Cơ quan thụ cảm hormon và hoạt động của chúng
Các receptor của hormone:
Hầu như hormon không tác động trực tiếp đến các bộ máy cấu tạo của tế bào để làm thay đổi hoạt động của tế bào mà trước hết chúng kết hợp với cơ quan thụ cảm hormon nằm trên bề mặt tế bào hay bên trong tế bào. Các cơ quan thụ cảm hormon được gọi là các receptor. Sự kết hợp của hormon với receptor thường là khởi đầu cho quá trình biến đổi.
Hầu hết các receptor là các protein có kích thước lớn và mỗi tế bào của cơ quan đích có thể có từ 2000 đến 10.000 receptor.
Thêm vào đó, mỗi receptor thường có tính đặc hiệu cao cho từng loại hormon. Cơ quan đích của loại hormon nào phải có các tế bào chứa receptor của hormon đó.
Vị trí của receptor thay đổi đối với từng loại hormon:
(1)Receptor trên màng tế bào: Thường đặc hiệu đối với các hormon là protein, peptide và catecholamine (epinephrine và norepinephrine);
(2) Receptor trong tế bào chất: Là các receptor của các hormon steroid
(3) Receptor nằm trong nhân (nuclear receptors): Thường của hormon tuyến giáp (thyroxine và triiodothyronine). Tuy vậy các nghiên cứu mới cho thấy có nhiều receptor của các steroid hormone cũng thuộc nhóm này. Các receprtor trong nhân được cho là liên hệ trực tiếp với một hay nhiều nhiễm sắc thể.
Số lượng receptor:
Số lượng các receptor tại các tế bào đích không phải lúc nào cũng ổn định mà có thể thay đổi từng ngày, thậm chí tứng phút. Với bản chất là các protein nên các chúng có thể tự phân giải trong khi bộ máy tổng hợp protein của tế bào luôn sẵn sàng tổng hợp các receptor mới. Sự kết hợp giữa hormon với các receptor của tế bào đích thường làm giảm số lượng receptor do hormon làm bất hoạt receptor hoặc giảm số lượng receptor còn tự do. Khi số lượng receptor giảm, đáp ứng của cơ quan đích với hormon cũng giảm theo.
Trong một số trường hợp, hormon làm tăng số lượng receptor do kích thích hormon dẫn đến tăng tổng hợp receptor protein của bộ máy tổng hợp protein của tế bào. Trong những trường hợp này các cơ quan đích trở nên mẫn cảm hơn đối với các kích thích của horrmon.
| trang trước | Cơ quan thụ cảm hormon và hoạt động của chúng | Trang tiếp |
Nguyễn Bá Tiếp
