Tai nạn Giời leo
Tai nạn Giời leo là bị bỏng da do acid hữu cơ từ dịch tiết của một loại côn trùng được gọi là bọ giời,(ban đêm phát sáng màu xanh lục) bò lên da để lại chất nhày chứa acid photpho hữu cơ gây bỏng da, nếu chúng bị đè nát thì mức độ tổn thương trên da nặng hơn, không còn là những đường vệt dài mà là một đám lớn.
Giời leo và Zona là 2 trường hợp khác hẳn nhau về nguyên nhân cũng như cách điều trị, tổn thương trên da của chúng rất giống nhau, đôi khi khó phân biệt, nhiều người nhầm lẫn, hoặc có nhiều người không phân biệt gọi 2 bệnh là một.
Bệnh Zona thần kinh là do virus herpes zoster gây nên: Virus trú ngụ trong cơ thể ở trạng thái ngủ bên trong các dây thần kinh cảm giác. Khi chúng tái hoạt động sẽ đi dọc theo dây thần kinh cảm giác vào da và tạo ra những mảng phát ban kèm theo đau nhức vùng có phát ban. Còn “Giời leo” là bị bỏng da do acid photpho hữu cơ từ côn trùng
1. Phân biệt bệnh Zona và tai nạn giời leo
| Tiêu chí | Bệnh Zona | Tai nạn Giời leo |
|---|---|---|
| Nguyên nhân | Do virus herpes zoster | Bị bỏng da do acid hữu cơ từ dịch tiết của côn trùng |
| Tính chất xuất hiện | Tăng cảm giác da hoặc đau nhức nhối tại một vùng cơ thể, vài ngày sau xuất hiện những tổn thương ngay tại vùng đau | Thấy rát, đau nhẹ hoặc cảm giác bất thường tại một số vùng trên da, các biểu hiện này từ từ tăng dần, sau mỗi ngày lại nặng hơn, hai ba ngày sau hình thành đám mảng hoặc vệt tổn thương đặc hiệu |
| Vị trí xuất hiện | Thường chỉ ở một vùng cơ thể, thuộc vùng chi phối của 1 giây thần kinh cảm giác đơn độc | Có điểm gốc (nặng hơn, xuất hiện trước) và một số chỗ khác rải rác khắp cơ thể với mức độ nhẹ hơn (do tay sờ vào mang dịch acid dây sang vùng da khác) |
| Hình ảnh tổn thương trên da | Tổn thương là những mụn rộp (mụn nước) trên nền da màu đỏ, chứa dịch viêm màu hồng có áp lực cao làm da căng bóng, các mụn có thể liền lại với nhau thành đám (nếu thành đám áp lực bên trong nhỏ hơn làm da bớt căng dãn hơn). Các mụn rộp có xu hướng phát triển ra xung quanh gần theo trục dây thần kinh. Thường không có tổn thương ở cả 2 bên cơ thể mà chỉ bị một bên Sau khoảng 7- 10 ngày các mụn nước này có thể vỡ ra chảy nước, hoặc khô đét tạo thành vảy khô. | Khởi đầu là một vùng da bị ngứa, rát đỏ, sau đó phù nề, xuất hiện mụn nước nhỏ. Trên bề mặt thương tổn có màu trắng xám, có vết thương tổn có vùng lõm ở giữa; bên trong chứa dịch đặc màu trắng. Có thể ở một số nơi khác cũng có biểu hiện tương tự nhưng nhẹ hơn. Trong vòng 5 – 7 ngày, tùy theo nặng nhẹ, tổn thương thoái lui để lại vùng da xạm có vảy da chết mỏng phủ lên trên, hoặc các mụn phỏng trắng xám liên kết lại với nhau thành đám lớn vỡ ra chảy nhiều dịch, biểu hiện này diễn ra khoảng vài ngày vết loét chợt khô dần, nếu không bị hóa mủ để lại một vùng da thâm sạm. |
| Tiến triển | Khoảng 2 tuần sau, các vảy bong ra để lại sẹo mờ, sẹo này hết dần sau vài tháng (nếu nhiễm trùng tổn thương sâu để lại sẹo lõm). Vẫn còn triệu chứng đau tùy theo mức độ tổn thương dày đặc hay ít. | Khoảng 7 - 8 ngày các vết chợt khô có một màng đen phủ lên trên mại dần để lại một vùng da thâm. Các vết thâm này có thể tồn tại 1 - 2 tháng da mới trở về bình thường, trong giời leo rất ít khi để lại sẹo. |
| Điều trị | Sử dụng thuốc kháng vi rut Aciclovir | Dùng kiềm mạnh trung hòa dịch acid |
| Hình ảnh |
 |
 |
2. Cách điều trị
Cách điều trị 2 trường hợp này khác hẳn nhau
A, Bị giời leo:
+ Dân gian:
Trong dân gian thường lấy gạo nếp và đỗ xanh nhai nhỏ đắp vào chỗ da tổn thương. Phải nhai nhỏ chứ không được dùng cối giã là vì: khi nhai thấm nước bọt, nước bọt là một dịch kiềm có tác dụng trung hòa acid đồng thời bột ngũ cốc hút bớt chúng đi.
+ Cách chữa hiệu quả:
Vì nguyên nhân là bỏng da do acid photpho hữu cơ từ côn trùng, nên cách chữa hiệu quả nhất là dùng dung dịch kiềm trung hòa lấy tác nhân gây bỏng ra khỏi da. Dân gian nhai ngũ cốc đắp vào cũng là áp dụng nguyên tắc này (vì nước bọt là dịch kiềm)
B, Bệnh Zona thần kinh:
- Sử dụng thuốc kháng virus, như acyclovir (Zovirax), valacyclovir (Valtrex) và famciclovir (Famvir) trong giai đoạn sớm của bệnh.
- Sử dụng thuốc giảm đau, kháng viêm, kháng histamin, corticoid (nếu cần)
