?id=3q1LINmOkOIC&pg=PA117-IA1.
- MacGregor, Arthur (1985). Bone, Antler, Ivory and Horn: Technology of Skeletal Materials Since the Roman Period. Totowa, NJ: Barnes & Noble. ISBN 0389205311. OCLC 11090630.
- Matossian, Mary Kilbourne (1997). Shaping World History: Breakthroughs in Ecology, Technology, Science, and Politics. Armonk, NY: M.E. Sharpe. ISBN 0585023972. OCLC 156944228. http://books.google.com/?id=LkRATLisN0sC&pg=PA43.
- McBane, Susan (1992). A Natural Approach to Horse Management. London: Methuen. ISBN 0-413-62370-X. OCLC 26359746.
- McBane, Susan (1997). The Illustrated Encyclopedia of Horse Breeds. Edison, NJ: Wellfleet Press. ISBN 0-7858-0604-0. OCLC 244110821.
- Mettler, John J. Jr. (1989). Horse Sense: A Complete Guide to Horse Selection and Care. Pownal, VT: Storey Communications, Inc.. ISBN 0882665499. OCLC 19324181.
- Miller, Lynn R. (1981, reprinted 2000). Work Horse Handbook (ấn bản First Edition, Fifteenth Impression). Sisters, OR: Small Farmer's Journal Inc.. ISBN 0960726802. OCLC 234277549.
- Miller, Robert M. (1999). Understanding the Ancient Secrets of the Horse's Mind. Neenah, WI: Russell Meerdink Company Ltd. ISBN 0929346653. OCLC 42389612. http://books.google.com/?id=5Qat2gs43owC&pg=PA28.
- Miller, Robert M. and Rick Lamb (2005). Revolution in Horsemanship and What it Means to Mankind. Guilford, Connecticut: Lyons Press. ISBN 159228387x. OCLC 57005594.
- Mills, Bruce and Barbara Carne (1988). A Basic Guide to Horse Care and Management. New York, NY: Howell Book House. ISBN 0876058713. OCLC 17507227.
- Myers, Jane (2005). Horse Safe: A Complete Guide to Equine Safety. Collingwood, UK: CSIRO Publishing. ISBN 0643092455. OCLC 65466652. http://books.google.com/?id=-gAgchKMXdkC&printsec=frontcover.
- Ockerman, Herbert W.; Hansen, Conly L. (2000). Animal By-product Processing & Utilization. Lancaster, PA: CRC Press. ISBN 1566767776. OCLC 43685745.
- Olsen, Sandra L. (1996). "Horse Hunters of the Ice Age". Horses Through Time (ấn bản First). Boulder, CO: Roberts Rinehart Publishers. ISBN 1570980608. OCLC 36179575.
- Olsen, Sandra L. (1996). "In the Winner's Circle: The History of Equestrian Sports". Horses Through Time (ấn bản First). Boulder, CO: Roberts Rinehart Publishers. ISBN 1570980608. OCLC 36179575.
- Peissel, Michel (2002). Tibet: the secret continent. Macmillan. tr. 36. ISBN 0312309538. http://books.google.com/?id=6sFWvuBug8IC&pg=PA36&.
- Price, Steven D.; Shiers, Jessie (2007). The Lyons Press Horseman's Dictionary (ấn bản Revised). Guilford, CT: Lyons Press. ISBN 978-1-59921-036-0.
- Price, Steven D.; Spector, David L..; Gail Rentsch; Burn, Barbara B. (editors) (1998). The Whole Horse Catalog: Revised and Updated (ấn bản Revised). New York: Fireside. ISBN 0-684-83995-4.
- Prince, Eleanor F. and Gaydell M. Collier (1974). Basic Horsemanship: English and Western. New York, NY: Doubleday. ISBN 0-385-06587-6. OCLC 873660.
- Self, Margaret Cabell (2005). Riding Simplified. Kessinger Publishing. ISBN 1419100874. http://books.google.com/?id=iUTm7aD1Mf8C&pg=PA55.
- Sellnow, Les (2004). Happy Trails: Your Complete Guide to Fun and Safe Trail Riding. Eclipse Press. ISBN 1581501145. OCLC 56493380. http://books.google.com/?id=bOUTZgrGD6QC&pg=PA46.
- Smith, BP (1996). Large Animal Internal Medicine (ấn bản Second). St. Louis, MO: Mosby. ISBN 0-8151-7724-0. OCLC 33439780.
- Sponenberg, D. Phillip (1996). "The Proliferation of Horse Breeds". Horses Through Time (ấn bản First). Boulder, CO: Roberts Rinehart Publishers. ISBN 1570980608. OCLC 36179575.
- Thomas, Heather Smith (2003). Storey's Guide to Training Horses: Ground Work, Driving, Riding. North Adams, MA: Storey Publishing. ISBN 978-1-58017-467-1.
- Bản mẫu:Cite encyclopedia
- Vogel, Colin B.V.M (1995). The Complete Horse Care Manual. New York, NY: Dorling Kindersley Publishing, Inc.. ISBN 0789401703. OCLC 32168476.
- Wheeler, Eileen (2006). "Fence Planning". Horse Stable And Riding Arena Design. Armes, IA: Blackwell Publishing. ISBN 0813828597. OCLC 224324847. http://books.google.com/?id=c3dGxSY6E54C&pg=PA215.
- Whitaker, Julie; Whitelaw, Ian (2007). The Horse: A Miscellany of Equine Knowledge. New York: St. Martin's Press. ISBN 0-312-37108-x.
Bài liên quan
Liên kết đến đây
- Ai Cập cổ đại
- Aristoteles
- Cày
- Châu Á
- Chiến tranh
- Hội họa
- Julius Caesar
- Louis XIV của Pháp
- Mèo
- Nhà Hán
- Xem thêm liên kết đến trang này.