AMP vòng và cơ chế điều khiển
Nhiều hormon tác động đến tế bào đích của chúng thống qua tác động dẫn đến quá trình hình thánh các 3',5'-adenosine moniphosphate (cyclic AMP : AMP vòng). Sau khi được tổng hợp, cAMP sẽ tác động cho các ảnh hưởng của hormon bên trong tế bào. Như vậy, cAMP sẽ đóng vai trò là chất tac động trung gian của hormon trong tế bào và còn được gọi là chất truyền thông tin thứ hai (second mesenger)cho các tác động của hormon.
Các hormon tác động đến tế bào theo phương thức này bao gồm:
- Adrenocorticotropin
- Thyroid- stimulating hormone
- Luteinizing hormone
- Follicle-stimulating hormone
- Vasopressin
- Parathyroid hormone
- Glucagon
- Catecholamines
- Secretin
- Hypothalamic releasing hormones
Theo cơ chế này, hormon kết hợp với các receptor của chúng trên bề mặt tế bào. Phức hợp hormon-receptor hoạt hóa enzyme adenyl cyclase màng tế bào (enzyme này có thể ở trạng thái kết hợp với receptor hoặc ở trạng thái liên kết với receptor). Một phần lớn trong cấu trúc của adenyl cyclase nằm sâu trong tế bào chất nên khi được hoạt hóa sẽ làm ATP biến đổi thành cAMP.
Khi phân tử cAMP được tạo ra trong tế bào nó sẽ hoạt hóa các enzyme khác theo cách hoạt hóa nối tiếp (enzyme được hoạt hóa sẽ tác động đến các enzyme tiếp theo). Vì vậy chỉ với một số lượng nhỏ adenyl cyclase trên màng được kích thích sẽ kéo theo hàng loạt các enzyme được hoạt hóa. Chính vì vậy chỉ cần một lượng rất nhỏ đã có thể dẫn đến những biến đổi rất lớn trong hoạt đông của toàn bộ tế bào.
Quá trình đáp ứng với cAMP ở mỗi loại tế bào khác nhau tùy thuột vào đặc điểm của bộ máy nội bào cũng như các loại enzyme có mặt trong mỗi loại tế bào đó. Do đó, các loại tế bào đích khác nhau sẽ có đáp ứng khác nhau với hormon như:
(1) dẫn đến việc tổng hợp các chất hóa học đặc biệt trong tế bào
(2) gây co cơ hoặc dãn cơ
(3) kích thích quá trình tiết dịch của tế bào
(4) thay đổi tính thấm của màng tế bào
(5) và rất nhiều các ảnh hưởng có thể khác.
Ví dụ: Khi được kích thích bởi cAMP, tế bào tuyến giáp sẽ tổng hợp hormon trao đổi chất thyroxine và triiodothyroninetrong khi cAMP tác động đến tế bào vỏ tuyến thượng thận sẽ kích thích quá trình tiết hormon adrenocorticoid. cAMP tác động tế bào biểu mô ống thận sẽ làm tăng tính thấm của chúng.
| trang trước | AMP vòng và cơ chế điều khiển | Trang tiếp |
