Thấu hiểu cảm xúc của bản thân

Cuộc sống sẽ như thế nào nếu không có cảm xúc? Có lẽ là sẽ rất nhạt nhẽo và ảm đạm. Hầu hết mọi người đều đồng ý rằng cảm xúc, là khả năng cảm nhận và quan tâm chứ không chỉ là suy nghĩ, khiến cuộc đời trở nên đáng sống hơn. Nhiều nhà khoa học đã cố gắng tìm hiểu về cảm xúc trong một thời gian dài và đã ghi nhận lại những dạng cảm xúc mà con người thường hay cảm nhận. Điều này có nghĩa là vẫn còn khá nhiều tranh luận về chủ đề này.

Các bước

Nghiên cứu Bản chất của Cảm xúc

1. Tìm hiểu về các dạng cảm xúc. Cảm xúc là phản ứng được hình thành thông qua quá trình tiến hóa cho phép con người điều khiển môi trường xung quanh theo cách thường được thích nghi trong quá khứ và có lẽ vẫn còn tồn tại đến ngày nay. Đối với tổ tiên chúng ta, những người có khả năng trải nghiệm cảm xúc chẳng hạn như sợ hãi khi trông thấy một vách đá thường sẽ thận trọng hơn và dễ sống sót và sinh sản hơn là người không biết sợ.
   • Cảm xúc được phân chia thành hai nhóm chính đó là tiêu cực và tích cực. Cảm xúc tích cực là những gì diễn ra trước lợi ích mà bạn hoàn toàn có thể đạt được, hoặc sau khi bạn đã đạt được chúng. Cảm xúc tiêu cực xảy ra trước hoặc trong tình huống sẽ gây tổn thất cho bạn.
2. Nhận biết những loại cảm xúc cơ bản. Hầu hết các nhà tâm lý học đều đồng ý rằng một số loại cảm xúc được xem là "cảm xúc cơ bản" mà con người được trời phú cho, cũng tương tự như mắt, chân, hoặc tay. Cảm xúc cơ bản bao gồm tức giận, ghê tởm, hạnh phúc, buồn bã, và ngạc nhiên.
   • Nhiều nhà nghiên cứu gần đây đã mở rộng thêm danh sách cảm xúc bao gồm khinh thường, tự hào, xấu hổ, yêu thương, và lo lắng. Có lẽ là sẽ còn khá nhiều loại cảm xúc cơ bản hơn danh sách này, nhưng mức độ phổ biến hoặc phụ thuộc vào nền văn hóa cụ thể của chúng vẫn còn đang được tranh cãi.
3. Hiểu rõ vai trò của cảm xúc. Cảm xúc rất quan trọng cho sự tồn tại của chúng ta, khả năng phát triển, và đưa ra quyết định đúng đắn. Suy nghĩ rằng cảm xúc và lý lẽ không liên quan với nhau là hoàn toàn sai lầm. Lý do cảm xúc được xem như là yếu tố khá quan trọng cho sự sống còn của chúng ta sẽ được mô tả rõ ràng nhất thông qua ví dụ:
   • Hãy tưởng tượng rằng một ngày nào đó, bạn thức dậy và không còn cảm nhận được sự xấu hổ hoặc ngượng ngùng hoặc lo âu xã hội. Nói chung, bạn không quan tâm đến cách cư xử của bạn trước mặt người khác. Có cơ hội là bạn sẽ mất hết bạn bè nếu bạn khôn quan tâm đến hành động của bạn trước mặt họ. Điều này có nghĩa là cảm xúc, ngay cả cảm xúc tiêu cực, là rất quan trọng trong quá trình giao tiếp với người khác và cho sự tồn tại của chúng ta.
4. Nhận thức sự ảnh hưởng của cảm xúc đến quá trình đưa ra quyết định. Cảm xúc rất cần thiết cho khả năng đưa ra quyết định. Cảm xúc cung cấp giá trị hoặc sức mạnh cho một vài thông tin, từ đó, ảnh hưởng đến khả năng quyết định của chúng ta theo một cách nào đó. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng thương tổn trong một số phần của não liên quan đến cảm xúc thường sẽ làm suy yếu khả năng quyết định và trong một vài trường hợp, làm suy yếu khả năng thực hiện hành vi có đạo đức của con người.
   • Trường hợp nổi tiếng nhất của vấn đề này đó chính là Phineas Gage (PG), người đã từng gặp phải một vụ tai nạn trong đó anh ta bị một thanh kim loại cắm xuyên qua đầu, gây thương tổn cho một phần não liên quan đến việc xử lý cảm xúc. Kỳ diệu thay, PG đã sống sót sau tai nạn mặc dù anh ta sẽ không thể nào có thể trở về như trước kia. Tính cách của anh ta thay đổi một cách chóng mặt; anh ta trở nên vô cảm hoặc bộc lộ cảm xúc không phù hợp, đưa ra quyết định tệ hại, và là một kẻ tồi tệ. Một trong những lý do chính của sự thay đổi này đó chính là phần não chịu trách nhiệm điều khiển cảm xúc của anh ta đã bị phá hủy.
   • Nhóm người gặp rắc rối trong xã hội là người tâm thần. Người tâm thần thường phạm tội hình sự. Chẩn đoán chính cho người tâm thần đó là thiếu cảm xúc, hay còn được gọi là đặc tính nhẫn tâm - vô cảm. Có nghĩa là thiếu đồng cảm, và cảm giác tội lỗi, và hai yếu tố này thường có xu hướng hình thành hành vi chống đối xã hội. Vì vậy, cảm xúc là rất quan trọng cho ý thức đạo đức của con người.
5. Cần biết rằng cảm xúc có thể trở nên rối loạn. Tương tự như bạn có thể bị rối loạn trong thận hoặc mắt, cảm xúc của bạn cũng có khả năng bị rối loạn. Nếu bạn có cảm giác này, bạn nên trò chuyện với chuyên gia sức khỏe tâm thần về biện pháp điều trị phù hợp. Một vài loại rối loạn phổ biến của cảm xúc, hoặc rối loạn tâm thần có liên quan đến cảm xúc bao gồm:
   • Trầm cảm, có liên quan đến cảm xúc buồn bã kéo dài hoặc không dứt và mất đi sự hào hứng.
   • Rối loạn lo âu. Rối loạn lo âu tổng quát dùng để chỉ trạng thái lo lắng quá mức và kéo dài trước sự việc hằng ngày.
   • Tâm thần phân liệt liên quan đến tình trạng thiếu cảm xúc hoặc tâm trạng cáu kỉnh hoặc phiền muộn.
   • Hưng cảm (mania), thường diễn ra ở người rối loạn lưỡng cực, dùng để chỉ tâm trạng bất thường và tăng cao trong một khoảng thời gian dài. Người bị hưng cảm cũng sẽ cảm thấy cáu gắt quá mức và liên tục.
6. Ghi chép lại khi cảm xúc của bạn xuất hiện. Một khi bạn cảm nhận được thời điểm mà cảm xúc của bạn trỗi dậy và những cảm giác cụ thể của bạn, bạn nên ghi chép lại để nghiên cứu sâu hơn về chúng vì đây là yếu tố liên quan đến tính cách của bạn. Để tìm hiểu thêm về cảm xúc mà bạn trải nghiệm và yếu tố kích hoạt chúng trong cuộc sống, bạn nên ghi chép lại thời điểm mà bạn cảm nhận được chúng và yếu tố mà bạn nghĩ rằng đã kích hoạt chúng.
   • Ví dụ, có lẽ là bạn sẽ cảm thấy tức giận và bạn nhớ lại rằng trước đó, bạn đã phải xếp hàng trong 15 phút vào giờ nghỉ trưa và bạn rất gét phải xếp hàng.
   • Bạn có thể sử dụng thông tin này để tăng cường hoặc giảm thiểu cảm xúc mà bạn muốn hoặc không muốn chúng xuất hiện trong cuộc sống của mình. Ví dụ, nếu bạn biết rõ yếu tố kích hoạt sự giận dữ nói chung và trong trường hợp của bạn nói riêng, và bạn không muốn trở nên tức giận như thông thường, bạn có thể tiến hành thực hiện các bước để tránh xa tình huống kích hoạt cảm xúc này (chẳng hạn như chỉ mua một lượng rau quả vừa đủ để có thể sử dụng quầy tính tiền nhanh).

Nhận biết Cảm xúc của Bản thân

1. Tìm hiểu về từng loại cảm xúc. Con người thường nhận thấy rằng cảm xúc khác nhau sẽ đem lại cảm giác khác nhau. Mặc dù sự phân biệt rõ ràng nhất đó chính là mọi loại cảm xúc tiêu cực cũng sẽ không giống nhau. Xấu hổ sẽ khác với buồn bã, và chúng sẽ khác với sợ hãi.
2. Nghiên cứu về cảm xúc tức giận. Giận dữ xuất hiện khi một người nào đó thực hiện những điều bất công với bạn theo một cách nào đó. Cảm xúc này đóng vai trò như yếu tố ngăn cản họ thực hiện điều tương tự trong tương lai. Không có nó, người khác sẽ tiếp tục lợi dụng bạn.
   • Tức giận bắt đầu từ phía sau lưng ngay giữa xương vai và tiến dần lên trên, dọc theo sau gáy và quanh hai bên quai hàm và đầu. Khi giận dữ, bạn có thể sẽ cảm thấy nóng bừng người mà bối rối. Nếu bạn nhận thấy cảm giác tại lưng, cổ, và quai hàm chẳng hạn như căng cơ, đau nhức, và áp lực, bạn đang cảm thấy tức giận trong lòng.
3. Tìm hiểu về cảm xúc kinh tởm. Kinh tởm là cảm xúc diễn ra trước tác nhân kích thích sự ghê tởm, yếu tố có thể khiến chúng ta phát ốm về mặt thể chất; cảm xúc này được hình thành để bảo vệ chúng ta trước những thứ có thể khiến chúng ta khó chịu. Nó cũng xuất hiện khi chúng ta nhận thấy một điều gì đó khá tởm lợm với ý nghĩa ẩn dụ - chẳng hạn như những điều xâm phạm đến hành vi đạo đức cụ thể.
   • Ghê tởm thường được cảm nhận chủ yếu ở bụng, ngực, và đầu trên cơ thể. Bạn thường sẽ cảm thấy muốn ốm hoặc buồn nôn và khép chặt mũi và di chuyển ra xa khỏi tác nhân kích thích sự ghê tởm.
4. Hiểu rõ về sợ hãi. Sợ hãi là phản ứng trước sự nguy hiểm, chẳng hạn như gấu hoặc độ cao hoặc súng; nó giúp chúng ta tránh xa các yếu tồ này trong khoảnh khắc hiện tại và học cách để không đến gần chúng trong tương lai. Mặc dù nỗi sợ là phản ứng phát triển theo cảm xúc, nhiều yếu tố khiến chúng ta sợ hãi lại được hình thành thông qua quá trình học tập. Tuy nhiên, chúng ta thường dễ học hỏi về sự sợ hãi thông qua tình huống hoặc sự vật (chẳng hạn như rắn hoặc độ cao) thường xuyên diễn ra trong suốt lịch sử tiến hóa của loài người hơn là trước sự khám phá trong thời gian gần và nguy hiểm hơn (chẳng hạn như lái xe hoặc ở gần ổ cắm điện).
   • Sợ hãi sẽ xuất phát từ nửa trên của cơ thể, tuy nhiên, đối với nỗi sợ độ cao, sự sợ hãi sẽ tăng dần bắt đầu từ chân. Tim của bạn sẽ đập nhanh hơn, và bạn bắt đầu thở gấp, lòng bàn tay của bạn sẽ toát mồ hôi và trở nên nóng hơn vì một phần của hệ thần kinh đang hoạt động cao độ; tình trạng này còn được gọi là phản ứng chiến đấu hay đầu hàng.
5. Tìm hiểu về cảm xúc hạnh phúc. Hạnh phúc là phản ứng trước sự việc thường có liên quan đến việc tồn tại, phát triển, và di truyền cho thế hệ sau. Ví dụ về yếu tố khiến chúng ta hạnh phúc bao gồm tình dục, có con, đạt được thành công với mục tiêu có giá trị, được người khác khen thưởng, và có mặt trong môi trường ân cần tốt đẹp.
   • Hạnh phúc, mặc dù có lẽ là một trong những cảm xúc dễ nhận biết hoặc nổi tiếng nhất, cũng là một trong số các cảm xúc khó khăn nhất để xác định. Nó có thể bao gồm cảm giác ấm áp lan tỏa toàn bộ cơ thể hoặc nó có thể bao gồm sự mãn nguyện, an toàn, hoặc sống một cuộc sống khá tốt.
6. Nhìn lại về cảm xúc buồn bã. Buồn bã là phản ứng trước sự mất mát mà chúng ta quan tâm. Đây là cảm xúc rất đau đớn, và có thể giúp chúng ta tránh gặp phải mất mát trong tương lai hoặc trân trọng những gì chúng ta có khi chúng có được chúng hoặc giành lại chúng (ví dụ như người yêu).
   • Buồn bã thường xuất phát từ ngực và tiến dần lên cổ và mắt, nơi mà chúng ta sẽ nhận thấy những giọt lệ rơi. Bạn có thể đã từng nghe qua câu nói "Cô ta hoàn toàn nghẹn ngào". Cho phép bản thân được khóc sẽ là trải nghiệm khá thanh lọc. Chú ý đến cảm giác về mặt thể chất tại khu vực này và cho phép nguồn năng lượng được lan tỏa để hướng dẫn chúng ta trong quá trình đau buồn trước mất mát, đồng cảm với sự nỗi đau của người khác và duy trì sức khỏe và sự khỏe khoắn của bản thân.
7. Biết rõ về cảm xúc ngạc nhiên. Ngạc nhiên xuất hiện khi một điều gì đó bất ngờ nhưng không được xem là một mối đe dọa xảy đến với bạn. Đây là cảm xúc khá thú vị và ở chỗ nó tương đối trung tính so với các loại cảm xúc khác thường có xu hướng thiên về tích cực hoặc tiêu cực. Bất ngờ có thể giúp tái định hướng sự chú ý đến những điều mới lạ.
   • Bất ngờ chủ yếu sẽ được cảm nhận tại đầu và ngực. Nó là phản ứng trước yếu tố không ngờ đến; nó cũng có thể đem lại cảm giác hơi điếng người một chút.

Lời khuyên

• Cần nhớ rằng trải nghiệm về mặt cảm xúc chỉ tồn tại trong một khoảng thời gian ngắn, nhưng tâm trạng có thể sẽ kéo dài. Ví dụ, nếu bạn nhận thấy bản thân đang sợ hãi, hãy nhớ rằng nó sẽ nhanh chóng qua đi.
• Nên nhớ rằng cảm xúc, ngay cả cảm xúc tiêu cực, là phản ứng bình thường của con người và trong nhiều trường hợp, chúng có thể sẽ khá hữu ích.

Cảnh báo

• Nếu bạn đang trải nghiệm nỗi đau nghiêm trọng và/hoặc kéo dài, hoặc bạn nhận thấy sự thay đổi khá mạnh mẽ trong tâm trạng, bạn nên đến gặp chuyên gia sức khỏe tâm thần.

Bài liên quan

• Những người hay tức giận thường kém thông minh hơn họ nghĩ
• Cách từ bỏ một mối quan hệ độc hại và yêu thương bản thân mình hơn
• Nhận được thuốc Xanax kê đơn
• Cách để tiết chế cơn giận
• Đối mặt với cảm giác không được quan tâm

• « Mới nhất
• ‹ Mới hơn
• Cũ hơn ›

Liên kết đến đây

• Thấu hiểu Cảm xúc của Bản thân