Giúp đỡ một người đang tự làm hại bản thân

Tự gây tổn thương - hay còn gọi là tự ngược đãi bản thân, tự gây thương tích hay tự cắt – là hành vi cố ý làm đau chính mình như một cách để đối phó với nỗi buồn nghiêm trọng, cơn giận dữ hay thất vọng. Hành động tự gây tổn thương thường không thể hiện mong muốn tự tử, nhưng có thể là tín hiệu cầu cứu. Bạn có thể giúp đỡ một người đang tự ngược đãi bản thân bằng việc tìm hiểu tình hình và hỗ trợ họ trong quá trình hồi phục.

Các bước

Nhận ra dấu hiệu tự gây tổn thương

1. Tin vào bản năng của bạn. Nếu bạn bắt đầu nghi ngờ một người quen đang tự hành hạ bản thân, đừng bỏ qua những nghi ngờ đó. Hãy dựa vào mối quan hệ với người đó và khả năng nhìn nhận của mình để xác định liệu có gì đó bất ổn không. Nghĩ xem liệu người đó có đang:
   • Kiểm soát hay làm giảm lo âu và đau buồn và tìm cách để giải toả ngay lập tức.
   • Đánh lạc hướng khỏi những cảm xúc đau đớn thông qua nỗi đau thể xác.
   • Có ý thức kiểm soát cơ thể, cảm giác hoặc cuộc sống, nhất là khi họ là người cầu toàn.
   • Không cảm nhận được bất cứ cảm giác nào. Đôi khi, người đang tự gây tổn thương cho chính họ sẽ cảm thấy trống rỗng và tê liệt cảm xúc, việc nhìn thấy máu của mình có thể giúp họ cảm thấy mình còn sống.
   • Bày tỏ cảm giác không thể chịu đựng được bằng cách thể hiện ra bên ngoài, thể hiện nỗi buồn và nỗi đau tinh thần với mọi người.
   • Trừng phạt chính mình vì sai lầm về nhận thức.
   • Có dấu hiệu và các vết sẹo trên cơ thể để thể hiện nỗi đau tinh thần.
2. Chú ý những dấu hiệu của tự ngược đãi bản thân. Dấu hiệu tự gây tổn thương thường xuất hiện trên cánh tay, chân, hoặc thân trên vì đây là những phần dễ che giấu nhất. Tuy nhiên, nếu bạn quan sát kỹ, bạn có thể thấy được các vết thương. Tuy nhiên, bạn nên tôn trọng và không theo dõi ai đó chỉ để nhìn thấy những phần cơ thể mà họ che giấu. Tốt hơn là nên thẳng thắn và hỏi họ có đang tự hành hạ bản thân hay không. Một số dấu hiệu mà bạn bè hay người yêu đang tự ngược đãi bản thân gồm có:
   • Vết thương hoặc sẹo không rõ nguyên nhân
   • Thường xuyên mặc quần áo kín, ngay cả khi thời tiết hoặc tình huống bắt buộc phải lựa chọn quần áo khác
   • Việc cớ bị tai nạn thường xuyên (để giải thích cho các vết thương và sẹo)
   • Vết máu xuất hiện trên quần áo, khăn giấy hay một số nơi khác
   • Thay đổi tâm trạng hoặc hành vi như tự cô lập hoặc nóng tính hoặc trầm cảm
   • Im lặng trong khoảng thời gian dài
3. Xem xét nhiều phương pháp tự gây tổn thương khác nhau. Dù những cách để tự hành hạ bản thân thường thay đổi, người tự ngược đãi bản thân thường áp dụng một hoặc nhiều phương pháp dưới đây:
   • Cắt hoặc làm trầy da
   • Làm phỏng da (với diêm cháy, thuốc lá hay vật nóng)
   • Khắc chữ hoặc biểu tượng lên da
   • Đâm vật nhọn qua da
   • Làm gãy xương, đánh hoặc đấm mình, hoặc tự đập đầu
   • Tự cắn mình
   • Kéo tóc (hội chứng nhổ tóc)
   • Cạy lớp vảy hoặc ngăn không cho vết thương lành lại
   • Uống những thứ độc hại như là dung dịch tẩy trắng hoặc chất tẩy
4. Cố gắng hiểu hội chứng tự ngược đãi bản thân. Tìm hiểu về hội chứng tự ngược đãi bản thân có thể giúp bạn biết được nguyên nhân nó xảy ra, cách để tạo mối quan hệ với người đang tự ngược đãi, cách để yêu thương và hỗ trợ họ chấm dứt hành vi này. Tự hành hạ bản thân có liên quan đến nỗi đau tâm lý và sự đau khổ, gặp khó khăn thể hiện cảm xúc và nuôi dưỡng cảm xúc tiêu cực đối với bản thân như tội lỗi, bị từ chối, buồn bã, tự căm ghét bản thân, vô dụng, cô đơn, hoảng loạn, giận dữ hay nhầm lẫn giới tính.
   • Đừng đánh đồng việc tự ngược đãi bản thân với nỗ lực tự tử. Hầu hết những người tự gây tổn thương đều không muốn tự tử.
   • Việc tự hành hạ bản thân mang lại cho họ một cảm giác bình yên, bình tĩnh nhất thời và giải tỏa căng thẳng.
   • Những cảm xúc tức thì của sự nhẹ nhõm thường đi kèm với cảm giác tội lỗi, xấu hổ và cảm xúc đau đớn hơn. Tự gây tổn thương là một giải pháp ngắn hạn có thể dẫn tới vấn đề dài hạn.
   • Tự ngược đãi bản thân có thể đi kèm với bệnh tâm lý như trầm cảm, lo âu, rối loạn ám ảnh cưỡng chế, rối loạn ăn uống, rối loạn căng thẳng sau chấn thương tâm lý, và rối loạn nhân cách ranh giới.
   • Tự hành hạ bản thân thường bắt đầu ở tuổi thiếu niên, khi cảm xúc thường không ổn định và có thể đi kèm với các vấn đề kiểm soát xung đột khác, chẳng hạn như lạm dụng rượu và ma túy.
5. Đối phó với cảm xúc của bạn trước. Trước khi bạn cố gắng giúp đỡ một người đang tự ngược đãi bản thân, bạn nên cố gắng trung hòa và đối phó với cảm xúc của riêng mình đối với hội chứng này trước. Nếu bạn không có trải nghiệm cá nhân với điều này, bạn có thể cảm thấy ghê tởm hoặc bị sốc, nhưng bạn nên cố gắng không thể hiện cảm xúc đó với một người đang tự hành hạ bản thân.

Thảo luận về vấn đề tự ngược đãi bản thân

1. Chuẩn bị để trò chuyện với người tự ngược đãi bản thân. Bạn cần ở trong một môi trường trung lập, không có sự phiền nhiễu. Tắt các thiết bị điện tử, để điện thoại ở chế độ im lặng hoặc tắt nó luôn, nhờ người giữ trẻ nếu bạn có con, và cố gắng tạo môi trường thật thoải mái và thân thiện. Bạn sẽ cần khăn giấy nếu nghĩ rằng bạn hoặc người kia có thể khóc trong khi trò chuyện.
2. Nói với người kia rằng bạn quan tâm đến họ. Nhắc nhở họ nhớ rằng họ không cô đơn và bạn luôn ở bên cạnh để giúp đỡ và hỗ trợ. Dành thời gian để cân nhắc lại mối quan hệ với đối phương và nói với về mức độ và lí do mà bạn quan tâm tới họ. Điều này sẽ thể hiện rằng bạn đến với họ bằng lòng yêu thương.
   • Ví dụ, bạn có thể nói: “Hùng này, chúng ta đã là bạn 3 năm rồi, và khi gặp nhau, tôi bị ấn tượng bởi tích cách dễ chịu và nụ cười của bạn. Gần đây, bạn hoàn toàn không giống như trước, và tôi thực sự lo lắng. Dù thế nào tôi cũng là bạn của bạn—chúng ta cùng cười, khóc, vui vẻ, buồn- bất cứ điều gì. Nhưng tôi muốn bạn biết rằng tôi ở đây là vì bạn và tôi quan tâm đến bạn”.
   • Một ví dụ khác là: “Giang nè, em là em gái chị. Chúng ta đã trải qua rất nhiều thứ cùng nhau trong cuộc sống và ngay cả khi chúng ta bất đồng hoặc không hợp nhau, nhưng chị vẫn yêu em vô điều kiện. Chúng ta có một quá trình dài và gắn bó bền vững để có thể giúp chúng ta vượt qua bất cứ điều gì. Gần đây, chị thấy lo lắng cho em”.
3. Hỏi xem người đó có đang tự hành hạ bản thân không. Nhiều người sợ đối mặt với người đang gặp vấn đề cảm xúc hoặc tự ngược đãi bản thân. Họ sợ rằng cuộc trò chuyện như vậy có thể khiến vấn đề trở nên tồi tệ hơn hoặc dẫn đến nguy cơ tự tử. Tuy nhiên, chuyện đó thường không diễn biến như vậy. Đây không phải là một cuộc nói chuyện dễ dàng, nhưng nó rất quan trọng.
   • Trò chuyện thẳng thắn nhưng nhẹ nhàng với đối phương về vấn đề tự ngược đãi bản thân. Họ sẽ cảm thấy nhẹ nhõm khi chia sẻ bí mật của mình.
   • Bạn không cần phải trình bày vòng vèo với họ, chỉ cần nói rõ ràng và trực tiếp. Bạn có thể nói: “Tôi đã nhận thấy một vài vết sẹo bất thường trên cơ thể bạn. Cùng với sự thực rằng gần đây bạn có vẻ buồn phiền, điều đó khiến tôi lo rằng bạn đang tự gây tổn thương. Bạn có đang tự hành hạ mình không?”
4. Lắng nghe với tâm trí cởi mở. Có thể rất khó khăn khi phải nghe người mà bạn yêu quý nói về việc họ tự ngược đãi bản thân, nhưng nếu bạn có thể để họ cởi mở thì bạn cũng có thể thuyết phục họ đón nhận sự giúp đỡ. Hãy để họ dẫn dắt cuộc trò chuyện càng nhiều càng tốt. Hỏi một số câu hỏi mở, và để họ nói những gì họ muốn chia sẻ.
   • Cố gắng để đối phương tập trung vào cảm xúc thay vì vào việc tự cắt.
5. Thể hiện sự đồng cảm trong cuộc trò chuyện. Nhớ rằng bạn đang trò chuyện với đối phương để giúp đỡ họ và động viên họ bày tỏ tình cảm. Đừng phán xét, hạ thấp, chỉ trích hay nổi giận với họ. Những hành động như la mắng họ vì hành vi đó, đe dọa không làm bạn với họ nữa hoặc kết tội sẽ có thể làm tăng nguy cơ họ tiếp tục tự gây tổn thương.
   • Nói với đối phương rằng bạn muốn biết những gì họ đang trải qua. Thậm chí nếu bạn không thể hiểu hết, việc thể hiện sự đồng cảm sẽ truyền đạt sự quan tâm của bạn dành cho họ.
6. Xác định lý do tại sao đối phương lại tự ngược đãi bản thân. Có nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra hội chứng này, và các giải pháp để làm nhẹ bớt hoặc đưa ra lựa chọn thay thế cho việc tự hành hạ sẽ thay đổi tuỳ thuộc vào nguyên nhân của vấn đề. Những lý do phổ biến nhất mà mọi người thường tự ngược đãi bản thân là:
   • Để thể hiện nỗi đau và cảm xúc mãnh liệt khác
   • Để xoa dịu bản thân hoặc cảm thấy dễ chịu hơn
   • Để khiến bản thân cảm thấy bớt bị tê liệt hoặc bị lạc lõng
   • Để giải phóng sự tức giận hoặc áp lực khỏi cơ thể của họ

Đưa ra những lựa chọn thay thế

1. Đề nghị một vài cách kiểm soát cảm xúc. Giúp một người phát triển các kĩ năng nhận thức và đối phó với cảm xúc mà không cần phải tự ngược đãi có thể giảm tối đa các hành vi tự gây hại. Có thể đó là những việc đơn giản như viết nhật ký chuyên để thể hiện hoặc xử lý cảm xúc, hoặc việc gì đó phức tạp hơn, như tham dự buổi trị liệu tâm lý để tìm hiểu về cách xử lý cảm xúc.
   • Thực hành chánh niệm bằng cách thiền hay tập yoga có thể giúp người tự gây tổn thương được kết nối và xử lý cảm xúc theo cách bình tĩnh và lành mạnh hơn. Ngoài ra, tính kỷ luật và sức khỏe là điều cần thiết để đạt được các tư thế yoga nâng cao có thể giúp một số người cảm thấy giải tỏa tương tự như lúc ngược đãi bản thân.
2. Giúp xác định những yếu tố kích động. Có thể người tự ngược đãi bản thân có những yếu tố gây kích động cụ thể đối với các sự kiện, tình huống hoặc cảm xúc khiến họ cảm thấy cần phải tự hành hạ bản thân. Nếu họ có nhận thức đối với những tác nhân đó, họ có thể phát triển nhiều chiến lược để đối phó, tránh né chúng hoặc đưa ra quyết định sáng suốt để thực hiện một hoạt động thay thế.
   • Bạn có thể kể với người tự gây tổn thương về những yếu tố gây kích động cảm xúc của bạn và cách bạn đối phó với ảnh chúng mà không cần phải tự hành hạ bản thân. Đảm bảo bạn tiếp cận cuộc trò chuyện với sự quan tâm và đề xuất một số giải pháp thay thế, không phán xét hay ngăn cản bản thân tiếp xúc với họ.
3. Đưa ra giải pháp thay thế cho việc tự ngược đãi. Dựa vào lý do mà đối phương tự làm tổn thương bản thân, bạn có thể đưa ra một số giải pháp thay thế để đối phó với cảm xúc. Không phải tất cả những lựa chọn thay thế đều phù hợp với mọi người, nhưng đề xuất một vài thay thế cụ thể sẽ giúp người đó tìm ra một cách hiệu quả.
   • Người tự ngược đãi bản thân để đối phó với cảm xúc sẽ có được cảm giác giải tỏa tương tự thông qua bài tập thể dục với mức độ từ vừa phải đến mạnh mẽ, tạo tiếng ồn lớn, phá hủy cái gì đó (như xé giấy hay bẻ đôi cây gậy), làm thơ hoặc sáng tác nhạc, hay viết nhật ký.
   • Để người tự hành hạ bản thân bình tĩnh lại, hãy thay thế hành vi không lành mạnh đó với sự tự chăm sóc như tắm thoải mái, xoa bóp, dành thời gian với thú cưng, hay cuộn trong chăn mềm ấm áp.
   • Người tự ngược đãi bản thân vì cảm giác tê liệt có thể đến gần bạn bè để cảm thấy được kết nối nhiều hơn. Họ cũng có thể cảm thấy bớt tê liệt cảm xúc với những hành vi ít có hại hơn như ăn món ăn có hương vị đậm đà, nắm đá lạnh cho tới khi nó tan chảy, hoặc thậm chí tắm vòi sen lạnh.

Tìm sự giúp đỡ

1. Đừng giữ bí mật. Đặc biệt, nếu bạn và người tự gây tổn thương đều là thanh thiếu niên, bạn nên khuyến khích người đó trò chuyện với bố mẹ, giáo viên, cố vấn ở trường, hay một người lớn đáng tin cậy khác về hội chứng tự ngược đãi bản thân. Nói với họ rằng bạn sẽ đi cùng nếu họ sợ đi một mình. Đừng hứa giữ bí mật. Giữ bí mật khiến người đó cho rằng họ được phép tiếp tục tổn thương chính mình.
   • Tự nói với một người mà bạn tin tưởng nếu cần thiết. Hãy thành thật với người bạn kia về người mà bạn định kể vấn đề này. Hãy sáng suốt chọn lựa và kể lại chuyện với một người có đủ tự tin và khả năng để hành động đúng đắn nhằm giúp bạn mình tìm được sự trợ giúp cần thiết.
   • Chuẩn bị cho cơn tức giận. Bạn của bạn có thể cảm thấy xấu hổ hay ngượng ngùng và không muốn để ai biết. Để người đó biết rằng bạn quan tâm đến họ. Có thể bạn e ngại vì đã phản bội niềm tin của bạn bè và đánh mất tình bạn, tuy nhiên người đó cần sự giúp đỡ chuyên nghiệp, và sức khỏe cũng như sự an toàn của họ là yếu tố quan trọng nhất. Hầu hết bạn bè sẽ hiểu được quyết định của bạn.
   • Đừng nhượng bộ nếu người đó đe doạ sẽ tự gây tổn thương nhiều hơn. Người đó có thể sẽ giận và đe dọa làm hại bản thân họ thêm nếu bạn nói rằng bạn muốn kể với ai đó về hành vi của họ. Nhớ rằng bạn không có lỗi và người duy nhất có quyền kiểm soát những vết thương đó là bản thân họ.
2. Tìm kiếm sự hỗ trợ y tế dành cho người tự gây tổn thương. Dù không có xét nghiệm chẩn đoán cụ thể nào cho hội chứng này, bạn có thể khuyến khích người đó đến gặp bác sĩ hoặc chuyên gia sức khỏe tâm thần để họ đánh giá, chẩn đoán và đưa ra kế hoạch điều trị. Nhập viện là điều cần thiết đối với một số khủng hoảng nghiêm trọng và ngắn hạn.
   • Một số vết thương sẽ cần được điều trị y tế. Những vết sẹo sâu rộng có thể được giấu đi hoặc cải thiện bằng phẫu thuật thẩm mỹ.
3. Giúp bạn bè tìm được sự giúp đỡ về mặt tâm lý. Tư vấn hoặc chữa bệnh bằng tâm lý có thể giúp người đó nhận ra và kiểm soát những vấn đề tiềm ẩn dẫn đến hành vi tự gây tổn thương. Một số phương pháp điều trị có ích như:
   • Liệu pháp nhận thức hành vi. Cách này giúp xác định những niềm tin và hành vi tiêu cực, và thay thế chúng bằng giải pháp đối phó lành mạnh và tích cực. Mọi người tạo ra kế hoạch để xác định và phản ứng tốt hơn với yếu tố kích động, từ bỏ nỗi đau buồn, và xác định những người và nơi chốn an toàn để đến khi họ bị thôi thúc tự hành hạ bản thân
   • Tâm lý trị liệu theo hướng tâm động học. Cách này tập trung vào việc xác định những trải nghiệm quá khứ, ký ức đau buồn, hoặc vấn đề giữa các cá nhân để biết được căn nguyên của vấn đề cảm xúc.
   • Liệu pháp dựa theo chánh niệm. Cách này giúp mọi người học cách để sống trong hiện tại và hiểu được các ý định, giảm lo âu và trầm cảm, và cải thiện sức khỏe chung
   • Trị liệu gia đình. Đây là trị liệu dựa theo nhóm có thể được đề xuất trong một số trường hợp, đặc biệt đối với những người trẻ tuổi tự ngược đãi bản thân
4. Trở thành nguồn hỗ trợ. Hãy nhớ đối xử với bạn bè theo cách mà bạn vẫn làm trước khi bạn biết họ tự hành hạ bản thân. Tiếp tục dành thời gian cùng nhau làm những điều mà cả hai yêu thích. Ngoài việc tiếp tục là bạn tốt của nhau, bạn có thể đề nghị:
   • Trở thành một người liên lạc khẩn cấp nếu bạn của bạn có sự thôi thúc tự ngược đãi bản thân, hoặc đi cùng họ đến các cuộc hẹn khám bệnh hay bệnh viện khi cần thiết.
   • Trở thành bạn tập thể dục. Phương pháp hoạt động và thư giãn cơ thể có thể giúp ích cho sự lo lắng, trầm cảm và sức khỏe nói chung. Thêm vào đó, hai bạn sẽ vui vẻ cùng nhau.
   • Khuyến khích mở rộng mạng lưới xã hội. Nhiều người tự gây tổn thương thường thấy cô đơn, bị cô lập và lạc lõng.
5. Hỗ trợ người mà bạn yêu thương dùng thuốc. Bác sĩ hoặc bác sĩ tâm thần có thể kê đơn thuốc chống lo âu, chống trầm cảm hoặc chống loạn thần khi điều trị cho người tự gây tổn thương. Một số người liên tưởng việc dùng thuốc với cảm giác xấu hổ hoặc thất bại. Bạn có thể xoá bỏ cảm giác đó bằng tình yêu thương. Hãy đảm bảo bạn khuyến khích người đó tiếp tục dùng thuốc và có một cuộc sống tích cực hơn sau khi vượt qua vấn đề tự gây tổn thương.
6. Đồng thời hãy chăm sóc bản thân. Có lẽ bạn đã dành nhiều năng lượng để giúp đỡ người tự ngược đãi bản thân. Bạn có thể lo lắng, bối rối, bị sốc, mâu thuẫn, buồn bã và giận dữ. Những cảm giác này là bình thường và có thể làm bạn kiệt sức.
   • Dành thời gian để chăm sóc bản thân và tận hưởng các sở thích.
   • Nghỉ ngơi đầy đủ và tập thể dục.
   • Tìm gặp chuyên gia tư vấn để đối phó với cảm xúc của bạn.
   • Nhớ rằng bạn không chịu trách nhiệm cho hành động của người kia. Bạn không thể khiến họ ngừng tự làm hại bản thân. Bạn chỉ có thể đóng vai trò hỗ trợ trong quá trình điều trị của họ.

Cảnh báo

• Tự ngược đãi bản thân là một triệu chứng, không phải là một chẩn đoán. Đừng cố gắng tự chẩn đoán cho bạn bè hay người yêu của bạn. Hãy khuyến khích họ tìm sự giúp đỡ chuyên nghiệp.
• Hãy gọi ngay tới dịch vụ cấp cứu nếu vết thương hoặc chấn thương đang đe dọa đến tính mạng của người đó. Hành vi tự ngược đãi bản thân có thể gây ra nhiều thương tích hơn dự định, dẫn đến hậu quả biến chứng nghiêm trọng hoặc thậm chí là tử vong.
• Nhớ rằng đây là một chủ đề rất nhạy cảm, bạn nên cố gắng xử lý tình hình với sự chín chắn và ý định muốn giúp đỡ.

Bài liên quan

• Những người hay tức giận thường kém thông minh hơn họ nghĩ
• Cách từ bỏ một mối quan hệ độc hại và yêu thương bản thân mình hơn
• Nhận được thuốc Xanax kê đơn
• Cách để tiết chế cơn giận
• Đối mặt với cảm giác không được quan tâm

• « Mới nhất
• ‹ Mới hơn
• Cũ hơn ›

Liên kết đến đây

• Giúp đỡ người tự tổn thương bản thân