Giúp đỡ người bị ngộ độc tiêu hóa

Theo công bố của Hội Nhi khoa Hoa Kỳ, mỗi năm có khoảng 2,4 triệu người, hơn nửa trong số đó là trẻ em dưới sáu tuổi, nuốt phải hoặc tiếp xúc với các chất độc. Chất độc có thể bị hít vào, nuốt vào hoặc ngấm qua da. Thủ phạm gây ngộ độc nguy hiểm nhất gồm có thuốc, sản phẩm tẩy rửa, nicotine lỏng, nước rửa kính xe và nước chống đóng băng, thuốc trừ sâu, xăng, dầu hỏa và một số chất khác. Tác động của các chất này và nhiều loại chất độc khác có thể khác nhau đến mức thường rất khó biết chuyện gì đã xảy ra, khiến nhiều trường hợp việc chẩn đoán bị chậm trễ. Trong mọi trường hợp nghi ngờ ngộ độc, điều đầu tiên và trước nhất là ngay lập tức gọi dịch vụ cấp cứu hoặc trung tâm kiểm soát chất độc.

Các bước

Tìm trợ giúp y tế

1. Biết các triệu chứng ngộ độc. Các dấu hiệu ngộ độc có thể tùy thuộc vào loại chất độc nuốt phải, ví dụ như thuốc trừ sâu, thuốc tây hoặc pin nhỏ. Ngoài ra, các triệu chứng ngộ độc thông thường có biểu hiện tương tự như các bệnh lý khác, bao gồm co giật, phản ứng insulin, đột quỵ và say. Một trong những cách tốt nhất để biết chất độc liệu đã nuốt vào chưa là nhìn vào các dấu hiệu như chai hoặc vỏ hộp rỗng, vết ố hoặc mùi trên người nạn nhân hay ở gần đó, các vật không ở chỗ cũ, hoặc ngăn tủ mở. Tuy vậy vẫn có một số triệu chứng thực thể bạn có thể lưu ý, trong đó bao gồm:
   • Vết bỏng và/hoặc đỏ xung quanh vùng miệng
   • Hơi thở có mùi hóa chất (xăng hoặc dung môi pha sơn)
   • Nôn hoặc ọe
   • Khó thở
   • Buồn ngủ
   • Rối loạn tinh thần hoặc tình trạng tâm thần thay đổi
2. Xác định xem nạn nhân có thở không. Nhìn xem lồng ngực có nhô lên không; nghe âm thanh không khí ra vào trong phổi; cảm nhận không khí bằng cách để má bên trên miệng của nạn nhân.
   • Nếu nạn nhân không thở hoặc không thấy có dấu hiệu sinh tồn khác như cử động hoặc ho, bạn hãy thực hiện hồi sức tim phổi CPR và gọi dịch vụ cấp cứu hoặc nhờ người ở gần đó gọi cấp cứu.
   • Nếu nạn nhân bị nôn, nhất là khi họ bất tỉnh, quay đầu nạn nhân nghiêng qua một bên để đề phòng bị nghẹn.
3. Gọi dịch vụ cấp cứu. Gọi 911 (ở Việt Nam bạn có thể gọi số cứu thương 115) hoặc số điện thoại cấp cứu ở địa phương nếu nạn nhân bất tỉnh và nghi ngờ bị ngộ độc, dùng quá liều thuốc, chất kích thích hoặc hoặc rượu (hoặc bất cứ kết hợp nào trong số đó). Ngoài ra bạn cần gọi ngay 911 nếu thấy nạn nhân có các triệu chứng nghiêm trọng của hiện tượng ngộ độc như sau:
   • Choáng ngất
   • Khó thở hoặc ngưng thở
   • Kích động hoặc bồn chồn
   • Co giật
4. Gọi trung tâm chống độc (Poison Help). Nếu lo lắng rằng trường hợp đó là ngộ độc nhưng tình trạng của người nghi ngờ bị ngộ độc vẫn ổn định và không có biểu hiện các triệu chứng, bạn hãy gọi Poison Help số 1-800-222-1222 (ở Mỹ). Hoặc bạn có thể gọi cho trung tâm kiểm soát chất độc ở địa phương để được hỗ trợ nếu biết số điện thoại. Các trung tâm kiểm soát chất độc là nguồn thông tin tốt về chất độc, và trong nhiều trường hợp, những nơi này có thể khuyên bạn theo dõi và điều trị ở nhà (xem phần 2) là đủ.
   • Số điện thoại của các trung tâm kiểm soát chất độc có thể khác nhau tùy từng khu vực, nhưng bạn có thể chỉ cần lên mạng tìm kiếm để biết đúng số của khu vực mình ở. Dịch vụ này là miễn phí, bạn không phải trả chi phí ở phòng cấp cứu và khi đến bác sĩ.
   • Trung tâm chống độc mở cửa cả ngày và tất cả mọi ngày. Nhân viên trung tâm sẽ hướng dẫn bạn thực hiện từng bước quy trình điều trị cho người nuốt phải chất độc. Họ có thể hướng dẫn nạn nhân điều trị tại nhà nhưng cũng có thể bảo bạn lập tức đưa nạn nhân đi cấp cứu. Hãy làm chính xác những gì họ bảo, ngoài ra không làm thêm gì khác; nhân viên trung tâm chống độc có kỹ năng cao trong việc trợ giúp các trường hợp bị ngộ độc tiêu hóa.
   • Bạn cũng có thể dùng website của trung tâm chống độc để có hướng dẫn cụ thể về những việc nên làm. Tuy nhiên, chỉ sử dụng website này nếu: nạn nhân có độ tuổi từ 6 tháng đến 79 tuổi, nạn nhân không có biểu hiện bị bệnh, hoặc nạn nhân chịu hợp tác, nạn nhân không mang thai, chất độc đã được nuốt vào, chất độc nghi ngờ là chất kích thích, thuốc, các sản phẩm gia dụng hoặc quả dại, việc nuốt phải chất độc là vô tình và chỉ xảy ra một lần.
5. Chuẩn bị các thông tin quan trọng. Chuẩn bị mô tả tuổi tác của nạn nhân, cân nặng, các triệu chứng, các loại thuốc họ đang dùng và mọi thông tin về việc nuốt phải chất độc cho người có trách nhiệm ở cơ quan y tế. Bạn cũng cần cho người trực điện thoại biết địa chỉ nơi bạn đang ở.
   • Bạn cũng cần nhớ thu thập nhãn hoặc bao bì (chai lọ, vỏ hộp, v.v…) hoặc bất cứ thứ gì nạn nhân đã nuốt phải. Cố gắng ước lượng số lượng chất độc người đó đã nuốt.

Sơ cứu khẩn cấp

1. Xử lý các chất độc đã tiêu hóa hoặc nuốt phải. Bảo nạn nhân nhổ ra mọi thứ còn lại trong miệng và đảm bảo chất độc hiện đang ở ngoài tầm với. KHÔNG gây nôn và KHÔNG dùng bất cứ loại xi-rô gây nôn nào. Mặc dù đây đã từng là thao tác tiêu chuẩn, nhưng Hội Nhi khoa Hoa Kỳ và Hiệp hội Trung tâm Chống độc Hoa Kỳ đã thay đổi hướng dẫn cảnh báo chống lại cách làm này, thay vào đó là khuyến cáo mọi người nên báo cho dịch vụ cấp cứu và trung tâm chống độc và làm theo hướng dẫn cụ thể của họ.
   • Nếu nạn nhân nuốt phải pin nút áo, gọi ngay dịch vụ cấp cứu để điều trị tại phòng cấp cứu của bệnh viện càng sớm càng tốt. Chất a-xít trong pin có thể làm bỏng dạ dày của nạn nhân trong vòng 2 tiếng đồng hồ, do đó việc cấp cứu kịp thời là cần thiết.
2. Chăm sóc mắt bị chất độc dính vào. Nhẹ nhàng giội rửa mắt bị dính chất độc với nhiều nước mát hay nước hơi ấm trong 15 phút hoặc cho đến khi đội cấp cứu đến. Cố gắng rót dòng nước ổn định vào góc trong của mắt. Việc này sẽ giúp làm loãng chất độc.
   • Để nạn nhân chớp mắt và không cố dùng lực để mở mắt trong khi rót nước vào mắt.
3. Đối phó với chất độc hít phải. Khi xử lý khói hoặc hơi độc như carbon monoxide, việc làm tốt nhất trong khi chờ đợi cấp cứu đến là đi ra ngoài trời có không khí trong lành.
   • Cố gắng xác định loại hóa chất nào nạn nhân hít phải để báo với trung tâm chống độc hoặc dịch vụ cấp cứu để họ xác định cách điều trị hoặc các bước kế tiếp.
4. Xử lý chất độc trên da. Nếu nghi ngờ nạn nhân tiếp xúc da với hóa chất độc hại, bạn hãy cởi bỏ mọi trang phục dính chất độc bằng cách đeo găng tay y tế như găng tay cao su nitril, loại găng tay chống lại các hóa chất gia dụng, hoặc bao tay bằng chất liệu khác để phòng tránh nhiễm độc. Rửa vùng da dính chất độc trong 15-20 phút với nước mát hoặc hơi ấm dưới vòi sen hoặc vòi nước.
   • Cũng như trên, điều quan trọng là lưu ý nguồn gây ngộ độc để giúp xác định cách điều trị tiếp theo. Ví dụ, nhân viên y tế cần biết hóa chất đó là chất kiềm, a-xít hoặc các chất khác để đánh giá tổn thương tiềm tàng có thể gây ra cho da và làm thế nào để tránh hoặc chữa trị tổn thương đó.

Lời khuyên

• Không bao giờ gọi thuốc là "kẹo" để dỗ trẻ em uống. Trẻ có thể muốn ăn "kẹo" khi không có mặt bạn ở đó.
• Dán số điện thoại của trung tâm chống độc quốc gia 1-800-222-1222 (ở Mỹ) lên tủ lạnh hoặc cạnh điện thoại để có sẵn khi cần.

Cảnh báo

• Mặc dù xi-rô gây nôn và than hoạt tính có bán ở các hiệu thuốc, nhưng Hội Nhi khoa Hoa Kỳ và Hiệp hội các Trung tâm Chống độc Hoa Kỳ hiện không khuyến khích điều trị tại nhà vì có thể hại nhiều hơn lợi.
• Ngăn ngừa việc sử dụng chất độc sai cách. Ngăn ngừa là biện pháp tốt nhất để đề phòng ngộ độc. Cất mọi loại thuốc, pin, véc-ni, bột giặt và các chất tẩy rửa gia dụng trong ngăn tủ có khóa, và luôn để trong bao bì ban đầu của chúng. Đọc kỹ nhãn để biết sử dụng đúng cách.

Bài liên quan

• Phục hồi nhanh chóng sau khi bị ngộ độc thực phẩm
• Trị ngộ độc thực phẩm
• Xét nghiệm ngộ độc Botulism
• Nhận biết dấu hiệu ngộ độc ở chó
• Cấp cứu sơ sinh

• « Mới nhất
• ‹ Mới hơn
• Cũ hơn ›