Chủ đề nóng: Phương pháp kỷ luật tích cực - Cổ học tinh hoa - Những thói hư tật xấu của người Việt - Công lý: Việc đúng nên làm - Giáo án Điện tử - Sách giáo khoa - Học tiếng Anh - Bài giảng trực tuyến - Món ăn bài thuốc - Chăm sóc bà bầu - Môi trường - Tiết kiệm điện - Nhi khoa - Ung thư - Tác hại của thuốc lá - Các kỹ thuật dạy học tích cực
- Dạy học phát triển năng lực - Chương trình giáo dục phổ thông
Xử lý trường hợp sốc
Từ VLOS
Sốc là một tình trạng nguy cấp đe dọa tính mạng do sự gián đoạn lưu thông máu, cắt nguồn cung cấp ô-xy và dưỡng chất đến các tế bào và các cơ quan. Trường hợp này đòi hỏi phải cấp cứu ngay lập tức. Ước tính có đến 20% người bị sốc sẽ thiệt mạng. Việc xử lý càng chậm thì nguy cơ tổn thương vĩnh viễn và tử vong càng tăng. Tình trạng phản vệ, các bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng hoặc các phản ứng dị ứng có thể dẫn đến sốc và tử vong nếu không được chữa trị kịp thời.
Mục lục
Các bước[sửa]
Bắt đầu điều trị[sửa]
-
Nhận
biết
các
triệu
chứng.
Trước
khi
áp
dụng
bất
cứ
kiểu
điều
trị
nào,
điều
quan
trọng
là
bạn
phải
biết
mình
đang
phải
xử
lý
điều
gì.
Các
dấu
hiệu
và
triệu
chứng
sốc
bao
gồm:[1]
- Da lạnh, ẩm ướt, có thể tái xanh hoặc xám
- Đổ mồ hôi hoặc da ẩm ướt
- Môi và móng tay tím tái
- Mạch nhanh và yếu
- Thở nhanh và nông
- Đồng tử giãn hoặc co lại (đồng tử có thể giãn ra trong trường hợp sốc nhiễm trùng, nhưng co lại trong trường hợp sốc chấn thương)
- Huyết áp thấp
- Nước tiểu ít hoặc không có nước tiểu
- Nếu nạn nhân còn tỉnh, họ có thể biểu hiện thay đổi về tâm thần như mất phương hướng, lú lẫn, hồi hộp, kích động, chóng mắt, váng vất hoặc cảm giác lả đi, yếu sức hoặc mệt mỏi
- Nạn nhân có thể kêu đau ngực, buồn nôn và nôn
- Mất ý thức
-
Gọi
911
(Gọi
115
nếu
bạn
ở
Việt
Nam)
hoặc
số
cấp
cứu
địa
phương.
Sốc
là
tình
trạng
nguy
cấp,
cần
phải
chăm
sóc
chuyên
môn
và
điều
trị
tại
bệnh
viện.[2]
- Bạn có thể cứu sống nạn nhân bằng cách đảm bảo trợ giúp y tế đang đến khi bắt đầu chữa trị.
- Nếu có thể, duy trì liên lạc với dịch vụ cấp cứu để tiếp tục báo tin về tình trạng nạn nhân.
- Làm theo hướng dẫn của người trực tổng đài cấp cứu cho đến khi đội cấp cứu đến.
-
Kiểm
tra
tình
trạng
hô
hấp
và
tuần
hoàn.
Đảm
bảo
đường
thở
phải
thông,
nạn
nhân
thở
được,
và
kiểm
tra
mạch.[2]
- Quan sát lồng ngực của nạn nhân xem có nâng lên hạ xuống không, kề sát má vào miệng nạn nhân để kiểm tra xem nạn nhân có thở không.
- Tiếp tục theo dõi tốc độ hô hấp của nạn nhân ít nhất 5 phút một lần, cho dù họ có thể tự thở được.[2]
- Kiểm tra huyết áp nếu có thể. Nếu có thiết bị đo huyết áp và có thể kiểm tra mà không gây thêm tổn thương, bạn hãy kiểm tra huyết áp của nạn nhân và báo cho người trực tổng đài cấp cứu biết.
-
Bắt
đầu
thực
hiện
hồi
sức
tim
phổi
(CPR)
nếu
cần
thiết.
Chỉ
thực
hiện
thủ
thuật
CPR
nếu
bạn
đã
được
huấn
luyện.
Người
chưa
được
huấn
luyện
có
thể
gây
tổn
thương
nghiêm
trọng
cho
nạn
nhân
khi
cố
gắng
thực
hiện
CPR.[3]
- Chỉ những người được huấn luyện mới nên dùng thủ thuật CPR cho người lớn, trẻ em và trẻ sơ sinh, do rủi ro gây chấn thương nghiêm trọng và nguy hiểm đến tính mạng.
- Hội Chữ Thập Đỏ Hoa Kỳ gần đây bổ sung quy định thực hiện CPR. Điều quan trọng là chỉ có những người được huấn luyện sử dụng các phương pháp mới và máy sốc tim (ADE) nếu có, mới được thực hiện các thủ thuật này.[3]
- Đặt nạn nhân ở tư thế chống sốc. Nếu nạn nhân còn tỉnh và không bị thương ở đầu, chân, cổ hoặc cột sống, bạn hãy xử lý bằng cách đặt họ nằm ở tư thế chống sốc.[2]
-
Không
di
chuyển
nạn
nhân.
Cấp
cứu
nạn
nhân
ngay
tại
chỗ
trừ
khi
đang
ở
trong
hoàn
cảnh
nguy
hiểm.
- Vì lý do an toàn, có thể bạn cần cẩn thận di chuyển nạn nhân và bản thân mình ra khỏi nơi nguy hiểm. Ví dụ như trên đường cao tốc trong tai nạn xe cộ hoặc ở gần nơi có công trình xây dựng có thể sập hoặc nổ.
- Không cho nạn nhân ăn hoặc uống bất cứ thứ gì.[4]
-
Thực
hiện
các
bước
sơ
cứu
cơ
bản
cho
các
chấn
thương
có
biểu
hiện
rõ
rệt.
Nếu
nạn
nhân
bị
thương,
bạn
cần
cầm
máu
từ
vết
thương
hoặc
sơ
cứu
nếu
nạn
nhân
bị
gãy
xương.[1]
- Ép lên vết thương đang chảy máu và băng lại bằng vật liệu sạch nếu có sẵn.[5]
- Giữ ấm cho nạn nhân. Đắp cho nạn nhân bằng bất cứ vật liệu nào có sẵn như khăn tắm, áo khoác, chăn, hoặc chăn cấp cứu.[2]
-
Giúp
nạn
nhân
dễ
chịu
hết
sức
có
thể.
Nới
lỏng
trang
phục
chật
như
thắt
lưng,
quần
cài
khuy
ở
eo
hoặc
bất
cứ
trang
phục
nào
thắt
chặt
ngực.[2]
- Nới lỏng cổ áo, tháo cà vạt và mở khuy hoặc cắt quần áo chật.
- Cởi giày và tháo các trang sức thắt chặt vào người nạn nhân như ở cổ hoặc cổ tay.[1]
Theo dõi nạn nhân cho đến khi cấp cứu đến[sửa]
-
Ở
bên
cạnh
nạn
nhân
cho
đến
khi
cấp
cứu
đến.
Đừng
chờ
đợi
xem
các
triệu
chứng
diễn
tiến
đến
đâu
để
đánh
giá
tình
trạng
của
nạn
nhân,
bắt
đầu
chữa
trị
và
theo
dõi
tiến
triển
tình
trạng
của
nạn
nhân.[2].[2]
- Nói chuyện với nạn nhân một cách bình tĩnh. Nếu nạn nhân tỉnh táo, việc nói chuyện với họ có thể giúp bạn đánh giá tình trạng của họ.[6]
- Tiếp tục cung cấp tin tức cho người trực tổng đài cấp cứu về mức độ ý thức của nạn nhân, tình trạng hô hấp và mạch của họ.
-
Tiếp
tục
chữa
trị.
Kiểm
tra
và
duy
trì
thông
đường
thở,
theo
dõi
hơi
thở
và
kiểm
tra
tuần
hoàn
của
nạn
nhân
băng
cách
bắt
mạch.
- Cứ mỗi vài phút, bạn cần theo dõi mức độ tỉnh táo của nạn nhân cho đến khi cấp cứu đến.[6]
-
Đề
phòng
mắc
nghẹn.
Nếu
nạn
nhân
bị
nôn
hoặc
chảy
máu
trong
miệng,
và
không
nghi
ngờ
bị
chấn
thương
cột
sống,
lật
nạn
nhân
nằm
nghiêng
để
giúp
thông
đường
thở
và
ngăn
ngừa
mắc
nghẹn.[2]
- Nếu nghi ngờ chấn thương cột sống và nạn nhân bị nôn hoặc chảy máu từ trong miệng, cần thông đường thở nếu có thể nhưng không di chuyển đầu, lưng hoặc cổ nạn nhân.[7]
- Đặt hai tay lên hai bên mặt nạn nhân và nhẹ nhàng nâng cằm họ lên, đồng thời dùng đầu ngón tay mở miệng nạn nhân để thông đường thở. Thận trọng không di chuyển đầu và cổ nạn nhân.[7]
- Nếu không thể thông đường thở cho nạn nhân, bạn cần nhờ người giúp đỡ để dùng kỹ thuật “lăn khúc gỗ” lăn nạn nhân nằm nghiêng để ngăn ngừa mắc nghẹn.[2]
- Một người giữ đầu và cổ nạn nhân sao cho thẳng hàng với lưng, trong khi một người khác nhẹ nhàng lăn người bị thương nằm nghiêng.[7]
Điều trị sốc phản vệ[sửa]
-
Nhận
biết
những
triệu
chứng
phản
ứng
dị
ứng.
Phản
ứng
bắt
đầu
xảy
ra
sau
vài
giây
hoặc
vài
phút
tiếp
xúc
với
dị
ứng
nguyên.
Các
triệu
chứng
phản
ứng
phản
vệ
bao
gồm:[8]
- Da tái, cũng có thể đỏ bừng hoặc có những vùng đỏ lên, phát ban, ngứa và sưng tại nơi tiếp xúc.[9]
- Cảm giác ấm.[9]
- Khó nuốt, cảm giác có cục u trong cổ họng.[9]
- Khó thở, ho, khò khè và thắt ngực hoặc cảm giác khó chịu.[10]
- Sưng lưỡi và vùng miệng, nghẹt mũi và sưng mặt.[10]
- Chóng mặt, váng vất, hồi hộp và nói líu.[10]
- Đau bụng, buồn nôn, nôn, tiêu chảy.[10]
- Đánh trống ngực, mạch yếu và nhanh.[10]
-
Gọi
911
(số
cấp
cứu
ở
Việt
Nam
là
115)
hoặc
số
điện
thoại
cấp
cứu
ở
địa
phương.
Sốc
phản
vệ
là
tình
trạng
nguy
cấp,
đòi
hỏi
được
chăm
sóc
y
tế
và
có
thể
phải
nằm
viện.[9]
- Sốc phản vệ có thể dẫn đến tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Giữ liên lạc với dịch vụ cấp cứu để được hướng dẫn thêm trong khi xử lý.
- Không trì hoãn trong việc gọi cấp cứu, ngay cả khi các triệu chứng có vẻ nhẹ. Trong một số trường hợp, thoạt đầu phản ứng có thể nhẹ, nhưng sau đó trở nên nghiêm trọng và đe dọa tính mạng trong nhiều giờ sau khi tiếp xúc.[11]
- Phản ứng ban đầu gồm sưng và ngứa ở nơi tiếp xúc. Nếu là do côn trùng đốt, phản ứng này sẽ xảy ra trên da. Trường hợp dị ứng thuốc hoặc thực phẩm, hiện tượng sưng thường bắt đầu ở vùng miệng và cổ họng và nhanh chóng gây khó thở.[12]
- Tiêm epinephrine. Hỏi người đó xem họ có đem bút tiêm epinephrine tự động không, chẳng hạn như EpiPen. Thông thường tiêm vào đùi.[9]
-
Nói
chuyện
với
thái
độ
bình
tĩnh
và
làm
yên
lòng
nạn
nhân.
Cố
gắng
xác
định
nguyên
nhân
gây
phản
ứng.[10]
- Các kiểu dị ứng phổ biến có thể gây phản ứng phản vệ nguy hiểm tính mạng bao gồm vết ong đốt, vết cắn hoặc đốt của côn trùng như kiến lửa, các thực phẩm như đậu phộng, hạt dẻ, sò ốc, đậu nành và các sản phẩm lúa mì.
- Nếu nạn nhân không nói được hoặc không có phản ứng, bạn hãy kiểm tra thông tin tế đeo trên cổ, vòng tay và thẻ y tế trong ví.[10]
- Nếu nguyên nhân là do côn trùng hoặc ong đốt, bạn cần dùng một vật cứng như móng tay, chìa khóa hay thể tín dụng để cào ngòi chích ra khỏi da.[10]
- Không dùng nhíp lấy ngòi côn trùng ra. Động tác đó sẽ khiến nọc độc tiêm vào trong da.[10]
-
Xử
lý
theo
các
bước
ngăn
ngừa
sốc.
Đặt
nạn
nhân
nằm
ngửa
trên
sàn.
Không
kê
gối
dưới
đầu
vì
như
vậy
có
thể
gây
khó
thở.[10]
- Không cho nạn nhân ăn hoặc uống bất cứ thứ gì.[14]
- Kê cao chân nạn nhân lên khỏi mặt đất khoảng 30 cm và dùng thứ gì đó đắp ấm cho họ, chẳng hạn như áo khoác hoặc chăn.[10]
- Nới lỏng trang phục thắt chặt vào người nạn nhân như thắt lưng, cà vạt, quần cài khuy, cổ áo, áo sơ mi, giày và trang sức đeo cổ và cổ tay.
- Nếu nghi ngờ bị thương ở đầu, cổ, lưng hoặc cột sống, không kê cao chân của nạn nhân mà nên để họ nằm bằng phẳng trên sàn.[10]
-
Lăn
nạn
nhân
nằm
nghiêng
nếu
họ
bắt
đầu
nôn.
Để
ngăn
ngừa
mắc
nghẹn
và
giữ
thông
đường
thở,
lăn
nạn
nhân
nằm
nghiêng
nếu
họ
bắt
đầu
nôn
hoặc
bạn
nhận
thấy
có
máu
trong
miệng
họ.[10]
- Thận trọng đề phòng tổn thương thêm nếu có nghi ngờ chấn thương cột sống. Nhờ thêm ai đó nhẹ nhàng dùng kỹ thuật “lăn khúc gỗ” để nạn nhân nằm nghiêng bằng cách giữ đầu, cổ và lưng thẳng hàng hết sức có thể.[2]
-
Tiếp
tục
giữ
thông
đường
thở,
đồng
thời
theo
dõi
hoạt
động
hô
hấp
và
tuần
hoàn
của
nạn
nhân.
Ngay
cả
khi
nạn
nhân
có
thể
tự
thở,
cứ
vài
phút
bạn
vẫn
cần
tiếp
tục
theo
dõi
hơi
thở
và
mạch
đập
một
lần.[6]
- Cũng cần theo dõi mức độ tỉnh táo của nạn nhân sau mỗi vài phút cho đến khi cấp cứu tới.[6]
-
Bắt
đầu
hồi
sức
tim
phổi
(CPR)
nếu
cần.
Chỉ
thực
hiện
CPR
nếu
bạn
đã
được
huấn
luyện.
Người
không
được
huấn
luyện
thủ
thuật
này
có
thể
gây
tổn
hại
cho
nạn
nhân
nếu
cố
gắng
thực
hiện
thủ
thuật
CPR.[3]
- Chỉ có người đã được huấn luyện mới nên thực hiện CPR cho người lớn, trẻ em và trẻ sơ sinh do rủi ro gây chấn thương nguy hiểm đến tính mạng.
- Hội Chữ Thập Đỏ Hoa Kỳ gần đây bổ sung quy định thực hiện CPR. Điều quan trọng là chỉ có những người được huấn luyện sử dụng các phương pháp mới và máy sốc tim (ADE) nếu có, mới được thực hiện các thủ thuật này.[3]
-
Ở
bên
cạnh
nạn
nhân
cho
đến
khi
đội
cấp
cứu
tới.
Tiếp
tục
nói
chuyện
với
nạn
nhân
một
cách
bình
tĩnh
và
trấn
an
họ,
theo
dõi
tình
trạng
và
quan
sát
kỹ
các
thay
đổi
ở
họ.
- Chuyên viên y tế sẽ cần bạn cung cấp thông tin quan sát của bạn và các bước mà bạn đã thực hiện để xử lý cấp cứu.
Lời khuyên[sửa]
- Đừng quên giúp nạn nhân bình tĩnh và trấn an họ về những việc bạn đang làm.
- Gọi xe cấp cứu càng sớm càng tốt.
- Không bao giờ xử lý một người bị thương ngoài khả năng xử lý của bạn do rủi ro gây ra vết thương nghiêm trọng hơn.
- Không thực hiện CPR trừ khi bạn đã được huấn luyện.
- Tiếp tục quan sát hiện trường để đảm bảo an toàn. Có thể bạn cần di chuyển nạn nhân và bản thân bạn ra khỏi hoàn cảnh nguy hiểm.
- Nếu bạn bị dị ứng do côn trùng đốt, do thực phẩm hoặc thuốc, bạn nên thực hiện các bước để làm vòng cổ, vòng đeo tay y tế, thẻ y tế và đem theo bút tiêm EpiPen có thể sử dụng được.
Nguồn và Trích dẫn[sửa]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 http://www.mayoclinic.com/health/first-aid-shock/FA00056
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/000039.htm
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/000013.htm
- ↑ http://www.mayoclinic.org/first-aid/first-aid-shock/basics/art-20056620
- ↑ http://www.emergencycareforyou.org/Emergency-101/Emergencies-A-Z/Shock/
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 https://www.mtholyoke.edu/courses/eperrell/classnotes2.html
- ↑ 7,0 7,1 7,2 http://www.nhs.uk/Conditions/Accidents-and-first-aid/Pages/The-recovery-position.aspx
- ↑ http://www.allergy-clinic.co.uk/more-about-allergy/anaphylaxis/
- ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 http://www.mayoclinic.org/search/search-results?q=anaphylaxis
- ↑ 10,00 10,01 10,02 10,03 10,04 10,05 10,06 10,07 10,08 10,09 10,10 10,11 10,12 http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/000844.htm
- ↑ http://www.allergy-clinic-co.uk/more-about-allergy/anaphylaxis/
- ↑ http://www.allergy-clinic.co.uk/more-about-allergy/anaphylaxis/
- ↑ http://www.mayoclinic.com/health/anaphylaxis/DS00009/DSECTION=symptoms
- ↑ >http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/000844.htm