Thuyết con nhím – Bí quyết giúp con chọn nghề nghiệp lý tưởng
Hiện nay, có rất nhiều phương pháp hướng nghiệp đa dạng, nhưng chưa có một giải pháp nào thực sự giúp cha mẹ và con gắn kết sở thích, đam mê của con với hoàn cảnh nghề nghiệp tại Việt Nam. Tuy ra đời với mục tiêu ban đầu là quản lý và đào tạo nhân sự trong các công ty/tổ chức, Thuyết con nhím lại khá hữu dụng trong công tác hướng nghiệp cho con trong giai đoạn teen.
Mục lục
Thuyết con nhím là gì?[sửa]
Thuyết con nhím (tên tiếng Anh: Hedgehoge Concept) bắt nguồn từ một câu chuyện ngụ ngôn Hy Lạp giữa một con nhím với một con cáo. Con cáo tuy ma mãnh, biết rất nhiều thứ, nhưng suy nghĩ của chúng lại hay bị phân tán. Chú nhím thì chậm chạp và không ồn ào như cáo, nhưng lại hiểu rõ nhất về thế mạnh của nó. Kết quả là, hết lần này đến lần khác, cáo bị nhím đánh bại, thân hình chi chít những cái gai. Câu chuyện ngụ ngôn trên nhằm thể hiện một thực tế đó là, hãy tập trung vào một điểm mạnh duy nhất của bản thân, bởi điều đó sẽ giúp chúng ta có lợi thế cạnh tranh, và giành nhiều khả năng chiến thắng hơn. Thuyết con nhím trở nên phổ biến từ năm 2001, khi được Jim Collins phát triển hoàn thiện trong cuốn sách “Từ tốt đến vĩ đại” – 1 trong 20 tác phẩm có ảnh hưởng nhất thế giới về quản trị trong vòng 20 năm qua theo bình chọn của Tạp chí Forbes.
Thuyết con nhím dựa trên sự hội tụ của ba yếu tố, đó là Thứ con thích, Thứ con giỏi, và Thứ xã hội cần. Điểm giao thoa giữa ba yếu tố này sẽ là nghề nghiệp lý tưởng của con.
Giữa rất nhiều phương pháp và hình thức hướng nghiệp đa dạng, thuyết con nhím vẫn có chỗ đứng riêng. Thông qua đánh giá dựa trên Thuyết con nhím, cha mẹ sẽ giúp con xây dựng được nhận thức về cuộc sống cũng như nghề nghiệp. Từ đó, con sẽ chọn được công việc đúng sở thích, phù hợp với năng lực và sát với thị trường việc làm thực tế hơn.
Áp dụng thuyết con nhím trong hướng nghiệp[sửa]
Dựa trên thuyết con nhím, cha mẹ có thể cùng con hoạch định nghề nghiệp cho tương lai dựa trên 5 bước cơ bản sau đây:
Bước 1: Khám phá “thứ con thích”[sửa]
Đầu tiên, hãy cùng con tìm ra sở thích của mình. Bước này khá dễ dàng với cha mẹ, vì cha mẹ là người theo sát con từ hồi còn lọt lòng, nên hiểu khá rõ về thiên hướng cũng như ước mơ của con. Nếu con đã biết xác định rõ đam mê của mình, cha mẹ có thể chuyển sang Bước 2 luôn. Nhưng nếu con vẫn đang loay hoay không biết mình thích làm gì, cha mẹ có thể dựa vào một số câu hỏi gợi ý sau:
- Con có hứng thú đặc biệt với môn học gì ở trường?
- Con có sở thích hay đam mê tìm hiểu về lĩnh vực gì?
Bước 2: Xác định “thứ con giỏi”[sửa]
Ở bước này, cha mẹ cần đánh dấu những điểm mà con có khả năng vượt trội. Để dễ dàng đánh giá điểm vượt trội của con, cha mẹ có thể dựa trên nhiều yếu tố để đưa ra giả định khách quan, chính xác như điểm các môn học trên trường của con, cách con suy nghĩ và ra quyết định hàng ngày… Từ điểm vượt trội đó, cha mẹ sẽ dễ dàng đưa ra danh sách những nghề nghiệp có thể phù hợp với năng lực của con.
Chẳng hạn, nếu con hay đạt điểm cao về môn Toán, hay có khả năng tính nhẩm khá nhanh tiền khi đi mua sắm cho cả nhà, rất có thể con có khả năng phân tích logic về số liệu. Với năng khiếu này, con có thể lựa chọn các nghề nghiệp phù hợp như kế toán, kiểm toán, phân tích tài chính…
Bước 3: Tìm hiểu “thứ xã hội cần”[sửa]
Cho dù có đam mê hay năng lực về lĩnh vực gì, thì lựa chọn nghề nghiệp của con cũng cần phù hợp với đòi hỏi của xã hội. Hay nói cách khác, ngoài chuyện giúp con xác định đam mê và năng lực của mình, cha mẹ cũng nên cập nhật thường xuyên xu hướng về nghề nghiệp trong xã hội, để có cái nhìn thực tế hơn.
Cha mẹ có thể dễ dàng tra cứu và tổng hợp thông tin về thị trường lao động thông qua một số nguồn tham khảo như website của Tổng cục thống kê, các trang báo chính thống, hay qua thông tin truyền miệng từ người thân, bạn bè. Ngoài các luồng thông tin trên, cha mẹ cũng có thể chủ động nhờ tư vấn từ các chuyên gia qua phòng hướng nghiệp của các trường Đại học uy tín như RMIT.
Bước 4: Tìm điểm giao thoa – “nghề nghiệp lý tưởng”[sửa]
Đây là bước quan trọng nhất trong Thuyết con nhím. Dựa trên ba yếu tố (tương ứng với ba bước) nêu trên, cha mẹ cùng con lựa chọn ra nghề nghiệp phù hợp nhất.
Chẳng hạn, theo ví dụ đã đề cập ở trên, nếu con thích tính nhẩm nhanh, và hay được điểm cao trong môn toán, con có thể theo một trong các ngành như kiểm toán, kế toán, phân tích tài chính… Hiện tại, nghề phân tích tài chính đang có xu hướng đi lên khi ngày càng nhiều công ty cần nhân sự phân tích và tối ưu tài chính doanh nghiệp. Trong khi đó, thị trường hiện đã thừa nhân lực về kế toán, kiểm toán. Vậy nên, nghề nghiệp thích hợp cho con và giúp con bớt được cạnh tranh, cũng như tăng cơ hội phát triển sự nghiệp chính là nghề phân tích tài chính.
Tất nhiên, không phải lúc nào cũng có thể tìm được điểm giao thoa phù hợp. Chẳng hạn như con đam mê tìm hiểu về lịch sử và có kết quả học tập khá cao cho môn này. Thế nhưng, các ngành về lịch sử lại có rất ít cơ hội việc làm và có nhu cầu nhân sự không cao. Trong trường hợp này, thay vì làm nhà sử học, cha mẹ có thể linh hoạt giúp con tham khảo các ngành có liên quan đến lịch sử như làm về văn hoá trong các tổ chức phi chính phủ. Các vị trí về lịch sử – văn hoá trong tổ chức phi chính phủ sẽ giúp con tiếp cận được nhiều cơ hội hơn trong tương lai, mà vẫn thoả mãn sở thích ban đầu của con.
Bước 5: Đánh giá, điều chỉnh lại bản thân[sửa]
Sau khi đã xác định điểm giao thoa (nghề nghiệp đã chọn), cha mẹ cần giúp con đánh giá định kỳ lựa chọn của mình so với ba yếu tố còn lại theo gợi ý sau:
- Thứ con thích: Con có còn yêu thích nghề mình chọn hay không?
- Thứ con giỏi: Con có còn duy trì kết quả học tập cho các môn có liên quan đến nghề đó tốt hay không? Con có còn tự trau dồi kiến thức về các môn học đó hay không?
- Thứ xã hội cần: Nghề mà con chọn hiện đang có chiều hướng đi lên về nhu cầu không? Còn có nhiều vị trí trống cho nghề đó không? Hay các nhà tuyển dụng có đang ráo riết tìm nhân sự cho vị trí đó hay không?
Từ kết quả đánh giá định kỳ, cha mẹ có thể cùng con đưa ra điều chỉnh bản thân sao cho phù hợp với cả ba yếu tố trên.
Thuyết con nhím là một học thuyết có tính ứng dụng khá cao, giúp cha mẹ cùng con chọn ra nghề nghiệp phù hợp với sở thích, năng lực của con, cũng như đòi hỏi của xã hội. Tất nhiên, chỉ sử dụng riêng học thuyết này là chưa đủ. Cha mẹ còn cần dựa trên nhiều phương pháp khác để đưa ra quyết định đúng đắn về nghề nghiệp cũng như con đường học vấn, sự nghiệp của con sau này.
Nguồn[sửa]
- Chame.rmit.edu.vn
