Chủ đề nóng: Phương pháp kỷ luật tích cực - Cổ học tinh hoa - Những thói hư tật xấu của người Việt - Công lý: Việc đúng nên làm - Giáo án Điện tử - Sách giáo khoa - Học tiếng Anh - Bài giảng trực tuyến - Món ăn bài thuốc - Chăm sóc bà bầu - Môi trường - Tiết kiệm điện - Nhi khoa - Ung thư - Tác hại của thuốc lá - Các kỹ thuật dạy học tích cực
- Dạy học phát triển năng lực - Chương trình giáo dục phổ thông
Quyết đoán mà không ngạo mạn
Từ VLOS
Sự quyết đoán diễn đạt nhu cầu của bạn một cách thẳng thắn với chính bạn và với cả những người khác. Phong cách giao tiếp quyết đoán cũng như hành vi quyết đoán có thể khiến bạn cảm thấy hài lòng hơn và mãn nguyện hơn. Nó cũng giúp bạn bộc lộ sự tự tin, khiến người khác thoải mái và tin tưởng khi tương tác với bạn. Tuy rằng sự quyết đoán trong giao tiếp đôi khi bị diễn giải sai thành sự kiêu ngạo, ích kỷ và vô bổ, nhưng nếu biết cách thiết lập những ranh giới rõ ràng, truyền đạt những nhu cầu và ý tưởng của mình một cách dễ hiểu và tôn trọng, bạn có thể nâng cao mối quan hệ với những người khác, dù người đó là đồng nghiệp, bạn bè hay “đối tượng” tình cảm của bạn.
Mục lục
Các bước[sửa]
Đặt Nền tảng cho Tính quyết đoán[sửa]
-
So
sánh
hành
vi
quyết
đoán
và
hành
vi
thụ
động.
Quyết
đoán
không
phải
là
ngạo
mạn.
Người
thụ
động
thường
để
cho
quyền
lợi
của
mình
bị
xâm
phạm
khi
đồng
ý
làm
những
điều
mà
họ
không
muốn
làm,
không
dám
đưa
ra
quyết
định
của
mình,
khiêm
nhường
quá
mức
và
không
muốn
truyền
đạt
những
suy
nghĩ
và
cảm
xúc
của
mình
một
cách
thẳng
thắn.[1]
Người
quyết
đoán
không
ngại
nói
“không”
trước
những
đòi
hỏi
không
thích
hợp
và
vô
lý.
Họ
tự
tin
một
cách
đúng
mức
khi
biểu
lộ
cảm
xúc,
nhu
cầu
và
cách
ứng
xử
của
mình
đối
với
mọi
người.
- Người quyết đoán không để quyền lợi của mình bị xâm phạm và cũng không xâm phạm quyền lợi hay cảm xúc của người khác vì lợi ích của mình. Người quyết đoán có cảm giác mạnh mẽ về niềm tin nội tại (là cảm giác họ đang hành động theo những giá trị của bản thân và đang làm hết sức mình).
- Sự quyết đoán đề cao tính trung thực, thẳng thắn về mặt cảm xúc và các mối quan hệ giữa các cá nhân. Nến bạn không tự đứng trên đôi chân của mình hoặc phụ thuộc vào những người khác để đưa ra mọi quyết định thì bạn khó mà hài lòng với những quan hệ cá nhân của mình. Những người không quyết đoán nói chung thường có chỉ số hạnh phúc và mức độ an tâm thấp.[2]
-
Nhận
biết
hành
vi
quyết
đoán.
Hành
vi
quyết
đoán
liên
quan
đến
cách
bạn
nói
cũng
như
những
điều
bạn
nói.
Quyết
đoán
không
có
nghĩa
là
xúc
phạm
hay
hạ
thấp
người
khác,
mà
đó
là
cách
thể
hiện
quyền
được
suy
nghĩ,
được
đáp
ứng
nhu
cầu
và
cảm
xúc.
Những
hành
vi
sau
đây
được
coi
là
quyết
đoán:[1]
- Diễn đạt cảm xúc một cách rõ ràng
- Nói với người khác về những nhu cầu của bạn với phong thái thoải mái
- Không chửi rủa, nói tục và tránh các hình thức diễn đạt không thích hợp khác
- Truyền đạt thẳng thắn và trung thực
- Công nhận quyền của người khác trong giao tiếp
- Có những phát biểu hợp tác và quan tâm những ý kiến của người khác.
- Một ví dụ cho hành vi quyết đoán là khi có người chen ngang lên trước mặt bạn khi xếp hàng, bạn nói với họ bằng giọng bình tĩnh, “Tôi mới là người kế tiếp. Tôi không chấp nhận cho anh chen ngang như vậy”.
- Nếu tình huống ngược lại khi bạn vô tình chen ngang hàng, thì hành vi quyết đoán sẽ là nhận trách nhiệm và xin lỗi: “Xin lỗi anh, tôi không nhìn thấy anh đang đứng trong hàng. Tôi sẽ xếp sau anh”. Nhận trách nhiệm một cách quả quyết không có nghĩa là bạn phải khom lưng hay hạ mình mà là công nhận nhu cầu của người khác và của chính bạn.
-
Nhớ
rằng
quyết
đoán
là
một
kỹ
năng
được
rèn
luyện.
Mặc
dù
một
số
người
sinh
ra
đã
có
tính
quyết
đoán
hơn
người,
nhưng
giao
tiếp
một
cách
quyết
đoán
và
thích
hợp
là
một
kỹ
năng
đòi
hỏi
thời
gian
và
sự
thực
hành.
Điều
này
đặc
biệt
đúng
đối
với
phụ
nữ,
đối
tượng
thường
bị
những
áp
lực
xã
hội
và
văn
hóa
buộc
phải
kiềm
chế
hành
vi
và
lối
giao
tiếp
mang
tính
quyết
đoán.
- Xin lỗi và nhận trách nhiệm là một phản ứng lành mạnh, hữu ích khi bạn không thực hiện hành vi giao tiếp thích hợp.
- Nhận thức rằng bạn có quyền. Những áp lực văn hóa và xã hội có thể khiến bạn tin rằng bạn không có quyền nói “không” trong một số trường hợp nào đó, chẳng hạn như khi ở nơi làm việc hoặc với bạn bè. Nếu là phụ nữ, bạn có thể còn phải đối mặt với định kiến xã hội khi xử sự quyết đoán, bị gán cho những tính cách như “ồn ào”, “tự cao” hay “hung dữ”[3]. Tuy nhiên, điều quan trọng là bạn phải hiểu rằng không ai đáng phải trải qua cảm giác thấy mình vô giá trị và bị đe dọa. Bạn có quyền có những nhu cầu, những suy nghĩ và cảm xúc, đồng thời có quyền biểu lộ những điều đó một cách thích đáng.[4]
-
Nhận
biết
bạn
cần
thay
đổi
ở
đâu.
Nếu
bạn
thường
xuyên
cảm
thấy
bị
áp
lực
phải
đồng
thuận
ở
nơi
làm
việc
hay
với
bạn
bè,
hoặc
cảm
thấy
phiền
muộn
hay
bất
lực
khi
tương
tác
với
những
người
khác
thì
có
lẽ
bạn
cần
rèn
luyện
tính
quyết
đoán
ở
những
nơi
đó.
Bạn
cần
nhớ
rằng
hành
vi
thụ
động
thực
chất
không
phải
là
làm
điều
tốt
cho
ai;
nó
có
thể
khiến
bạn
không
được
đánh
giá
đúng
mức
và
bị
coi
nhẹ,
và
tính
thụ
động
cũng
có
nghĩa
là
không
thẳng
thắn
với
mọi
người.
- Thử ghi nhật ký về những lần bạn cảm thấy bị đe dọa, ép buộc, chịu áp lực hoặc có cảm giác bị động hay rụt rè. Việc này có thể giúp bạn xác định được những khía cạnh nào gây ra vấn đề khó khăn nhất cho bạn, và bạn nên tập trung vào đâu để rèn luyện tính quyết đoán.
-
Nhờ
sự
giúp
đỡ.
Nếu
bạn
biết
rằng
phản
ứng
một
cách
quyết
đoán
là
điều
khó
khăn
đối
với
mình,
vậy
thì
nhờ
sự
giúp
đỡ
của
một
người
đáng
tin
cậy
cũng
là
một
ý
hay.
Đó
có
thể
là
người
bạn,
người
yêu,
cấp
trên
hay
là
một
chuyên
gia
tư
vấn.
Bạn
hãy
mô
tả
tình
huống
và
vấn
đề
của
mình
càng
cụ
thể
càng
tốt
và
sau
đó
mô
tả
những
thay
đổi
về
hành
vi
mà
bạn
mong
muốn.[4]
- Ví dụ, nếu thấy mình khó từ chối các dự án làm thêm dù không được trả thêm thù lao, bạn có thể nói chuyện với một đồng nghiệp đáng tin cậy về các chiến thuật để đòi quyền lợi một cách quả quyết nếu lần sau cấp trên yêu cầu bạn làm thêm việc.
- Bạn cũng có thể thực hành những phản ứng quyết đoán với những người mà bạn tin cậy trước khi áp dụng vào tình huống khó khăn thực tế. Việc diễn tập sẽ giúp bạn biết cách tiếp cận với tình huống một cách thích hợp, đồng thời cũng giúp bạn đỡ hồi hộp.
-
Thực
hành
trong
những
tình
huống
ít
căng
thẳng.
Để
trở
thành
người
quyết
đoán
trong
giao
tiếp,
bạn
phải
mất
thời
gian
và
sự
rèn
luyện,
và
đối
với
những
người
không
quen
khẳng
định
mình
thì
điều
này
có
thể
gây
nhiều
lo
âu.
Bạn
hãy
thử
thực
hành
kỹ
năng
này
trong
những
tình
huống
an
toàn
mà
bạn
có
thể
biểu
lộ
sự
quyết
đoán
của
mình
một
cách
chắc
chắn
và
không
phải
chịu
quá
nhiều
áp
lực
khi
giao
tiếp.[5]
- Ví dụ, nếu bạn thường gặp khó khăn khi khẳng định ý muốn của mình, vậy thì lần sau khi ở nhà hàng hay trong quán cà phê mà món ăn bạn gọi bị nhầm lẫn, bạn hãy lịch sự nói cho rõ và yêu cầu xử lý việc đó: “Tôi gọi món bít tết chín vừa. Nhưng miếng thịt này trông có vẻ như đã chín kỹ. Anh có thể làm lại được không?”
-
Kiểm
tra
bối
cảnh
của
tình
huống.
Đôi
khi
những
người
thụ
động
hoặc
hung
hăng
có
thể
cho
rằng
bạn
kiêu
ngạo
mặc
dù
bạn
không
như
thế.
Điều
quan
trọng
là
bạn
phải
nhận
ra
khi
nào
thì
những
lời
phê
phán
đó
là
sự
diễn
giải
sai
lệch
về
hành
vi
của
bạn,
và
khi
nào
thì
có
thể
là
đúng.
Để
đáp
lại
những
chỉ
trích
này,
bạn
thử
nhấn
mạnh
rằng
bạn
muốn
hợp
tác
chứ
không
muốn
lấn
át.
- Những người thụ động có thể coi sự quyết đoán là thô lỗ vì họ không quen lên tiếng vì bản thân mình. Người thụ động có thể thấy phong cách cởi mở và trực tiếp trong lối truyền đạt quyết đoán khác với cách mà họ cư xử và sẽ đánh giá không đúng về tính quyết đoán.[6]
- Những người có tính hung hăng thụ động thường diễn đạt những suy nghĩ và cảm xúc của mình một cách gián tiếp, thường cố gắng che giấu cảm xúc thật của họ và trừng phạt người khác bằng cách rút lui, hờn dỗi, v.v….[7] Tính hung hăng thụ động rất có hại cho các mối quan hệ và giao tiếp. Vì quen che giấu cảm xúc của mình và chỉ biểu lộ một cách gián tiếp, những người hung hăng thụ động có thể coi sự thẳng thắn đi kèm với quyết đoán là thô lỗ hoặc thù địch.
- Người hung hăng có thể bực tức khi người quyết đoán đứng lên tự vệ thay vì sợ hãi trước những đòi hỏi của họ.[8] Họ có thể quen với lối suy nghĩ về giao tiếp là chỉ xoay quanh những thứ họ muốn và họ cần. Họ thậm chí có thể diễn giải sự quyết đoán là thù địch vì đã quen đánh giá bản thân họ cao hơn người khác và chờ đợi người khác đối xử với họ theo cách đó.
- Trong một vài trường hợp, những người khác có thể đánh giá sai hành vi của bạn do thành kiến và cách nhìn nhận của riêng họ. Nạn phân biệt chủng tộc và các kiểu định kiến và thành kiến khác có thể khiến người ta đánh giá hành vi của bạn theo những tiêu chuẩn sai lạc và không đem lại ích lợi nào. Ví dụ, trong văn hóa Mỹ, thành kiến tai hại và lan tỏa về “người đàn bà da đen hung dữ” có thể khiến một số người gán cho hành vi quyết đoán của mọi phụ nữ Mỹ gốc Phi đều là hung hăng.[9] Phụ nữ phương Tây thường được trông đợi phải “dịu dàng” và có thể bị phán xét gay gắt khi có thái độ quyết đoán.[10][11] Không may là bạn khó có thể làm gì để thay đổi suy nghĩ của người khác một khi họ đã có định kiến như vậy.
- Sự thiếu cân bằng quyền lực trong các tình huống cũng có thể dẫn đến diễn giải sai. Ví dụ, nếu bạn là người phụ trách một đội, những người dưới quyền của bạn rất dễ coi các hành động và yêu cầu của bạn là ích kỷ hơn là quyết đoán. Bạn hãy tập trung vào việc hợp tác, quan tâm đến cảm giác và nhu cầu của mọi người, đồng thời khuyến khích người khác thể hiện bản thân. Quan tâm những người xung quanh là chìa khóa để giữ cho hành vi của bạn mang tính quyết đoán mà không rơi vào sự hung hăng.[12]
- Tập trung vào các bước để có “Sự quyết đoán đúng đắn” ở phần 2 để đảm bảo hành vi của bạn mang tính quyết đoán mà không thụ động hoặc hung hăng.
Rèn luyện sự Quyết đoán Đúng đắn[sửa]
-
Hãy
là
người
lắng
nghe
tích
cực.
Cho
mọi
người
biết
ranh
giới
và
cảm
xúc
của
bạn
đồng
thời
trao
cho
họ
không
gian
để
trò
chuyện,
thảo
luận
và
giãi
bày
cảm
xúc
là
một
điều
quan
trọng.
Hỏi
những
câu
nối
tiếp
trong
suốt
cuộc
nói
chuyện
và
biểu
lộ
sự
quả
quyết
bằng
cách
gật
đầu,
ra
điệu
bộ
và
thể
hiện
sự
đồng
ý.[13]
- Nhìn thẳng vào người đang nói chuyện. Bạn không cần phải nhìn chằm chằm vào người đối diện, nhưng nên cố gắng duy trì sự giao tiếp bằng mắt khoảng 70% thời gian khi bạn nghe. Điều này truyền đạt cho người nói rằng bạn đang quan tâm và chú ý.[14]
- Người ta rất dễ mắc lỗi là suy nghĩ về điều mà mình sẽ đáp lại trước khi người kia dứt lời. Ví dụ, khi một người bạn kể với bạn về ngày tệ hại của cô ấy, có thể bạn sẽ nghĩ đến việc kể về ngày kinh khủng của bạn trong khi cô ấy vẫn đang nói. Làm như vậy có nghĩa là bạn không tập trung vào người kia.
- Nếu thấy khó khăn trong việc tập trung vào điều người kia đang nói với mình, bạn hãy thử nhắc lại hoặc tóm tắt trong đầu điều họ nói. Điều này sẽ buộc bạn phải chú ý hơn.
- Khi đến lượt mình nói, bạn thử dùng câu hỏi hoặc cách diễn đạt nào đó để làm rõ điều mà bạn vừa nghe. Ví dụ như, nếu bạn nghe người yêu của bạn phàn nàn về điều bạn đã làm khiến cô ấy buồn lòng, bạn nên làm rõ lại điều mình vừa nghe: “Anh nghe em nói là_____, có đúng không?”. Việc này sẽ giúp bạn khỏi kết luận vội vàng hoặc hiểu sai.
-
Nhún
nhường
và
khiêm
tốn.
Tính
quyết
đoán
và
sự
khiêm
tốn
tạo
nên
một
sự
kết
hợp
hài
hòa.
Người
quyết
đoán
không
cần
phải
trèo
lên
tận
nóc
nhà
và
hét
lên
“Tôi,
tôi,
tôi
đây,
nhìn
xem
tôi
đã
làm
được
gì
này!”
Bạn
hoàn
toàn
có
thể
đón
nhận
những
lời
khen
ngợi
về
một
việc
mà
bạn
đã
làm
tốt,
và
cũng
hoàn
toàn
bình
thường
khi
bạn
nhắc
cho
mọi
người
biết
bạn
đã
có
đóng
góp,
miễn
đó
không
phải
là
những
lời
huênh
hoang
hoặc
nhắm
vào
việc
hạ
thấp
người
khác
để
đề
cao
mình.
- Thể hiện sự nhún nhường không có nghĩa là bạn yếu đuối hoặc hạ thấp mình. Bạn có thể ăn mừng thành công và tự chúc mừng mình khi đã làm tốt một việc nào đó. Chỉ cần bạn không “dìm hàng” người khác để nâng mình lên.[15][16]
- Ví dụ, nếu ai đó khen bạn rằng phần thuyết trình của bạn rất tuyệt, bạn đừng nghĩ rằng mình nên trả lời kiểu như “Ôi, nó chẳng là gì”. Cách phản ứng như vậy đã làm giảm giá trị công sức và thành quả thực sự của bạn. Thay vì thế, bạn hãy đáp lại một cách quả quyết, công nhận nỗ lực của chính mình tuy vẫn tỏ ra khiêm tốn: “Cảm ơn bạn! Mình làm việc cật lực và còn có sự giúp đỡ rất lớn”.
-
Dùng
những
phát
biểu
có
chủ
ngữ
là
“Tôi”.
Những
câu
phát
biểu
tập
trung
vào
điều
mà
‘’bạn’’
đang
cảm
nhận,
suy
nghĩ
hoặc
trải
nghiệm
chính
là
cách
để
diễn
đạt
nhu
cầu
của
bạn
mà
tránh
đổ
lỗi
cho
người
khác
hoặc
“đọc
suy
nghĩ”
của
người
khác
(cho
rằng
bạn
biết
người
khác
đang
nghĩ
gì
hoặc
đang
trải
qua
điều
gì).
Bạn
có
thể
bộc
bạch
những
cảm
nhận
của
mình
như
“Tôi
thích___”
và
“Tôi
không
muốn___”,
đồng
thời
đưa
ra
những
phê
bình
mang
tính
xây
dựng
như
“Tôi
cảm
thấy
buồn
bực
khi
bạn____”.
- Ví dụ, nếu một đồng nghiệp quên buổi hẹn ăn trưa với bạn, bạn đừng cho đó là vì cô ấy không quan tâm. Thay vào đó, bạn hãy dùng câu có chủ ngữ là “tôi” và sau đó mở lối cho cô ấy giải thích: “Tôi thấy buồn khi bạn không đến nơi chúng ta đã hẹn ăn trưa. Có chuyện gì xảy ra vậy?”
- Bộc lộ những cảm xúc thực sự của bạn. Ví dụ như khi bạn được mời dự sự kiện ở công ty mà bạn không muốn đi chút nào, bạn không nên nói kiểu như “Ôi, tôi nghĩ tôi sẽ đi, nhưng thực ra đó không phải là điều tôi thích”. Thay vào đó, bạn hãy nói “Tôi thực sự không thích đám đông. Tôi không muốn đi”.
-
Tránh
dùng
từ
“nên”
hoặc
“phải”.
Dùng
những
từ
như
“phải”
hoặc
“nên”
nghe
như
những
lời
răn
dạy,
khiển
trách
hoặc
ra
lệnh.
Những
từ
như
vậy
được
xếp
vào
loại
“mệnh
lệnh
thức”
và
có
thể
gây
nên
cảm
giác
tức
giận
và
tội
lỗi
cho
người
khác
(hoặc
cho
bạn
nếu
bạn
dùng
những
câu
đó
cho
mình).
[17]
- Ví dụ, thay vì nói với con “Con phải nhớ nhiệm vụ đổ rác của con đấy”, bạn thử nói “con có một việc quan trọng là đem rác ra ngoài khi đến lượt con”.
- Không thay thế những câu bắt đầu bằng “Tôi thích… hơn” hay “Tôi mong bạn…” bằng những câu nói với từ “nên”.
- Dùng giọng nói điềm đạm và dễ chịu. Tránh la hét hay quát tháo, vì những hành vi như vậy có thể gây khó chịu cho người khác và khiến người ta không nghe lời bạn nói. Thay vì to tiếng, bạn hãy nói với giọng bình tĩnh và điềm đạm nghe sao cho êm tai.[1]
-
Mời
gọi
người
khác
chia
sẻ
suy
nghĩ
và
trải
nghiệm.
Đừng
cho
rằng
bạn
“biết
tuốt”
về
tình
huống
đó,
hoặc
bạn
biết
cách
xử
trí
tốt
nhất.
Thay
vì
thế,
bạn
hãy
mời
mọi
người
trao
đổi
bằng
những
câu
nói
mang
tính
hợp
tác
như
“Bạn
nghĩ
sao?”
hoặc
“Bạn
có
đề
xuất
nào
về
vấn
đề
này
không?”[1]
- Điều này đặc biệt quan trọng khi bạn đưa ra những lời phê bình mang tính xây dựng hoặc chia sẻ những cảm giác tiêu cực. Việc mời người khác chia sẻ cảm xúc và suy nghĩ sẽ khiến họ cảm thấy họ quan trọng đối với bạn.
- Ví dụ, nếu có một người bạn “chuyên môn” hủy kế hoạch với bạn vào phút cuối, bạn hãy diễn tả cảm giác của mình và sau đó mời cô ấy chia sẻ: “Khi chúng ta đã lên kế hoạch mà bạn lại hủy vào phút cuối, mình cảm thấy rất nản vì đã quá muộn nên mình không thể lên kế hoạch riêng của mình. Đôi khi mình còn nghĩ là bạn không muốn dành thời gian cho mình. Có chuyện gì đang xảy ra thế?” [18]
-
Tránh
đổ
lỗi
cho
người
khác.
Đổ
lỗi
cho
người
khác
vì
khuyết
điểm
hay
lỗi
lầm
của
chính
bạn
có
thể
gây
tổn
hại
nghiêm
trọng
trong
giao
tiếp.
Phê
phán
người
khác
vì
sự
thiếu
sót
của
họ
bằng
những
ngôn
từ
mang
tính
trách
móc,
đặc
biệt
những
từ
ngữ
khái
quát
hóa
như
“Anh
lúc
nào
cũng
quên
đón
em!”
hay
“Anh
thật
là
hậu
đậu!”
sẽ
cản
trở
một
cuộc
đối
thoại
hiệu
quả.[19]
- Ví dụ, nếu nhân viên của bạn quên nộp một bản báo cáo quan trọng, bạn đừng trút lên họ những lời khiển trách với ngôn ngữ tiêu cực; có thể họ cũng đã cảm thấy áy náy vì đã quên. Thay vào đó, bạn hãy quả quyết tập trung vào việc người đó có thể làm khác đi trong tương lai: “Tôi thấy cô đã quên nộp bản báo cáo. Khi có thời hạn cuối thì tôi cài chế độ nhắc nhở trong lịch để khỏi quên. Cô thấy làm như vậy có giúp ích được cho cô không?”
-
Phân
biệt
giữa
thực
tế
và
cách
nhìn
nhận.
Nếu
bạn
và
một
người
khác
bất
đồng
về
việc
gì
đó,
bạn
đừng
tranh
cãi
xem
ai
“đúng”.
Điều
này
đặc
biệt
hữu
ích
trong
những
trường
hợp
thông
thường
không
có
câu
trả
lời
“đúng”,
ví
dụ
như
khi
xảy
sự
cố
gây
tổn
thương
tình
cảm
của
ai
đó.
Dùng
những
câu
như
“trải
nghiệm
của
tôi
lại
khác”
sẽ
là
cách
để
dành
chỗ
cho
mọi
người
chia
sẻ
trải
nghiệm
của
họ.
- Ví dụ, cứ hình dung rằng người yêu của bạn đến và nói rằng bạn đã làm họ rất buồn trong cuộc nói chuyện lần trước. Thay vì ngay lập tức trả lời “Em/anh đâu có cố ý” hoặc dùng ngôn ngữ đề phòng, đầu tiên bạn hãy nhận thức rằng họ đã có cảm giác như vậy. Ví dụ bạn có thể nói: “Anh xin lỗi đã làm em buồn. Anh thực sự không có ý đó và anh sẽ cố gắng không nói những điều như vậy nữa”.
- Một ví dụ khác, bạn nên nhớ rằng con người có nhiều cách tiếp cận cuộc sống. Không phải chỉ vì khác biệt với cách của bạn mà cách của người khác là sai. Bạn hãy tưởng tượng một đồng nghiệp đang xử lý dự án theo một phương pháp mà bạn không nghĩ nó sẽ đem lại hiệu quả cao nhất. Cách truyền đạt hung hăng nhất có thể là: “Cách đó thật là ngớ ngẩn” hay “Ai mà lại làm như thế?”[1]
- Thay vào đó, nếu ở vị trí như người phụ trách dự án, hay là cấp trên của người đó, bạn hãy thể hiện sự quan tâm của mình về tính hiệu quả một cách quyết đoán: “Tôi thấy anh đang xử lý dự án theo cách X. Nhưng tôi có kinh nghiệm với các dự án như thế này, và tôi thấy cách Y có thể đem lại kết quả tốt hơn và nhanh hơn. Anh nghĩ thế nào nếu thử làm theo cách đó?”
- Ghi nhớ rằng thông thường bạn không ở vị trí “sửa lưng” người khác. Một ý hay trong trường hợp này là kiềm chế áp đặt quan điểm của mình lên người khác.
-
Sẵn
lòng
tìm
hiểu
các
phương
án
khác
nhau.
Việc
thỏa
hiệp
thường
là
cần
thiết
và
hữu
ích
khi
tương
tác
với
người
khác.
Thay
vì
cứng
ngắc
bám
chặt
vào
quan
điểm
hoặc
kế
hoạch
của
mình
trong
một
tình
huống,
bạn
hãy
tỏ
ý
sẵn
sàng
tìm
hiểu
các
giải
pháp
khác.
Bạn
vẫn
có
thể
quyết
đoán
với
ý
tưởng
của
mình
trong
khi
mời
mọi
người
chia
sẻ
ý
tưởng
của
họ.
Điều
này
sẽ
tăng
khả
năng
khiến
mọi
người
cảm
thấy
được
đóng
góp
và
được
coi
trọng.
Những
người
khác
sẽ
sẵn
sàng
hợp
tác
hơn
là
chỉ
tuân
theo.
- Ví dụ, nếu bạn và người ấy nhận thấy rằng hai người cứ hết lần này đến lần khác tranh cãi về cùng một vấn đề, bạn hãy hỏi: “Chúng ta có thể làm gì để cả hai cùng khắc phục được vấn đề này?”
-
Nói
những
câu
rõ
ràng
và
chân
thành.
Ngay
cả
khi
đang
rất
buồn
nản,
bạn
cũng
nên
tránh
các
câu
mỉa
mai
hoặc
trịch
thượng,
vì
đó
là
cách
truyền
đạt
gây
tổn
thương
và
lạc
hướng.
Thay
vào
đó,
bạn
nên
diễn
đạt
một
cách
rõ
ràng,
chân
thành
về
suy
nghĩ
và
nhu
cầu
của
mình.
- Ví dụ, nếu bạn có một người bạn thường xuyên đến muộn khi đi chơi với bạn, bạn hãy biểu lộ rõ ràng cảm giác của mình mà không mỉa mai. Một phản ứng kém trong trường hợp này có thể là: “Ồ, ngạc nhiên chưa. Ít ra lần này thì cậu cũng chỉ đến muộn có một nửa thời gian của bữa ăn thôi mà”.[19]
- Thay vào đó, bạn hãy thử nói thế này: “Khi mình đã hẹn mà cậu không đến đúng giờ, tớ có cảm giác như cậu không coi trọng thời gian của chúng ta. Tớ sẽ thấy vui vẻ khi đi chơi với cậu hơn nến cậu đến đúng giờ khi mình đã hẹn”.
-
Dùng
ngôn
ngữ
quyết
đoán
của
cơ
thể.
Có
nhiều
cách
giao
tiếp
không
lời.
Và
những
cử
động
của
cơ
thể
biểu
lộ
thái
độ
của
bạn
khi
tương
tác
với
người
khác.
Bạn
có
thể
dùng
ngôn
ngữ
cơ
thể
khiến
người
khác
thấy
thoải
mái
để
truyền
đạt
cảm
giác
của
bạn.
Những
ví
dụ
về
ngôn
ngữ
quyết
đoán
của
cơ
thể
bao
gồm:[1]
- Giao tiếp bằng mắt. Áp dụng nguyên tắc 50/70: duy trì giao tiếp bằng mắt ít nhất 50% thời gian khi bạn nói, và 70% thời gian khi bạn nghe người kia nói.[14]
- Cử động thoải mái, nhẹ nhàng. Ngôn ngữ quyết đoán của cơ thể không được căng thẳng, khép kín hoặc thu mình mà phải điềm tĩnh và mượt mà. Tránh các động tác chỉ trỏ mà nên mở lòng bàn tay. Cố gắng không cựa quậy nhiều.
- Dáng điệu mở. Giữ vai mở ra sau và mặt quay về phía người đang nói chuyện với bạn. Đặt trọng tâm cơ thể đều lên hai chân thay vì dồn về một bên. Hai bàn chân giang ra cách nhau khoảng 10 -15 cm và không bắt chéo chân.[20]
- Thả lỏng miệng và hàm. Động tác mím chặt môi hay nghiến chặt hàm răng biểu lộ sự căng thẳng, không thoải mái hoặc hung hăng.[21] Thả lỏng miệng và hàm, đồng thời thể hiện cảm xúc bằng nét mặt (mỉm cười khi vui, cau mày khi bực bội, v.v…)
Tránh Thái độ Ngạo mạn[sửa]
-
So
sánh
giữa
ngạo
mạn
và
quyết
đoán.
Quyết
đoán
là
cách
mà
bạn
đứng
lên
bảo
vệ
suy
nghĩ
và
nhu
cầu
của
mình,
trong
khi
ngạo
mạn
là
một
kiểu
hung
hăng,
hống
hách
trong
lối
suy
nghĩ
cũng
như
hành
vi
xâm
phạm
vào
quyền
của
người
khác
và
hạ
thấp
người
khác
để
tự
đề
cao
mình.
Người
ngạo
mạn
bộc
lộ
suy
nghĩ
và
nhu
cầu
của
họ
bằng
sự
hy
sinh
của
người
khác.
Người
ngạo
mạn
thường
không
nhận
khuyết
điểm
và
lỗi
lầm
của
họ.[2]
- Người ngạo mạn thường tỏ ra rất tự tin từ bên ngoài (nghĩa là họ dựa trên quan điểm của chính mình để đọc ý nghĩ của người khác về họ). Mặc dù bản chất kiểu tự tin này cũng không phải là tiêu cực, nhưng nó có thể khiến người kiêu ngạo đặt lòng tự tôn của mình lên trên cảm xúc của người khác.
- Ngạo mạn là một dạng của tính hung hăng thường khiến người khác cực kỳ khó chịu, thậm chí bực bội hoặc tức giận sau khi tiếp xúc với một người ngạo mạn. Khi cảm thấy bị đe dọa, người ngạo mạn thường tấn công hoặc trách mắng người khác.[1]
-
Nhận
biết
những
hành
vi
ngạo
mạn.
Hành
vi
ngạo
mạn
cũng
biểu
lộ
những
suy
nghĩ,
nhu
cầu
và
cảm
xúc,
nhưng
theo
cách
thiếu
tôn
trọng
hoặc
hạ
thấp
người
khác.
Mặc
dù
nội
dung
chính
của
một
câu
nói
ngạo
mạn
có
thể
cũng
giống
như
câu
nói
quyết
đoán
–
chẳng
hạn
như,
“Tôi
không
muốn
làm
việc
đó”
–
nhưng
hành
vi
ngạo
mạn
không
biểu
đạt
sự
thông
cảm
hoặc
trách
nhiệm.
Sau
đây
là
một
số
ví
dụ
về
hành
vi
ngạo
mạn:[1]
- Dùng ngôn ngữ không thích hợp đối với người khác
- Làm người khác cảm thấy thấp kém và vô giá trị
- Dùng giọng nhạo báng hoặc trịch thượng
- Đe dọa
- Tập trung vào việc khiển trách
- Tấn công người khác
- Tự bảo vệ mình nhưng không nghĩ đến người khác
- Một ví dụ của hành vi ngạo mạn là hét lên với những tên gọi hoặc ngôn ngữ không thích hợp với người chen ngang trước mặt bạn khi đang xếp hàng; hoặc bạn nói với người đó rằng họ thật ngu ngốc và đe dọa họ nếu còn nhìn thấy họ lần nữa.
- Nếu tình huống đảo ngược khi bạn là người vô tình chen ngang, thì hành vi ngạo mạn là đổ lỗi cho người khác hoặc dùng giọng điệu trịch thượng như: “Ồ, nếu anh không muốn tôi chen vào hàng thì anh phải làm rõ là anh đang xếp hàng chứ.”
-
Không
coi
thường
và
hạ
thấp
người
kia.
Hạ
thấp
hoặc
coi
thường
người
khác
sẽ
ngăn
cản
việc
giao
tiếp
có
hiệu
quả.
Thậm
chí
nếu
họ
có
lỗi
và
làm
tổn
thương
bạn,
bạn
cũng
nên
tránh
dùng
những
ngôn
từ
xúc
phạm
hoặc
thấp
kém.
- Ví dụ, một cách giao tiếp ngạo mạn với bạn cùng phòng có thể là: “Cậu đúng là bẩn như lợn! Tại sao cậu không giữ cho chỗ ở sạch sẽ được hả?” Trong khi đó, cách giao tiếp quyết đoán có thể là: “Cậu muốn làm gì ở chỗ riêng của mình thì làm, nhưng tớ mong là cậu cố gắng giữ gọn gàng ngăn nắp trong không gian chung của tớ và cậu”.
- Lắng nghe ý kiến của người khác. Những người ngạo mạn thường khăng khăng làm cho tình huống phải xoay quanh họ: họ cảm thấy thế nào, họ nghĩ ra sao và họ trải qua tình huống đó như thế nào. Bạn hãy tránh tính ngạo mạn bằng cách lắng nghe người khác khi họ nói về suy nghĩ, nhu cầu và cảm giác của họ.
-
Tránh
những
câu
có
chủ
ngữ
là
người
kia.
Những
phát
ngôn
như
vậy
sẽ
như
lời
tuyên
bố
mà
có
thể
bạn
không
có
khả
năng
chứng
minh.
Bạn
chỉ
có
thể
nói
một
cách
tự
tin
và
chính
xác
về
sự
việc
có
thật
–
ví
dụ
như
thời
gian
đã
định
của
một
cuộc
hẹn
–
và
về
cảm
giác
cũng
như
trải
nghiệm
của
bạn.
Dùng
những
câu
nói
có
chủ
ngữ
là
“tôi”
bất
cứ
khi
nào
có
thể,
đồng
thời
nói
về
sự
kiện
có
thật
của
tình
huống
thay
vì
đưa
ra
các
nhận
định
về
ý
định
của
người
kia.
- Ví dụ, tránh dùng ngôn từ khiển trách như “Anh đang chọc tức tôi đấy!” Thay vào đó bạn hãy dùng câu với đại từ “tôi”, ví dụ như “Bây giờ tôi thấy buồn nản quá”.
-
Không
đe
dọa
người
kia.
Hăm
dọa
và
đe
nẹt
không
có
chỗ
trong
cách
giao
tiếp
quyết
đoán,
nhưng
thường
xuyên
xảy
ra
ở
cách
giao
tiếp
ngạo
mạn.
Là
một
người
quyết
đoán,
mục
đích
của
bạn
phải
là
khiến
cho
người
khác
cảm
thấy
thoải
mái
vì
họ
biết
rằng
bạn
sẽ
chân
thành
với
họ.
Những
lời
dọa
nạt
khiến
mọi
người
sợ
hãi,
bực
dọc
và
nó
giết
chết
sự
giao
tiếp
hiệu
quả.
- Ngôn ngữ hăm dọa thường bao gồm việc khiển trách. Ví dụ, nếu bạn hỏi nhóm của mình câu gì đó mà không ai đáp lời, một phản ứng hung hăng có thể là, “Mọi người thậm chí có hiểu gì không vậy?” Thay vì đưa ra những lời đe dọa hoặc trách mắng, bạn nên diễn đạt lại câu hỏi: “Tôi giải thích khái niệm này như vậy đã rõ chưa ạ?”[22]
-
Tránh
sử
dụng
ngôn
ngữ
không
phù
hợp.
Ngoài
những
ngôn
từ
rõ
ràng
là
không
hay
như
chửi
thề,
lăng
mạ,
rủa
sả,
bạn
cũng
nên
tránh
những
ngôn
từ
khái
quát
hóa
hoặc
gộp
chung.[23]
Ngôn
ngữ
kiểu
này
thường
thể
hiện
bằng
những
câu
với
những
từ
như
“luôn
luôn”
hoặc
“không
bao
giờ”
hoặc
khái
quát
hóa
về
ý
định
của
người
kia.
- Ví dụ, bạn hãy tưởng tượng bạn có một đồng nghiệp thường xuyên quên đón bạn đến bãi để xe. Phản ứng ngạo mạn có thể là: “Anh chẳng bao giờ nhớ đón tôi đến bãi xe cả, anh làm tôi rất bực mình. Không hiểu sao có một việc đơn giản thế mà anh cũng không nhớ được”. Trong khi đó, phản ứng quyết đoán có thể là: “Tuần qua đã hai lần anh quên đón tôi đến bãi xe. Tôi cảm thấy rất nản và hồi hộp mỗi khi anh quên vì sợ muộn giờ làm. Anh có thể cố gắng hơn để nhớ đón tôi không? Nếu không thì tôi sẽ phải có kế hoạch khác”.
-
Tránh
ngôn
ngữ
cơ
thể
hung
hăng.
Ngôn
ngữ
cơ
thể
hung
hăng
cũng
truyền
thông
điệp
nhiều
như
là
cách
dùng
từ
ngữ.
Để
tránh
có
biểu
hiện
như
là
ngạo
mạn,
bạn
nên
chú
ý
đến
ngôn
ngữ
cơ
thể
của
mình
và
tránh
những
cử
chỉ
sau:[1]
- Xâm phạm không gian riêng. Áp dụng “quy tắc một mét” ở nơi công cộng và trong các tình huống ở văn phòng. Không tiến lại gần hơn khoảng cách đó trừ khi bạn được mời, ví dụ như bạn đang hẹn hò hoặc ai đó nhờ bạn giúp đỡ.
- Những cử chỉ hung hăng. Chỉ tay hoặc giơ nắm đấm là thủ phạm số một ở đây.
- Khoanh tay. Trong khi bắt chéo chân là dấu hiệu của sự thiếu tự tin, điệu bộ khoanh tay biểu lộ một người không muốn giao tiếp.
- Nghiến hoặc siết chặt hàm. Nếu bạn đẩy hàm ra trước quá xa hoặc nghiến chặt hàm, bạn có vẻ như kiêu ngạo hoặc thù địch.
- Chiếm quá nhiều không gian. Điều này thường xảy ra ở nam giới hơn là ở ở phụ nữ. Kiểu ngôn ngữ cơ thể chiếm nhiều không gian không cần thiết có thể biểu hiện sự ngạo mạn hơn là tự tin. Bạn có thể chiếm chỗ theo nhu cầu để được thoải mái, nhưng đừng xâm phạm vào không gian của người khác.
Lời khuyên[sửa]
- Sự ngạo mạn bao gồm cảm giác cao siêu, ưu tú, trưởng giả hoặc tự đắc. Nếu bạn có một trong những biểu hiện trên, có khả năng bạn bị coi là thô lỗ với người khác hơn là đang giao tiếp với sự chân thành qua lối truyền đạt quyết đoán và lắng nghe tích cực. Ngay cả những người thuần thục nhất trong việc giao tiếp một cách quyết đoán cũng có những khoảnh khắc yếu đuối khi họ buông lơi và cần phải tìm lại con đường của mình. Điều này chẳng có gì đáng xấu hổ; bạn cứ việc tiếp tục.
- Sự cởi mở và tôn trọng trong cách giao tiếp quyết đoán thường đem lại kết quả tuyệt vời, nhưng đôi khi bạn gặp phải những người từ chối hợp tác cho dù bạn có tiếp cận kiểu gì đi nữa. Bạn chỉ có thể kiểm soát hành vi của chính mình, vì vậy hãy giữ sự quyết đoán nhã nhặn và cố gắng bỏ qua cách cư xử gây rắc rối của người khác.
- Nếu không thấy mình tiến bộ như ý muốn, có thể bạn cần nhờ đến sự huấn luyện chính thức về tính quyết đoán. Nhiều chuyên gia tư vấn và bác sĩ trị liệu có thể giúp bạn, thông thường các nhà cung cấp y tế cộng đồng cũng có thể giúp.
Nguồn và Trích dẫn[sửa]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 http://www.cci.health.wa.gov.au/docs/Assertmodule%202.pdf
- ↑ 2,0 2,1 http://socialwork.buffalo.edu/content/dam/socialwork/home/self-care-kit/exercises/assertiveness-and-nonassertiveness.pdf
- ↑ http://www.thebusinesswomanmedia.com/angry-shrill-and-pushy-the-female-leader/
- ↑ 4,0 4,1 http://psychcentral.com/blog/archives/2010/02/25/building-assertiveness-in-4-steps/
- ↑ http://www.mayoclinic.org/healthy-living/stress-management/in-depth/assertive/art-20044644?pg=2
- ↑ http://counsellingservice.eu/tell-the-difference-between-assertive-passive-and-aggressive-behaviour
- ↑ https://www.psychologytoday.com/blog/passive-aggressive-diaries/201406/passive-aggressive-vs-assertive-behavior-in-relationships
- ↑ http://www.mtstcil.org/skills/assert-3.html
- ↑ http://www.theroot.com/articles/culture/2014/09/the_angry_black_woman_stereotype_s_long_history.html
- ↑ http://www.npr.org/blogs/ed/2015/02/23/386001328/how-we-talk-about-our-teachers
- ↑ http://www.cnn.com/2013/06/19/living/women-cheerful-leaders/
- ↑ https://www.psychologytoday.com/blog/tame-your-terrible-office-tyrant/201305/how-be-assertive-not-aggressive
- ↑ http://www.mindtools.com/CommSkll/ActiveListening.htm
- ↑ 14,0 14,1 http://msue.anr.msu.edu/news/eye_contact_dont_make_these_mistakes
- ↑ http://www.assertivehumility.com/blog/what-is-assertive-humility/
- ↑ http://www.positivityblog.com/index.php/2008/05/05/six-steps-to-become-assertive-and-nice/
- ↑ https://www.psychologytoday.com/blog/think-well/201009/feeling-angry-or-guilty-maybe-its-time-stop-shoulding
- ↑ http://www.psychologicalselfhelp.org/Chapter13/chap13_21.html
- ↑ 19,0 19,1 http://www.usu.edu/arc/idea_sheets/pdf/assertive_communication.pdf
- ↑ http://www.businessinsider.com/the-right-body-language-to-use-2013-8
- ↑ http://www.gp-training.net/training/leadership/assertiveness/bodylang.htm
- ↑ http://www.compasstraining.com/Documents/ExampleHandouts/Facilitation/AskingNonThreateningQuestion.pdf
- ↑ http://well.wvu.edu/articles/becoming_assertive__not_aggressive