Nhật Bản duy tân 30 năm
Khắp các dân tộc ở trong thiên hạ thế giới xưa nay, không ai hề thấy dân tộc nào có cái lịch sử tấn hóa tự cường một cách vẻ vang, một cách lạ lùng, một cách mau chóng cho bằng dân tộc Nhựt-bổn.
Mạnh bạo vẻ vang?
Phải.
Bao nhiêu quốc gia dân tộc lớn nhỏ ở Đông-phương mình, đến giữa thế-kỷ 19, là lúc bàn cờ thiên hạ đã xoay ra cái thế “mạnh được yếu thua, khôn sống mống chết” rõ ràng lắm rồi, thế mà vẫn còn mơ màng không tỉnh, một mực giữ riết những cái dấu hủ bại hèn yếu như xưa, thành ra lần lượt trước sau bị các cường-quốc Thái-tây qua chinh phục lợi dụng hết thảy. Nhựt-bổn ở Đông-phương cũng đang là một nước trong các nước hủ bại hèn yếu đó, bỗng chốc nổ vang như tiếng sét đánh, họ nổi lên duy-tân hùng-cường một cách thật là oanh liệt. Trải 30 năm ra sức sửa mình, mau chưn lẹ bước, Nhựt đuổi theo kịp Âu-châu trên đường văn minh, rồi cùng một nước rất mạnh của Âu-châu thử sức đánh nhau mà Nhựt đại thắng, làm cho tai mắt tâm hồn cả thế giới đều phải rúng động kinh hoàng. Cho đến hiện nay, về binh lực, về cơ khí, về học thuật, về công nghệ v.v. mặt nào Nhựt cũng dư sức cùng các cường quốc Âu-Mỹ thích cánh chen chưn mà đứng vào hàng thứ nhì trong thiên hạ.
Nói cho phải, thiệt nhờ có Nhựt-bổn tự cường và tranh dành với Âu-Mỹ được như thế, thành ra giống da trắng cũng bớt lên mặt coi rẻ giống da vàng; trái lại, còn lo sợ nay mai có cái họa da vàng (péril jaune) nữa là khác. (Trích: Chương I. Ba nguyên do lớn)
Mục
lục
- Vài lời nói trước
- Chương I. Ba nguyên do lớn
- Chương II. Một đoàn tàu Mỹ
- Chương III. Trong lúc khai quốc
- Chương IV. Mở cuộc duy tân
- Chương V. Công phu giáo hóa
- Chương VI. Trên đường chính trị
- Chương VII. Hiến pháp Nhật Bản
- Chương VIII. Lục quân, hải quân
- Chương IX. Văn hóa Đông Tây
- Chương X. Sự nghiệp văn học
- Những sách nghiên cứu
- Lời cuối của bản điện tử
