Các tra cứu tài liệu và khai thác dữ liệu tại HINARI / PubMed
MEDLINE (hay Medline, viết tắt tiếng Anh của Medical Literature Analysis and Retrieval System Online) là một cơ sở dữ liệu hỗn hợp của các ngành khoa học sự sống và y sinh học. Các lĩnh vực phục vụ của MEDLINE bào gồm y học, kỹ thuật điều dưỡng, nha khoa, thú y và tổ chức y tế. Với mục đích cung cấp lượng thông tin tối đa, các ngành liên quan như sinh học và hóa sinh học đã được đưa vào cơ sở dữ liệu, thậm chí cả một số ngành không trực tiếp phục vụ y học như tiến hóa phân tử.
MEDLINE được biên soạn bởi Trung tâm Thông tin Công nghệ Sinh học Quốc gia (National Center for Biotechnology Information, NCBI) thuộc Thư viện Y khoa Quốc gia Hoa Kỳ (National Library of Medicine, NLM) và cho phép truy cập miễn phí trên Internet thông qua PubMed với cỗ máy tìm kiếm tên là Entrez (nghĩa là "Mời vào" hoặc "Nhập (từ khóa) vào", theo tiếng Pháp).
Mục lục
Cơ sở dữ liệu[sửa]
Cơ sở dữ liệu của MEDLINE chứa trên 14 triệu hồ sơ từ hơn 4.800 tài liệu xuất bản (chủ yếu là các tạp chí y học) từ những năm 1950 đến nay, và các trích dẫn mới được bổ sung mỗi ngày. Các trích dẫn mới hơn còn bao gồm cả phần tóm tắt của các bài báo đang còn thảo luận. MEDLINE được thiết kế để chứa dữ liệu toàn cầu, nhưng hầu hết các tài liệu đều từ các nguồn sử dụng tiếng Anh hoặc có bảng tóm tắt bằng Anh ngữ.
MEDLINE dùng MeSH (Medical Subject Headings) để tầm soát thông tin. Các cỗ máy tìm kiếm thiết kế cho MEDLINE (như Entrez) thường sử dụng biểu thức Boole chứa các thuật ngữ MeSH, các từ chứa trong tóm tắt hay tựa đề của bài báo, tên tác giả, ngày xuất bản v.v.. Entrez còn cho phép tìm các tài liệu gần giống với tài liệu đã biết nhờ một hệ thống tính toán mức độ tương đồng giữa các từ ngữ trong nội dung, bản tóm tắt hoặc tựa đề của hai tài liệu.
Tác động[sửa]
MEDLINE đã trở thành một tài nguyên quan trọng cho các nhà nghiên cứu y sinh học khắp thế giới. Cùng với Thư viện Cochrane, MEDLINE thúc đẩy sự phát triển của y học dựa vào chứng cứ Evidence-Based Medicine. Ngày nay, hầu hết các nghiên cứu tổng quan đều dựa trên một quá trình tìm kiếm rộng rãi trên MEDLINE để tìm các bài báo có ích cho công trình. Nhiều bài báo nhắc lại các thuật ngữ được dùng khi tìm thông tin trên MEDLINE, nhằm giúp cho các nhà khoa học khác tìm kiếm thông tin hiệu quả hơn.
Bên cạnh đó, MEDLINE còn ảnh hưởng đến các nhà nghiên cứu trong việc chọn lựa tạp chí để gửi bài đăng. Ngày nay rất ít nhà nghiên cứu còn muốn đăng công trình của mình trên những tạp chí không có trong mục lục của MEDLINE bởi vì điều đó khiến cho các đồng nghiệp không biết đến (và trích dẫn) bài báo của mình.
Cách dùng MEDLINE[sửa]
Mới nhìn thì có vẻ đơn giản, nhưng thật ra muốn tìm kiếm MEDLINE có hiệu quả cần phải có kỹ thuật và thông qua rèn luyện. Thiếu kinh nghiệm, số lượng khổng lồ các bài báo được tìm ra khi bấm Enter dễ làm nản lòng người. Ngược lại, cũng khó lòng cả quyết rằng kết quả tìm kiếm là đầy đủ, ngay cả khi nó lôi ra được hàng nghìn tựa bài.
Trên Pubmed có chỉ dẫn cách sử dụng tối ưu các tài nguyên của MEDLINE (bằng tiếng Anh). [1] Tuy nhiên, kỹ năng quyết định là phải biết bố trí một chuỗi tìm kiếm, điều này không phải là dễ. Các thủ thư của NLM sắp xếp tất cả các tài liệu theo chủ đề dựa theo một bảng từ vựng chuẩn hóa (Medical Subject Headings, MeSH). Do đó, sử dụng cơ sở dữ liệu MeSH để xác lập chủ đề quan tâm là cách thông dụng nhất để cải thiện chất lượng tìm kiếm. [2] Một cách khác là tìm một bài trong chủ đề rồi bấm vào mục "các bài liên quan" ("Related Articles") để tìm đến các bài được xếp loại tương đương.
Nội dung bài học tiếng Việt[sửa]
- Bài 1 - Khái niệm Internet - Phần này là minh họa PowerPoint nhằm giới thiệu với bạn những khái niệm Internet. Bài giảng: (pdf 1.48MB ppt 1.93 MB), Bài Tập pdf 321 KB doc 433 KB
- Bài 2 - Trang web HINARI - Phần này là minh họa PowerPoint nhằm hướng dẫn giao diện web HINARI. Bài giảng [pdf 1.65MB] [ppt 1.95 MB]; Bài Tập [pdf 178 KB] [doc 313 KB]
- Bài 3 - Nguồn tài liệu nhà xuất bản - Phần này là minh họa PowerPoint nhằm hướng dẫn sử dụng nguồn tài liệu nhà xuất bản. Bài giảng [pdf 2.01MB] [ppt 2.90 MB]; Bài Tập [pdf 330 KB] [doc 546 KB]
-
Bài
4
-
Cách
sử
dụng
PubMed
- Phần 1 – Giao diện PubMed, tùy chọn Hiển thị, Lưu trữ, In, và gửi email kết quả. Phần này là minh họa PowerPoint nhằm giới thiệu với bạn giao diện PubMed. Bài giảng [pdf 2.12MB] [ppt 3.06 MB]; Bài Tập [pdf 558 KB] [doc 10.08 MB]
- Phần 2 – Sử dụng giới hạn trong PubMed. Bài giảng [pdf 2.00MB] [ppt 2.97 MB]; Bài Tập [pdf 323 KB] [doc 532 KB]
- Phần 3 - Tiêu đề Y khoa (Medical Subject Headings –MeSH). Bài giảng [pdf 1.81MB] [ppt 2.70 MB]; Bài Tập Tiếng Việt [pdf 304 KB] [doc 410 KB]
- Phần 4 - Xem trước/Chỉ mục, Lịch sử, kết hợp các cài đặt tìm kiếm, truy cập các bài báo toàn văn và giới hạn các kết quả vào bộ phụ HINARI các tạp chí. Bài giảng [pdf 2.25MB] [ppt 3.32 MB]; Bài tập [pdf 499 KB] [doc 592 KB]
- Phần 5 - MyNCBI Bài giảng [pdf 2.05MB] / [ppt 2.18 MB]; Bài Tập [pdf 653 KB] / [doc 5.38 MB]
- Bài 5 - Quản lý tài liệu - Phần này là minh họa PowerPoint nhằm giới thiệu với bạn phần mềm miễn phí quản lý tài liệu Biblioscape Express. Bài giảng [pdf 882 KB]
Download và links[sửa]
Tác giả[sửa]
- Xuan Tran Thanh and others at the University of Medicine and Pharmacy, Ho Chi Minh City Medical Library (http://yds.edu.vn/) translated the HINARI Training Material to Vietnamese. If you have any suggestions, comments, or can help improve the quality of the Vietnamese translation, please send them directly to Xuan Tran Thanh (thanhxuan@yds.edu.vn) and cc: Chuong Huynh (huynh@ncbi.nlm.nih.gov). Hope you will find the Vietnamese translation of the HINARI/PubMed Training material useful for your library patrons.
- All "ppt" files are editable and we encourage you to use the material to educate your library patrons.
